InfoHub Logo

Probıotıkterdiń mańyzy nede jáne olardy qandaı ónimderden alamyz?

Adam aǵzasynda mıllıardtaǵan bakterıalar bar, olardyń biri zıandy bolsa, endi biri paıdaly bakterıalar. Dál osy paıdaly bakterıalardy latyn tilinen aýdrǵanda probıotıkter (pro bio) «ómir úshin» degen maǵynany bildiredi eken.

Bizdiń aǵzamyz úshin probıotıkterdiń jumysy óte mańyzdy: olar as qorytýdy jaqsartady, dısbakterıozdy boldyrmaıdy, patogendi mıkrofloranyń kóbeıýine jáne qaýipti aýrýlardyń damýyna kedergi jasaıdy, salmaq tastaýǵa kómektesedi, ımýnıtetti nyǵaıtady, energıa deńgeıin arttyrady, toksınder men kanserogendi shyǵarady, qartaıýdy baıaýlatady jáne antıbıotıkterdiń teris áserin beıtaraptandyrady.

Búgingi tańda quramynda probıotıkteri bar túrli preparattardy satyp alýǵa bolady. Biraq dárihanaǵa barýǵa asyqpańyz: paıdaly bakterıalardy qarapaıym ónimderden de ońaı alýǵa bolady, ol ónimderdiń kópshiligi dál qazir sizdiń tońazytqyshyńyzda bolýy múmkin. Tolyǵyraq búgingi sholýdan oqı otyryńyz.

Ashytylǵan qyryqqabat

Kúndelikti jep júrgen ashytylǵan qyryqqabat tek dámdi ǵana emes, sonymen qatar leıkonostok, pedıokýs jáne laktobakterıalar sıaqty paıdaly mıkroorganızmderdiń naǵyz qaınar kózi. Sondaı-aq qyryqqabattaǵy probıotıkter ishektiń tómengi bóliginde sińedi, al jasandylary asqazan sólinen joıylyp ketedi. Sonymen qatar qyryqqabattyń quramynda talshyqtar, S, V jáne K dárýmenderi, natrıı, temir jáne basqa mańyzdy mıkroelementter bar. Eń bastysy — ónimniń pasterlenbegen bolýy kerek, sebebi pasterlengen ónim bakterıalardy, sonyń ishinde paıdaly bakterıalardy da joıyp jiberedi.

Al eger siz ekzotıkalyq taǵamdy jón tutsańyz, onda bizdiń tátti qyryqqabatymyzdyń týysy — koreılik kımchı salaty bar. Pekın qyryqqabatynan jasalǵan bul taǵam óte dámdi ári, quramynda qyshqyl sút bakterıalary — probıotıkter, sondaı-aq dárýmender men mıneraldardyń tutas jıyntyǵy bar.

Tuzdalǵan ónimder

Tuzdalǵan qıarlar men qyzanaqtar, sondaı-aq sýlanǵan almalar — probıotıkterdiń keremet qaınary. Tuz jáne sý eritindisinde olar sút qyshqyldy bakterıalaryn bóledi. Eskerte ketetin jaıt — tuzdyqta sirke sýynyń bolmaý kerek, óıtkeni ol mıkroorganızmderdi, onyń ishinde paıdaly mıkroorganızmderdi joıady. Tuzdalǵan ónimderge konservilengen záıtún túrlerin de jatqyzýǵa bolady: olar da probıotıkterge baı jáne mıkroflorany qalpyna keltirýge, deneden shlaktar men ýyttardy shyǵarýǵa tamasha kómektesedi.

Soıa ónimderi

Japon ashanasy álemdegi eń densaýlyqqa paıdaly ashanalardyń biri bolyp sanalady. Japon máziri bizge qajetti probıotıkterden turatyn soıa ónimderine baı. Sol senbepti rasıonǵa tofýdy, soıa soýsy men mıso sorpasyn qosqanyńyz jón bolar (mıso sorpasyn kúndelikti qoldaǵandyqtan japondyqtardyń densaýlyqtary myqty ári uzaq ómir súredi).

Qyshqyl sút ónimderi

Bir staqan aıran, ıogýrt, qatyq nemese kilegeı qosyp uıytylǵan aıran, kishkene súzbe nemese bir tilim irimshik — bul tek dámdi jáne qunarly taǵam ǵana emes, sonymen qatar aǵzany probıotıktermen qamtamasyz etýdiń jaqsy tásili. Sonymen, aırannyń qurmynda onnan astam paıdaly bakterıalardyń túri, sondaı-aq antıbakterıaldy jáne zeńge qarsy qasıetteri bar zattar bar. Odan ótken paıdaly ónimniń biri — ıogýrt. Iogýrttyń sapasyna 100% senimdi bolý úshin ony úıde jasaý kerek. Eń bastysy — quramynda tiri bakterıalar bar tabıǵı konservanttar, táttilendirgishter jáne dám kúsheıtkishteri joq ónimdi tańdaǵan durys.

Taǵy bir keremet ónim — asıdofıldi sút. Ony óndiretin ashytqyny asıdofıldi taıaqshadan, sút qyshqyldy streptokokoktan jáne aıran sańyraýynan (kefırnyı grıb) alady. Mundaı sút aǵzadaǵy shirigen prosesterdi toqtatady jáne paıdaly bakterıalardyń damýyna yqpal etýine múmkindik beredi.

Shaı sańyraýqulaǵy

Shaı sańyraýqulaǵy, nemese kombýcha, keńes zamanynan beri bizge tanys, osy ónimniń bankasy árbir tońazytqyshta derlik turatyn. Fermenttelgen bul sýsynnyń óte jaǵymdy qyshqyl-tátti dámi bar, ári shóldi keremet basady, biraq eń bastysy — sizdiń deneńizdi paıdaly bakterıalarmen qamtamasyz etedi.

kitchenmag.ru, bilim-all.kz

---