InfoHub Logo

«...Sizder eldiń aldynda turǵan mindetterdi sheneýniktik emes, qarapaıym, túsinikti tilmen árbir qazaqstandyqtarǵa jetkizýge tıissizder...»

N. Nazarbaev.

(«Nur Otan» HDP 13 sezinde sóılegen sózinen)

Keshkisin jergilikti tele arnadan jańalyqtar tyńdaýǵa túımeni basyp qalyp edim, Mańǵystaý oblysynyń ákimi Qyrymbek Eleýuly Kósherbaev ótken jyl qorytyndysymen oblys turǵyndarynyń ókilderi aldynda esepti baıandama jasap tur eken. Otbasymyzben bas almaı tyńdadyq, ólkemizde kóńilge qýanysh uıalatatyn eńseli-eńseli biraz baǵdarlamalar júzege asyrylypty. Sonymen birge alǵy kezeńderge arnalǵan josparlardyń da aýqymy úlkendigi súısintti.

Jaryssózge qatysqandardyń ishinde Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi Saıyn Nazarbek aǵamyz elimizdiń ómirindegi jarqyn isterge, oǵan uıytqy bolyp otyrǵan Elbasymyzǵa arnaǵan óleńin oqydy. Resmı jıynda óleń tilimen sóıleý sırek kezdesetin jaǵdaı. Áserli shyqqany zalda otyrǵandardyń shapalaq urǵan erekshe kóńil kúılerinen baıqaldy.

Osy kórinistiń áseri me, kenet Qyrymbek Eleýuly Mańǵystaý oblysyna alǵash ákimdikke taǵaıyndalǵannan keıin, jańa qyzmetine oń bolsyn aıtyp, óleńmen tilek joldaǵanym esime túse ketkeni. Keıin ol óleńim umytylyp ketken. Sony izdep taýyp alaıyn. Sondaǵy oıym meniń óleń tilimen bergen amanattarym oryndaldy ma, joq pa, bilgim kelgeni ǵoı. Bylaı deppin:

«...360 áýlıeli Mańǵystaý ólkesin senip basqartýda Elbasymyzdyń tańdaýy ózińizge túskenine shyn júrekten qýanysh, qutty bolsyn aıtamyn. Elimiz álemdegi áleýetti 50 eldiń qatarynan kórinýine mańǵystaýlyqtar da ózderiniń qomaqty úlesin qosary sózsiz ǵoı. Sizge zor tabystar tileı otyryp, til ushyna kelip qalǵan tómendegi óleń—amanat joldaryn arnaımyn:

Mańǵystaýdyń aq tasyn,
Aq mármár dep uǵyńyz.
Aqtaýdy — teńiz qaqpasyn,
Qazaqylandyryńyz.
Pýshkınniń izi qalǵan jer,
Tekeni qazaqylandyrǵandaı.
Mańǵystaý — mańǵaz arman jer,
Úzilgeni kóp jalǵanbaı.
Sorabyn súrleý basyp qal,
Kúńirenip shyǵar bir án bar.
Qorymdar tasyn ashyp qal,
Atoılar baba urandar.
Dostarǵa ashqan esigin,
Laýlasyn oshaq otymyz.
Áýlıeli ólke esimin,
Aspandatyńyz.
Tobanıaz han ákemiz,
Aspandatqandaı!
Ólkemniń túni ádemi,
Shashylyp juldyz jatqandaı.
Túk emes, munda túk emes,
Jańbyrdyń sırek jaýǵany.
Qıalyńdy ushtar bir eles,
Sher qalasy — Sfınks,
Pıramıdalar — Taýlary.
Tartylyp teńiz sor bolyp,
Ǵasyrlar qansha kútti eken.
Jeti jurt ketip eń sońy,
Qazaqqa bolǵan qut meken.
«Bolmaımyn dep — qatyn men»,
Dosany basyn ımegen.
Tozdyrmaı elin aqylmen,
Isasy qaıta bılegen.
Munda bir tylsym baryn uq,
Aptapqa shyńy qaqtalǵan.
Aq túıe qaryny jarylyp,
Qazyna teńin aqtarǵan.
Dostarǵa ashyp esigin,
Laýlasyn oshaq otymyz.
Atamyz Beket esimin,
Aspandatyńyz!
Uıasynan kún ádemi,
Appaq nur shashyp atqandaı.
Máskeýde qazaq ónerin,
Ózińiz aspandatqandaı!!!

