InfoHub Logo

Osy ónertabystyń bir bóligi ǵana qoldanysqa engen bolsa, bálkim biz múlde basqa álemde ómir súrer me edik. Tómende túrli sebepterge baılanysty naqty iske asyrylmaı qalǵan vıktorıan dáýiriniń eń oǵash 20 patenti jınaqtaldy.

Monosıkl

Bul qurylǵy velosıpedtiń týysy. Onyń dóńgelegi bireý, jolaýshy sonyń ishinde otyrady. Aıaqty jetek arqyly qozǵalysqa keltiriledi.

Monosıkl, tipti jaýynnan qorǵaıtyn qolshatyrmen de jabdyqtalǵan. Bul ónertabys qanshalyqty tózimdi ekeni belgisiz. Biraq kóp kólemde shyǵarylmaýyna qaraǵanda, kemshilikteri bolǵan tárizdi.

Qustaı ushý

Bul ushatyn mashına 1889 jyly patenttelgen eken. Ónertapqyshtyń oıynsha, adamǵa kishigirim shar men qanat baılap bekitiledi. Shar kóteredi, al qanattar jyldamdyqty údetedi. Bári de kóńilge qonymdy sıaqty, biraq eshkim usha almady. Bul mehanızmdi oılap tapqan Spaldıng myrza qazirgi kezde adamdardyń reaktıvti aspaly sómkeniń kómegimen usha alatynyn bildi me eken.

Kýstoǵa deıin...

Bul siz oılaǵandaı robot emes. Bul 1881 jyly oılap tabylǵan daıverlerdiń kerek-jaraqtary. Amerıka týmasy Stıven Tasker sýǵa súńgýshilerge arnap úlken qysymǵa shydaýǵa múmkindik beretin, metaldan ázirlengen gıdrokostúm oılap tapqan.

Sol sátke deıin teńizshiler jumsaq súńgýirler kostúmin paıdalanyp júrgenin aıta ketý qajet. Al qysymǵa tózimdi júıesi bar alǵashqy qatty skafandr óndiriske 1900 jyly engizildi, biraq bul Stıven Taskerdiń gıdrokostúmy emes edi.

Quıryqty shabandoz

Bul ónertabys jıyrmasynshy ǵasyrǵa tıesili jáne Vıktorıan dáýirine jatqyzylmaıdy. Biraq onyń erekshe bolǵany sonshalyq, biz ony aınalyp óte almadyq.

Anglıa men Avstralıada ótken ǵasyrdyń otyzynshy jyldarynda tańǵalarlyq saýyq túri keń taraǵan: júırik ıtterge salt mingen maımyldar jarysy. Maımyldardy salt minip júrýge úıretip, jarys uıymdastyrylǵan. Bul qurylǵy maımylǵa er-toqymda uqypty ustap otyrýǵa múmkindik berdi.

Qalpaq-parashút

Eger ǵımaratta órt shyqsa, ne isteý kerek? Durys, terezeden sekirý kerek. Endi jerge túskende qatty zaqymdanbaý úshin arnalǵan parashút kerek. Parashút týraly ıdeıa Leonardo Da Vınchı zamanynan beri adam qıalynda únemi boldy, al ony adamnyń basyna bekitip qoıý týraly oı birinshi ret Oppengeımer myrzaǵa kelipti.

Eger ónertapqysh testten ótkizý úshin jáı ǵana ózin basynan ilip qoıyp kórse edi, onda ol mundaı ıdeıany patentteý qoǵamyna bermes edi. Bul ádisti úıde qaıtalamaýlaryńyzdy suraımyz.

Sondaı-aq «daryndy» ónertapqysh qalyń platformaly aıaq kıim kıýdi de usynǵan eken. Onymen jerge túsý qolaıyraq boladymys. Endi moıyny synyp, aıaǵy aýyrmaı jerge túsken adamnyń qandaı kúıde jatqanyn elestetip kórińiz.

Múmkin ólmegen shyǵar?

Shamasy, ónertapqysh Kırhbaýmdy adamdy qatelesip óldi dep, tirideı kómip tastaýy múmkin degen oı qatty mazalasa kerek. Múmkin bul onyń jeke basynyń fobıasy shyǵar, degenmen ol adam tabytta jatyp, joǵaryǵa belgi bere alatyn qurylǵyny tirkeýden ótkizgen.

Tabytta tutqasy bar perıskop úlgisinde devaıs jasalǵan. Eger kenetten oıanyp, aınalanyń tastaı qarańǵy ekenin baıqasań, onda tutqany buraı ber, joǵarydaǵylar baıqap, seni qaıtadan qazyp alar.

Taýyqqa arnalǵan kózildirik

Ónertapqyshty taýyqtardyń qaıta-qaıta bir-biriniń kózderin shoqyǵany qatty ýaıymǵa salǵan tárizdi. Ol uıabasarlarǵa arnap qorǵanys kózildirigin oılap tapqan eken.

Qalpaqty kóterip turǵysh

Buryndary er adamnyń barlyǵy qalpaq kıetin, al áıel adamdardyń janynda sheship qoıatyn. Ýaqyt óte áıel adamdar jıi kezdesetin bolǵandyqtan, erler qaıta-qaıta qalpaqtaryn sheshýge erinip, olardy kórgende tek bas kıimderin azdap joǵary kóteretin bolady.

