InfoHub Logo

Erte kezde on toǵyzynshy ǵasyrdyń aıaq kezinde Tarbaǵataı baýyrynda otyratyn qarakereı janaı degen el jazda kóshe- kóshe qalbanyń jonyna kelip, bir aı otyryp qaıtady eken.

Qazaq Qazybaı:

— Osy bir aı jaılaýda qydyryp qymyz ishkennen maǵan ne paıda, odan da Óskemen qalasyna baryp bir aı jumys istep, shaı, qant, bas, ultan alyp kelsem, sol aqyl bolar, — dep jaıaý Óskemenge júrip ketedi. Araǵa bir qonyp qalaǵa barady. Bir qarıa aqsaqalǵa kezdesip, sálem berip amandasyp, jón surasady.

— Balam, qaıda barasyń?

— Ata, bir aılyq jumys izdep kelemin.

— Onda maǵan iste, mende bir aılyq jumys bar. Júr, úıge qonaq bol, shyraǵym, odan soń kelisermiz.

Aqsaqal balany úıine qondyryp, erteńine:

— Balam, tamaǵyń, jatatyn ornyń osynda bolady. Bir aıyńa on bes somǵa kelisseń, bir aı temeki úgesiń, — dedi.

Bala: — Men nasybaı atpaýshy edim, ony qalaı ýqalaımyn.

Qarıa: — Aýzy-murnyńdy oramalmen baıla da úge ber, túk te etpeıdi.

Saraıda samsap ilýli turǵan temekiler.

— Mine, balam, mynadan alyp úk te, myna bóshkege, shelekke sala ber. Kúli men sýyn ózim salamyn, — dedi.

Negizi qarıa arshanyń kúlin salyp, sýyna ýksýs pa, sondaı ártúrli shardárilep isteıdi eken.

Kelisip bir aı istep Qazybaı:

— Endi eldiń jaılaýdan qaıtatyn kezi bolyp qaldy, aqsaqal, meniń atym joq. Elden qalyp qoısam, jetý qıyn. Luqsat berseńiz, men qaıtaıyn, — dedi.

Qarıa: — Jaraıdy, qaraǵym, luqsat, — dep aqysyn beredi, — al balam, myna bir shaqsha nasybaıdy al.

— Ózim atpaımyn. Ony qaıtemin, rahmet, ata, — deıdi

Qazybaı.

— Oı, balam-aı, astyńda atyń joq, ne alyp júrgen azyǵyń joq. Sen atpasań, basqa bireý zárý bolyp sol atar. Qaıdan bilesiń, atsyz jerde at bolar, assyz jerde as bolar. Zıany joq, balam, ala ket, — dep bir shaqsha nasybaıdy eriksiz aldyrady da, qoshtasyp qarıa qala beredi.

Qazybaı qara jolmen jaıaý kele jatyp, tús aýa ábden shóldedi. Bir jerde jol ústinde kókshatyr jáne aqshatyr tigilgen, janynda páýeske tur.

— Bular kim boldy eken? Eger sýsyndary bolsa, surap isheıinshi, — dep páýeske janynda júrgen jigitterge kelip, sálemdesip, jón surasty.

— Kókshatyrly kim?

— Bul — Tana tóre. Naýqastanyp, Semeıge dohtorǵa bara jatyr.

— Olaı bolsa, sálem bereıin, — dep kókshatyrǵa luqsat surap kiredi. Sálem beredi. Tana tóre jantaıyp jatyr eken, basyn kóterip, amandasyp, jónin surady. Qazybaı jónin aıtty.

— Al, jigitim, nasybaıyń bar ma?

— Taqsyr, nasybaı atpaýshy edim.

— Oı, atpaǵanyń jaman eken.

Qazybaıdyń esine manaǵy qarıa bergen nasybaıy túsip:

— Ózim atpasam da, nasybaıym bar, taqsyr, minekeı, — dep shaqshany usyndy. Bir atty da:

— Balam, nasybaıyń jaqsy eken, — dedi.

— Jaqsy bolsa, sol shaqshasymen siz alyńyz, men atpaımyn, — dedi Qazybaı.

Tana tóre nasybaıdy eki ret atyp: — Jigitter, jastyq ákel, kórpe tóse. Myna jigitti ana shatyrǵa aparyp, tamaqtandyryp, eshqaıda jibermeı kútińder, — dep jatyp qaldy.

Tań atqansha qara sýǵa túsip terlep, sáskede turdy. Ol kisi teńge qotyr bolyp aýyrǵan eken. Dohtorǵa da sol úshin bara jatqan kórinedi. Turǵanda kóılek, ish kıimimen teńge qotyry sypyrylyp birge túsipti.

— Men jazyldym, sátin saldy. Osy jerden endi elge qaıtamyz, — Qazybaıǵa qarap, — sen Táńirdiń maǵan jibergen piri boldyń, — dep jigitti eline ala ketedi. Eli jaılaýda edi, eline jaqyndaǵan soń jigittiń ústine shapan kıgizip, astyna jorǵa mingizip:

— Al, jigitim, myna ózenniń eki jaǵynda otyrǵan bizdiń el. Sen osy aýyldardyń árqaısysyna baryp «Tana myrza jazylyp kele jatyr, súıinshi» dep, toqtamaı eshkimge sóılespeı, berem degenin almaı, sol retpen ózenniń basyna deıin toqtamaı, arasynan aýyl qaldyrmaı, súıinshi dep júre ber, — dedi.

Qazyekeń «maqul» dep saldyrtyp jóneldi. Aıtqanyndaı ózenniń eki jaǵynda otyrǵan qalyń eldiń basynan aıaǵyna deıin súıinshi surap, tapsyrmany oryndady.

El jınalyp, Tana tóreni qarsy aldy. Amandasyp, el-jurty qýanysyp qaldy. Tana elge zıansyz, qadirli bolǵan adam. Qonaq suramaı qona bereıin, dastarqany keń, meımandos tóre bolǵan. Eli «ortamyzda aty shyqqan, myrza atanǵan ordamyz edi, óz qoıy bir jazǵy qonaǵynan artylmas» dep, el bolyp, óz erikterimen jylyna 100-150-deı qoı jınap beredi eken.

Jınalǵan jurt qymyz iship, kóńildi otyrǵan halqyna

Tana:

— Al, el-jurtym, meniń jazylyp kelgenime qýandyńyzdar ma, joq pa?

Halyq: — Ol ne degenińiz, myrza, qatty qýandyq.

— Súıinshi suraǵan kisi boldy ma?

— Bir beıtanys jigit «súıinshi, Tana myrza jazylyp, kele jatyr» dedi de, aldy-artyna qaramaı zytyp jóneldi. «Ýaý, beri kel, taı alamysyń, taıynsha alamysyń, ala ket» degenderimizge qaramastan jóneldi.

Tana: — Endeshe, meni jazǵan da, senderden súıinshi suraǵan da — osy jigit, — dep Qazybaıdy kórsetti, — al, qýanǵandaryńyz ras bolsa, bir qonaqqa soıatyn qoı ǵoı, úlken úı iri qoı, kishi úıler toqty bolsa da, úı basy bir-bir qoı ákep, erteń osy aýyldyń artyna jınańdar, — dedi.

Halqy «qup bolady» dep, erteńine jınalǵan qoı tórt júzdeı bolsa kerek. Jigitke sol jınalǵan qoıdy berip, kúmis turmanymen jorǵany mingizip, ústine shapan kıgizip, tórt júz elý qoıymen eline jetkizip salypty.

Bir shaqsha nasybaımen baıyǵan degen osyndaı jaǵdaılarmen bolǵan.

---