InfoHub Logo

Jasy qyryqtan asqan bir kisiniń áıeli qaıtys bolady. Turmysy ortasha, eki balamen qalǵan. Biraz ýaqyt áıel ala almaı júredi. Oǵan sebep qyz alýǵa kúshi jetpeıdi. Qalyńmal berý kerek, jesir áıel alýǵa taǵy bolmaıdy. Sıysyp ómir súrip kete ala ma, joq pa, osy oılarmen júrip bir kúni esine Móńke túsedi. «Osy Móńke búkil elge aqyl aıtatyn edi ǵoı, men de baryp aqyl surap keleıin» dep atqa minip, Móńkeniń aýlyna keledi. Kelse, Móńke at ústinde serýendep el shetinde júr eken. At ústinde kezdesip, sálem berip amandasady. Sálemdesip bolǵannan keıin Móńke jón suraıdy.

Sharýa:

— Sizge kele jatyr edim, — dedi.

Móńke:

— Olaı bolsa, jumysyńdy aıta júr, — dedi.

Sharýa:

— Meniń áıelim byltyr qaıtys bolyp edi, eki balamen qaldym. Sharýam ortadan tómendeý. Qyz alýǵa qalyńmal suraıdy. Jesir otyrǵan jeńgem bar, ony alarymdy, aıaǵynan júrgen 1-2 kúıeýden shyqqan áıel bar, ony alarymdy, bolmasa bir kedeıdiń arzandaý túsetin qyzy bar, ony alarymdy bilmeı, sizge aqyl-keńes suraýǵa ádeıi izdep kele jatqan betim edi, aqsaqal, — dedi.

Móńke az oılanyp qaldy da:

— Anaý oınap júrgen balalardy kórdiń be? — dedi.

Sharýa:

— Kórip turmyn, — dedi.

Móńke:

— Endeshe, sol balalardyń ishinde bir aq kóılekti bala júr ǵoı. Sodan baryp surasań, saǵan aqyldy sol aıtady, — dedi.

Sharýa ań-tań bolyp tur, segiz jasar baladan baryp aqyl suraýdy ersi kórdi, barmaıyn dese, bı syrttan qarap tur.

— Qoı, bı aıtty ǵoı, baraıyn. Aıtsa aqylyn estip qaıtaıyn, — dep balalardyń tusyna baryp, aq kóılekti balany janyna shaqyryp aldy. Bala kelip sálem berdi. Segiz jastaǵy bala astyna kishkene shybyq ustaǵan. Sálemin bergennen keıin:

— Aqsaqal, mende sharýańyz bar ma edi, aıta berińiz, — dedi.

Sharýa kisi:

— Balam, áıelim qaıtys bolǵan edi, ortadan tómen sharýam bar. Eki balam bar. Sol balalaryma bir ana kerek. Eki jyl jesir otyrǵan jeńgem bar, sony alaıyn ba? — dep surady.

Bala:

— Men bilemin, — dep jaýap berdi.

— Arzanǵa túsetin bir kedeıdiń qyzy bar edi, álde sony alaıyn ba?

Bala:

— Siz bilesiz, — dedi.

Sharýa:

— Joq. Álde aıaǵynan júrgen áıel bar edi. Mal bermeı-aq alýǵa bolady. Sony alaıyn ba?

Bala:

— Pishtirý-mishtirý, — dep astyndaǵy taıaq atyn bir salyp, balalarǵa qaraı shaýyp ketti.

Sharýa kisi ań-tań qaldy.

— Bıdiń meni mazaqtaǵany ǵoı, — dep úıine ketip bara jatyr edi. Móńke qolyn bylǵap shaqyryp aldy.

Bı:

— Iá, jigitim, balaǵa baryp sóılestiń be? Muńyńdy túgel jetkizip aıttyń ba? — dedi.

Jigit:

— Balańyz maǵan eshqandaı aqyl aıtpady.

Bı:

— Káne, sen ne dediń? — dep surady.

Jigit:
— Jeńgemdi alaıyn ba desem, men bilem dedi. Qyz alaıyn ba desem, siz bilesiz dedi. Aıaǵynan júrgen áıel alaıyn ba degenimde pyshtyrý-mishtirý dep aǵash atyn bir salyp qalyp, kete bardy, — dedi.

Móńke kúlimsirep:

— Budan artyq aqyl bola ma? Túsinbeseń, kimnen kóresiń?

Jigit:

— Ol qandaı aqyl boldy?

Móńke:

— Jeńgeńdi alsań, men bilemin degeni — jeńgeńniń joly úlken, bılikti soǵan berip otyrasyń degeni ǵoı. Al qyz alsań, siz bilesiz degeni — barlyq bılikti sizge berip otyrady degeni. Endi aıaǵynan júrgen áıel alsań, pishtirý-mishtirý dep shaýyp ketkeni — aıaǵynan kelgen áıel sizge baǵyna qoımaıdy. Eger qabaq shytysyp qalsańyz «ádira qalǵyr, maǵan qalyń tólep, malyń kúıip pe edi» dep býynshaq-túıinshegin arqalap ketip qalady degen sózi, — dep taldap túsindirip berdi.

Sondaǵy aqyl aıtqan aq kóılekti bala Bala bı — ataqty jeztańdaı aqyly asqan Erjan bı edi.

---