Biraq keıbir erinshekter úshin bul qarapaıym ádettiń ózi tym aýyr bolyp kóringendeı. Bálkim sol sebepti Boıl myrza qalpaqty qolsyz-aq azdap joǵary kóteretin qurylǵyny oılap taýyp, patenttedi.

Jaýyz tyshqan aýlaǵysh

Naǵyz erkekter dushpanyn revolvermen atyp óltiredi. Ónertapqysh Ýıláms dál osyndaı adam bolǵan tárizdi, ol álemdegi eń zalym tyshqan aýlaǵyshqa patent alǵan. Tyshqan irimshikti jesem degen úmitpen jaqyndap kelgende, mańdaıyna toǵyz gram qorǵasyn tıedi. Laıyqty ólim.

Mehanıkalyq shanyshqy

Mundaı qurylǵydan qazirgi zamannyń asúıi de bas tartpas edi. Qarap kórińiz, shynymen de paıdaly zat.

Keri báteńkeler

Ǵımaratta órt shyqty dep oılańyz, al sizde joǵaryda atalǵan basyńyzǵa bekitiletin parashút joq. Órt sóndirýshiler kirip jatqan baspaldaqpen túsýge týra keledi. Baspaldaqta keptelis, sizge tómen túsý qajet, al órt sóndirýshiler órtti sóndirý úshin joǵaryǵa qaraı bet alýda. Dál osy sátte Edmond Dennıs myrzanyń báteńkeleri qajetimizge jarap qalýy múmkin. Baspaldaqqa astyńǵy jaǵynan jarmasyp alasyz da, alǵa basa basa beresiz.

Órt sóndirý betperdesi

Bul betperde tútin tolǵan ǵımarat ishinde kórýge de, tynys alýǵa da múmkindik beredi. Kózildirik kózdi qorǵaıdy, al aýyzdan shyqqan tútik edenge baǵyttalady. Barshaǵa málim bolǵandaı, edenge jaqyn aýa tazaraq bolady, óıtkeni tútin tómennen kóteriledi. Sonymen qatar murynǵa arnalǵan qysqysh ta bar. Al eger órt bolmaǵan jaǵdaıda bul betperdemen doctaryńyzdy qorqytýǵa bolady :)

Eńbektegen bala

Robert Kleı eńbektegen balanyń keıpindegi osyndaı oıynshyqqa patent alǵan. Ol edende dóńgelek arqyly júredi, al aıaq-qoldary naǵyz balanyń qozǵalysyn jasaıdy.

Espeli trısıkl

Bul kólik akademıalyq esý jankúıerlerine arnalǵan. Er adam otyryp, ózi daǵdylanǵandaı ese beredi. Birneshe ondaǵan jyldardan keıin bul qol jetegi bar múgedekter arbasynda qoldanyla bastady.

Barlyq jaǵynan velosıped

Ekstremal-jańashyldar barlyq kezeńderde de bolǵan. Bul velosıped trúkter men sırk ónerin kórsetý úshin arnaıy oılap tabylǵan. Avtordyń oıy boıynsha, onyń kómegimen tolyq aınalym jasaýǵa bolady.

Belgili bolǵandaı, qanshalyqty oıǵa qonymdy bolyp kórinse de, bul qurylǵy syzbasy jasalǵannan keıin, ári qaraı damyǵan joq. Múmkin bireý-mireý nobaıyn kórip qalyp, ınjenerlik oıdyń jaýharyn jasaýǵa sheshim qabyldaıtyn shyǵar?

Temekige qarsy betperde

On toǵyzynshy ǵasyrdyń sońynda temeki shegýshilerdi áli synǵa ala qoımaǵan edi. Olar adamdar arasynda, qalaǵan jerlerinde shylym shege beretin. Biz qazirgi ýaqytta temeki shegetinderdi oqshaýlaǵan tárizdi, buryndary mundaı zıandy ádeti joqtar oqshaý otyrýǵa májbúr bolatyn. Temekige qarsy betperde patenti — ertedegi 1877 jyldan jetken, kómek suraǵan adamdardyń jan aıqaıy. Bizge belgili bolǵandaı, bul betperde keńinen qoldanys taba qoımaǵan.

Kósem betperdesi

Qaǵıda óte qarapaıym. Basyna úndistiń sýreti salynǵan karton sılındr kıiledi de, kózderdiń orny oıylady, al ishine kádimgi maısham ornatylady.

Iaǵnı, adam qarańǵyda júrip, janyp turǵan kózi bar úndistiń bet-álpetimen ótip jatqan adamdardy qorqytady dep jobalanady. Otpen jumys istegen kezdegi nemquraılylyqty sezesiz be? Qoldan jasalǵan osyndaı buıymdardyń saldarynan basqa ónertapqyshtar órtke qarsy quraldarǵa qattyraq kóp kóńil bólgen bolsa kerek...

Júzý kostúmi

Ónertapqysh Plant júzýge úıretetin qyzyqty kostúm oılap tapty. Ol tyǵyndardan turatyn saýytqa uqsas nárse bolyp tabylady. Mundaı kıimmen is júzinde sýǵa batý múmkin emes, sýǵa shashalyp qalmasańyz bolǵany.

---