25.01.2006 jyl

Sodan beri de bilinbeı bes jyl óte shyǵypty. Osy bes jyl aımaǵymyz úshin órleý men órkendeý jyldary bolypty. Tarazylasam o, keremet, solardyń arasynda meniń ákimge bazynalyq qylǵan eldik maqsattaǵy amanattarymnyń bári aına-qatesiz oryndalypty. Eger atap aıtar bolsam:

«...Aqtaýdy... qazaqylandyryńyz...» — qazir oblys túgel memlekettik tilge kóshken. Joǵaryǵa, tómenge barlyq aqparat kózderi qazaq tilinde jiberilip, qazaq tilinde alynady. Sesıa, májilister qazaq tilinde ótedi. Sonyń naqty dáleliniń biri — sheteldik óndiristik kásiporyndar ókilderiniń kóptep qatysýyna qaramastan osy jıynnyń bastan-aıaq memlekettik tilde ótkeni. Aqtaý qalasyndaǵy kórneki jarnama — bılborttar óz tilimizde saırap tur.

«...Áýlıeli ólke esimin aspandatyńyz, Tobanıaz han ákemiz aspandatqandaı...» — oblys halqy bes jylda 1,5 esege ósken, ıaǵnı, 2006 jyly 375 myń adam tursa, ol búginde 521 myń adamǵa jetipti. Bul elimizde ósý qarqyny boıynsha Astanadan keıingi ekinshi kórsetkish. Mańǵystaý respýblıkada ónerkásip óndirisi úlesiniń 16,5 paıyzyn quraıdy. Bes jylda birneshe zaýyttar iske qosylǵan. Olardyń ishinde — Keme jóndeý zaýyty, Temir balqytý zaýyty, Metal qurylǵylaryn jasaý zaýyty, Shyny plasıkalyq qubyrlar zaýyty, Joǵary qysymdy syıymdylyqtar zaýyty, t.b. bar.

Qazaqstandyq mazmunnyń úles salmaǵy anaǵurlym artqan. Máselen, munaı-gaz sektorynyń taýarlaryn, jumystary men qyzmetterin satyp alýda «qazaqstandyq mazmunnyń» úlesi búginge 63,4 paıyz eken. Bizde salynǵan burǵylaý eritindilerin shyǵarýǵa arnalǵan zaýyt, teńizdegi kenoryndarynyń otandyq ónimderimizdi paıdalanýyna qol jetkizedi. Al keme jasaıtyn zaýyt jylyna 60 kemeni jóndep shyǵarady, Beıneý un tartý kesheni men qurama jem zaýyty jergilikti tutynýshylar úshin aıyna 3,5 myń tonna un men 1,5 myń tonna jem óndire alady.

Bes jylda 1,6 trl. teńgeniń ınvestısıasy tartylǵan. Iran, Ázirbaıjan memleketteriniń konsýldyqtary ashylǵan. Munaıly aýdanynyń qurylýy, onyń ortalyǵy Batyr kentiniń qurylysynyń bastalýy, Aqtaý áýejaıy, «Aqtaý teńiz porty» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵy, Quryq teńiz porty men onyń jumysshylar poselkesiniń paıdalanýǵa berilýi, «Aqtaý sıtı» zamanaýı qalasy jobasynyń júzege asyrylyp jatqanyn ólkemizdiń erekshe órkendeýiniń ǵajaıyp kórinisteri dep túsingen jón. Osylaı budan bes jyl buryn qabyldanǵan «Jer—Teńiz—Aspan» ınvestısıalyq mega-jobasy óziniń jasampazdyǵyn kórsetip berdi.

