«Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan»
Salaýatqyzy Aıdana
3 kýrs stýdenti
«Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan»
Maqsaty:
1986 jylǵy jeltoqsanda ortalyqtyń ámirshil - ákimshil solaqaı saıasatyna qarsy alǵash ret bas kóterip demokratıa jolynda qurban bolǵan ul qyzdarymyzdyń erlikteri jaıynda túsinik bere otyryp, jastardyń alańǵa ne sebepti, qandaı maqsatpen shyqqandyǵyn jete túsindirý.
Tárbıelik:
Óz Otanyna, týǵan jerine degen súıispenshiligin arttyra otyryp, óz anna tilin, ádet-ǵurpyn, salt-dástúrin saqtaı bilýge patrıottyq sezimge tárbıeleý.
Damytýshylyq:
Árbir jeke tulǵanyń erkin sóılep, óz pikirin, oıyn aıta bilý qabiletin damytý.
Kórnekilikter:
Qaırat Rysqulbekov, Sabıra Muhamedjanova,
Erbol Sypataev, Lázzat Asanova sýretteri.
«Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan» atty
plakat. Jeltoqsan taqyrybyndaǵy toptardyń qabyrǵa
gazetteri jáne býkletter. Qanatty sózder.
Alǵy sóz.
Armysyzdar qurmetti ustazdar, qadirli qonaqtar, oqýshylar. Búgin bizdiń elimizdiń san myń jyldar boıy naızanyń ushymen, elimizdiń eren isimen, keshegi dúnıeni dúr silkindergen Jeltoqsan oqıǵasymen kelgen tarıhymyzda altyn áripterimen jazylyp qalǵan «Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan» atty tárbıe saǵatymyzdy usynamyz.
1-júrgizýshi:
Shaıqalmasyn eshkimniń shańyraǵy,
Baqyt kórsin Otannyń san ulany.
Endi aǵaıyn, kóginde qalyqtasyn,
Qazaǵymnyń qasterli - Ánurany!
Jeltoqsanda Almatyda, aq qarda,
Alma baqtar ak qyraýǵa batqanda,
Kúńirene kún kúrkirep taý jaqtan,
Jaıdyń oty jalań qaqty shatqaldan.
2-júrgizýshi:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn
shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń.
1-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń,
Aınalaıyn, aınalaıyn jas qaıraty halqymnyń.
Temir qoldar qýatty edi alqymyńdy qaýsyrǵan
Namysyńdy jyqpaı óttiń náýbe, dúleı maýsymnan.
Jalǵyz qalǵan shaqtarymda jiger aldym boıyma
Túrme toryn jaryp shyqqan seniń qaısar daýsyńnan.
Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla, jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderindeı er namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!
1-júrgizýshi:
Qazir bul kún qazaq halqy úshin uly kún, ári qaıǵyly, ári
baqytty kún. 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy qazaq
halqynda buryn bolmaǵan eń aýyr da, ádiletsiz kóterilistiń
biri.
2-júrgizýshi:
Endi mine, osy Jeltoqsan kóterilisine qatysqan
aǵalarymyz ben apalarymyz úsh ǵasyrǵa jýyq ýaqyt
boıy armandaǵan táýelsizdikke qol jetkizdi.
2-oqýshy:
Jas arýdyń janarynda – Jeltoqsan,
Qandy ǵasyr tabanynda – Jeltoqsan.
Qaraly ómir qaıystyrǵan halqymnyń,
Qara tuman qabaǵynda – Jeltoqsan.
Jaýyzdyqty jasqaǵan da – Jeltoqsan,
Jańa ǵumyr bastaǵan da – Jeltoqsan.
Jazyqsyzdyń kóz jasyna jýynyp,
Abaqtyǵa tastaǵan da – Jeltoqsan.
Namysymnyń shyraǵy da – Jeltoqsan,
Surqaı ómir synaǵy da – Jeltoqsan.
Jigitterdiń urany da - Jeltoqsan,
Jańa kúnniń shýaǵy da – Jeltoqsan.
1-júrgizýshi:
Ia, ol kún táýelsizdiktiń týyn eń alǵash kótergen áıgili
1986 jyldyń 16 jeltoqsan edi. Tańerteńgilik saǵat 10.00
da bar joǵy 18 mınýtta 26 jyl eldi úzdiksiz basqaryp
kelgen D.A.Qonaev túsirilip, ornyna G.Kolbın eshkimniń
pikirinsiz-aq usynylǵan edi.
2-júrgizýshi:
Osydan 25 jyl burynǵy Almaty oqý oryndarynyń biriniń jataqhanasynyń aldyndaǵy oqıǵa. Kórinis.
Kórinis
- Qyzdar, men gazet ákeldim.
- Ne jańalyq shyǵypty?
- KOKP Ortalyq Komıtetiniń hatshysy D.Qonaevty alyp, ornyna
V.Kolbındi taǵaıyndapty.
- Kolbın degen kim eken?
- Qaıdan kelipti?
- Kolbın Ýlánovtan kelipti.
- Qazaqstandy ózimizdiń qazaqstandyq azamat basqarsyn!
