InfoHub Logo

Erterekte Sabyr degen jigit bazarǵa barsa da, jıyn topta da «aqylym kóp, aqsham joq» deıdi eken. Sabyrdyń bul kóńil syryn túsinip, bir baı adam shaqyryp alady da, oǵan aqyl-keńes beredi.

Baı aıtady: — Saǵan men bes túıe jáne sol bes túıege artyp alyp saýda jasaýyńa, dúnıe satyp alýyńa pul bereıin. Kerýenderge qosylyp júrip ket te, saýda istep kelesiń. Meniń bergen pulymdy bir jarym ese etip qaıyrasyń, — dedi.

Buǵan Sabyr kelisim berdi. Bes túıege artýǵa mynandaı zattar alady: shatyr, myltyq, peshenıe, qant, kámpıt, un, kúrish, maı, taǵy da bir qostyq ydys-aıaq, tósenish. Osynyń barlyǵyn bes túıege artyp, kerýenderge qosylyp, júrip ketedi. Uzaq jolda kerýender túnep ketetin kól bar eken. Soǵan kep bular da túnep, erteńine erte júrýge qamdanyp, kerýender júrip ketedi de, Sabyr osy kóldiń jaǵasynda qalyp ketedi. Sabyr aıtady kerýenshilerge:

— Men saýdamdy osy kóldiń jaǵasynda jasaımyn. Sizder shaharǵa baryp oralǵansha, men de saýda jasap bolarmyn, — deıdi, — osynda kútem sizderdi.

Sabyr buryn baılardyń kerýenimen birge júrip, solardyń kólikterin, maldaryn kúzetýshi bolǵan eken. Bul kól sondyqtan ózine bes saýsaǵyndaı tanys kórinedi. Sol júrgen ýaqyttarynda jaryq aıdyń sáýlesimen, kólik kúzetip otyrǵan kezinde, kóldiń bir jaǵy bıik jartas, kóldiń ózi tereń kól eken. Bunda sýsarlar bar, olar kóldiń jıegine túnde gaýhar tasty laqtyrǵanyn aı jaryǵymen talaı ret kórgeni bar edi. Sýsarlar gaýhardy laqtyryp, aı jaryǵyna jarqyraǵanyn qyzyqtap oınaıdy eken.

Sabyr sondaǵy kórgenderin ishke saqtap, bul kúni de sony ańdyp kórip alǵan edi. Sondyqtan qalyp, kól jaǵasyna qosyn tikti de, kúndiz bes túıeniń qumalaǵyn jınap, aýǵa salyp jibitedi de, ezip, toqash sıaqty domalaqtap domdama jasap, gaýhar tasty laqtyratyn jerine aparyp jartasqa japsyryp qoıa beredi. Laqtyrylǵan gaýhar tastar túıeniń qıyna jabysyp qalady. Ony kúndiz alyp, bir gaýhardy bir domdaǵan tezeginiń ishine salyp, keptirip, qapqa sala beredi.

Úsh aıda oralyp kerýender de keledi. Sabyrdan olar:

— Saýdań jaqsy júrdi me? — dep suraıdy.

Sabyr: — Iá, myna tezekterdi aldym, — dep edi, búkil kerýenshiler ony mazaq, keleke etip kúldi.

Sabyr tórt túıege gaýhar tasty tezekti artyp, bir túıege jáı tezek artty. Kerýenge qoysylyp shaharǵa qaraı kele jatyr.

Kúz de bolyp qalǵan. Kún sýytyp, jaýyn-shashyn, qara sýyq, kerýenshiler toqtap, ot jaǵýǵa otyndary joq. Aqyry Sabyrǵa jalyndy:

— Tezegińnen ber, — dep.

Ol: — Bermeımin, meniń ákele jatqan dúnıeligim osy ǵoı, — dedi.

Olar: — Sat, — dep edi, satpady.

— Eger meniń tezegimdi alamyn deseńder, osy bir tezegim bazarda qansha tursa, sonsha tóleımiz dep qolhat berińder, — dedi.

Kerýen basshylary: — Táıir-aı, bazarda tezek degeniń qansha turar deısiń, — dep shetinen bári qolhat jazyp berip jatyr.

Sabyr besinshi túıedegi jaı tezegin bir-birlep sanap berip, bir túıedegi tezegin túgel úlestirdi.

Bular shaharǵa kelip jetken soń, sabyr baryp qazyǵa qolhattardy kórsetip: — Bazarda meniń tezegimniń narqy qansha turady, sony kózińizben kórip, myna kerýenshilerden pulymdy alyp berińiz. Haqyńyzdy tóleımin, — dep ertip kelip bir tezekti syndyryp qarady. İshinen bir gaýhar tas shyqty. Ony pulǵa shaqqanda bir túıedegi tezeginiń baǵasyna kerýenshilerdiń barlyq maly, puly, dúkeni de, úı-jaıyn qossań da jetpeıtin boldy. Biraq shamalary keletindeı jaǵdaı jasap, kemitińkirep, bir jazǵy saýda tabystaryn alyp berdi. Sabyr da baıynyń qaryzynan qutylǵysy kelip, pulyn baı aıtqandaı bir jarym ese etip qutyldy. Qazyny da rıza etti.

Sabyr aıtty kerýenshilerge: — Men tezegimdi bergim kelmegende, ózderiń jalynyp bolmaı aldyńdar. Endi maǵan renjimeńder, — dedi. Olar da ózderine-ózderi ókpelep, ókinisken boldy. Sabyr bolsa úı-jaı, dúken satyp alyp, el qataryna qosylyp, jaqsy semá quryp, tilegine jetti. Baıǵa myń da bir rahmetin jaýdyrdy. Baı qaıyrymdy kisi bolatyn. Sonyń aqyl-keńesimen osyndaı dárejege jetti.

---