«...Atamyz Beket esimin aspandatyńyz...» — Qyrymbek Eleýulynyń óz sózimen aıtar bolsaq: «...Biz babalarymyzdyń dańqty erligi men ulaǵatty ómirin árqashanda eske ustaýǵa jáne osynaý murany keleshek óskeleń urpaqqa amanattaýǵa tıispiz...». Ótken jyly Beket Atanyń 260 jyldyǵy, Isa-Dosan bastaǵan azattyq qozǵalysynyń 140 jyldyǵy merekelendi. Beket Ataǵa alaratyn «Ata joly» avtomagıstrali tóselse, Fort-SHevchenko qalasynda Isa-Dosan batyrlarǵa arnalyp eńseli eskertkish burynǵy patshaǵa ornatylǵan eskertkishtiń ornyna qoıyldy. Buǵan Jalaý Myńbaevqa, Qashaǵan aqynǵa ornatylǵan eskertkishterdi, N. Jantórınge, T. Áshimbaevqa, Sh. Esenovke, S. Muqashevqa arnalǵan bústilerdi qosyńyz. Baspadan Adaı kóterilisi jaıly eki tomdyq kitap shyǵaryldy. Jınaqqa kezinde qupıa bolǵan kóptegen muraǵattyq qujattar engizilgen.

Bes jylda atajurty — Mańǵystaýǵa jaqyn jáne alys shetelderden 40 myń adam kóship kelgen. Demek, Mańǵystaý adamdardyń ómir súrýine elimizdegi qolaıly aımaqtardyń biri bolyp otyr.

Astanada jyl saıyn «Mańǵystaý kúnderi», «Mańǵystaý juldyzdary» festıváldary ótkizilip, onda ólkemizdiń talanttary óz ónerlerin astanalyqtarǵa pash etip qaıtady. Qazaqstanda sońǵy kezde anyqtalǵan jeti keremettiń ekeýi — Sherqala taýy men Oǵylandydaǵy Beket-Ata jerasty meshiti bizde, Mańǵystaý jerinde. Olardyń keremetter qatarynan oryn alýyn da mańǵystaýlyqtar oblys ákiminiń eńbegi dep baǵalaıdy. Jaqsy isterdi jasqanbaı aıtýymyz kerek qoı.

Bir jıynda Qyrymbek Eleýulynyń: «Aqtaý álemdegi eń kórikti qalalardyń biri bolady» degeni esimizde. Shynynda da dál solaı Aqtaý sáýleti dáýletine saı, Kaspıı teńiziniń jaǵalaýyndaǵy symbatty shahardyń birine aınalyp keledi. Almatydan qydyrysqa kelgen, áýelde osynda turǵan aǵaıdyń: «Qalaǵa tańdanyp kelemin, burynǵy Aqtaý emes, kósheleri tap-taza, gúlzarlarmen kómkerilgen, ári bıik eńseli ǵımarattar kóp salynǵan» degeni bar tańdanysyn jasyra almaı.

Qalamyzdyń naǵyz tolysyp, boı jetip, ózgelerdi ózine ǵashyq etetin shaǵy «Aqtaý sıtı» dúnıege kelgende bolmaq. Osy jerde bir aıta keter jaı — qala turǵyndarynyń aýyzsýǵa tushytylǵan teńiz sýyn paıdalanyp otyrǵany belgili. Al aldaǵy mezgilde tabıǵı tushshy sýdyń ózin paıdalanatyn bolamyz. Ol «Qıǵash — Aqtaý» sý qubyrynyń qurylys jobasynyń iske asyrylýy arqyly júzege aspaq. Qurylys paıdalanýǵa berilgen kezde búkil Mańǵystaý óńiri Edildiń sapaly sýyn ishetin bolady. Oblys ákimi óziniń esepti baıandamasynda bul joba jóninde: «Erekshe aıtar jáıt — bul jobanyń iske asýyna Elbasy N.Á.Nazarbaev tikeleı qoldaý kórsetip otyr. Ata-babalarymyzdyń arman-úmitin iske asyrýdaǵy qamqorlyǵy úshin mańǵystaýlyqtar Elbasyna dán rıza!» — degen edi.

Sonymen óz ólkesiniń basshysyna júktegen aqynnyń amanaty múltiksiz oryndalypty. «Áýlıeli ólke esimin aspandatyńyz...» degen qarapaıym el azamatynyń tilegin jerge tastamaı, ony óreli baǵdarlamalardyń ishine basty másele etip kiriktirip jibergenińiz úshin rahmet, Qyrymbek Eleýuly!

10.02.2011 jyl.

---