- Biz demokratıany talap etemiz.
- Qane júrińder, qyzdar, jigitter alańǵa keteıik!
3-oqýshy:
Súımeıtuǵyn boldyq qoı, súımeı ǵumyr
Kóleńkemiz kúnnen de tımeıdi nur.
Kolbın degen kim eken, qaıdan kelgen?
Ýa, syrtymyzdan qashanǵy bıleıdi bul?
Táýelsizdik ońaılyqpen kelmeıdi,
Bizge ony eshkim aıap bermeıdi.
Táýelsizdik – Qaırat, Lázzat, Erboldyń,
Tas kóshede tas-talqan bop ólgeni.
1-júrgizýshi:
Alańǵa shyǵyp óz oılaryn aıtýǵa tyrysqan qazaqtyń órimdeı qarýsyz jastaryna soldattar men mılısıa qyzmetkeri qarsy qoıyldy. Qyz jigitterdi aıaýsyz taıaqqa jyqty, túrmege qamady. Erbol, Lázzat, Sabıra syndy jańa ǵana búrshik atyp kele jatqan tal shybyqtaı jastarymyzdyń ómirin úzdi.
2-júrgizýshi:
Iá, izgilik ataýlydan kúder úzip, eń sońǵy úmiti, bar senimi kúıregen, rýhanı ezilgen balań jigit Qaırat. Qaırat esil er kózi tirisinde jazǵan óleńderi adam júregin tebirentedi.
Sonyń biri «Meniń taǵdyrym».
4-oqýshy:
Ómir boıy jolym bolyp kórmedi,
Jylap kelem bul dúnıege kelgeli.
Qaıǵy shańy basty meniń denemdi,
Túspeıdi shań silkinsem de men endi.
Joldaǵan sálemimdi dos almady,
Shyn ba eken-aý tas kereń bop qalǵany.
Aıta berem, aıta berem qaıbirin,
Aýyr meniń, aýyr meniń taǵdyrym.
Taǵdyr meni aıamady, qorlady,
Jalynsam da, jylasamda bolmady.
Qarańǵy ómir baqytym joq, joq meniń,
Armandaǵan aq sáýlege jetpedim.
1-júrgizýshi:
Osy óleń joldary Qaırattyń qatty qınalyp Qazaqstan
úshin janyn qurban etkenin eske túsirýge bolady.
(Osy kezde Qaırat, Lázzat, Sabıra, Erboldardyń sýretteri ákelinedi)
2-júrgizýshi:
1 mınýt únsizdik
1-júrgizýshi:
Oryny aǵalardyń bizben tolsyn,
Sábıler aǵalardyń jolyn qýsyn.
1mınýt únsizdikpen eske alaıyq,
Arýaq aǵalardyń yrza bolsyn.
5-oqýshy:
Tursa da bıik ór basyn,
Qazaqqa baqyt ornasyn.
Seksen altynshy jylǵydaı,
Jeltoqsan jeli bolmasyn!
Kún keship lapyldaǵan jastarym,
Dúrliktirdi jeltoqsannyń aspanyn.
Jerdi, dindi, tildi baba dástúrin
Qorǵaý úshin kóterdi olar bastaryn.
1-júrgizýshi:
«Sherý uıymdastyrýǵa qatysy bar» degen jalǵan aıyppen qanshama zıaly azamattar jazalandy, jumystan qýyldy. Biraq ol úshin jaýapqa tartylǵan eshkim bolǵan joq.
2-júrgizýshi:
1986 jylǵy 16 jeltoqsan kúni D.Qonaevtyń ornyna Kolbın kelip, 17-si jastar Brejnev atyndaǵy alańǵa beıbit jáne saıası sherýge shyǵady. Sherýge shyqqan jastardy saperlik kúrekpen, dýbınkamen, sý atqysh mashınamen, ıtpen jáne t.b. taratady. Erteńine 18-jeltoqsan Qaırattyń úıi.
Kórinis.
Sahnada Qaırat pen jeńgesi dastarhan basynda otyrady. Úıge
mılısıoner jigit kiredi.
Mılısıa: Biz organnan keldik. Qaırat Rysqulbekov degen azamatty
tutqyndaýǵa keldik. Prokýrordyń sanksıasy bar. Mine!
Jeńgesi: Qaırat, beri kel.
Mılısıa: Tez jınal, bizben birge ketesiń.
Jeńgesi. Oıbaı-aý bularyń ne? Judyryqtaı balanyń ne jazyǵy bar
edi? Áke-sheshesine ne betimizdi aıtamyz.
Mılısıa: Jeńeshe, sabyr etińiz! Bul jigit bir tóbeleske qatysypty.
Anyq – qanyǵyn teksergen soń qaıtaryp jiberemiz.
(Osy kezde Qaıratty mılısıoner alyp ketedi.)
6-oqýshy:
«Aqtyń sóziń ne? degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtaıyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Qorlaı da berip qaıtadan,
Tıtyqqa orys jetpesin.
Týǵan jerdiń namysy,
Bóten qolda ketpesin.
Salt – sanadan aıyrylyp,
Araqtan urpaq azbasyn.
Qyzǵanyshtan tozbasyn,
Qoldaýshysyz bolmasyn.
Barlyq ultpen teń bolyp,
Eshkimnen kóńiliń qalmasyn.
Endigi jerde basyńnan,
Birlik pen baq taımasyn.
Osy aıtylǵan aqtyq sóz,
Týyń bolsyn árdaıym.
Moınym alyp jalany,
Men bolaıyn qurbany!
17 jyl men jatyrmyn,
Aq jazyńtyń túbinde.
Meni óltirgen taksıst jigit,
Tirimisiń búginde?
Tiri júrsiń ótken kúndi,
Eske alǵannyń nesi bar?
«Jeltoqsanda» qurban bolǵan,
Lázzat qyzdy esińe al!
Halqym, saǵan rızamyn!
Batyl bas aıaqty, jas dostar,
Bul jerde – batyr joq qol bastar,
Bul jerde – júrekte… muz jatyr,
Bul jerde - órimdeı… qyz jatyr.
Bul jerden máńgilik attanǵan,
Halqymnyń esinde saqtalǵan!
1-júrgizýshi:
Mańdaıyna jazylǵan az ǵana ǵumyrdyń sońǵy saǵatyna
deıin mynaý aldamshy dúnıeden rahym kútip, kúderin
úzbegen suńǵyla jigittiń kóńili kim úshin, ne úshin mert
bolýǵa tıis ekenin seze bastaǵan tárizdi.
Kórinis.
Túrme ishi, qolynda qaǵazy bar Qaırat otyr. Qınala otyryp «Túrme jyry» óleńin oqyp shyǵady. Sodan keıin qatty sharshap, bylaı deıdi:
«-Ýh, ábden sharshadym-aý, júıke tamyrym juqardy ǵoı! Qaıran bostandyq!!!
Jalaly bop, qatty batty janyma,
Jazalaýshy qaǵaz aldym qolyma.
Jigitter-aı, aıtyp-aıtpaı ne kerek,
Jazǵan eken mańdaıyma soryma.
Birinshiden, men saǵyndym anamdy,
Ekinshiden, bul qudaıǵa ne qyldym?
Bostandyqta erkin júrgen jan edim,
Endi, mine, abaqtyǵa jabyldym.
Kezekshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov na dopros.
Tergeýshi: Aıypker Rysqulbekov, sen Mır men Sátbaev kóshelerinde jasaqshylardy kórdiń be?
Qaırat: Eger ol kóshege barmasam olardy qaıdan kóremin?
Tergeýshi: Savıskııdi sen óltirdiń be?
Qaırat: Joq, óltirgen joqpyn?
Tergeýshi: Seniń uryp jatqanyńdy bireý kóripti ǵoı.
Qaırat: Olaı bolsa meni sol adammen bettestir, bul ótirik jala.
Tergeýshi: Ah, ty, dekabrıst neschastnyı. Ia tebe pokajý ótirikti! Jala
deıdi eshe! Eı, Ryskýlbekov, sen, «Savıskııdi óltirdim» dep
moınyńa ala sal, sonda seniń jazań jeńildenedi. Eger,sen
Savıskııdi óltirgenińdi moıyndasań, ákeńe tıispeımiz.
Áıtpese ákeńdi de…
Qaırat: Joldas tergeýshi, bul jala ǵoı! Óltirmegen adamdy óltirdim dep qalaı moıyndaımyn, adam túgil tyshqandy da óltirip kórgen emespin.
Tergeýshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov, sen aqymaq bolma,
«Saveskııdi óltirdim» dep moıynda. Bul – bir. Sen ákeńnen 4 myń som alyp, myna meniń alaqanyma sal, bul – eki. Túsindiń be, maqulyq?
Qaırat:
Joldas tergeýshi! Aıylda ázer kúnin kórip otyrǵan ata-anamdy aqsha dep qınaǵym kelmeıdi jáne ne úshin aqsha tóleýim kerek?
Ne úshin? Eshqandaı qylmysym joq.
Tergeýshi: Áketińder, qurtyńdar, atyńdar!
Qaırat:
Toqta! Aıtar sózim bar.
Kúnádan taza basm bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar.
Alam deseń alyńdar.
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
«Erkek toqty – qurbandyq»,
Atam deseń atyńdar.
(Qaıratty kisendep alyp ketedi.)
Oıyn: «Alma aǵashy»
1-júrgizýshi:
Táýelsizdik - el muraty. Bul bizdiń ulan baıtaq teńizdeı qazaq tarıhynyń basynan keshkenderiniń tamshysy ǵana bolsa da, osy 17jylda Qazaqstannyń damyp órkendeýin jyldarmen órnekteımiz.
2-júrgizýshi:
1991 jyly Táýelsiz Qazaqstan eli tuńǵysh ret N.Á.Nazarbaevty prezıdent etip saılady.
1-júrgizýshi: 1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Eltańbasy, ánurany, týy týraly zań qabyldandy.
2-júrgizýshi: 1993 jyly 30 tamyzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy qabyldandy. 15 qarashada tól teńgemiz alǵash reet aınalymǵa tústi.
1-júrgizýshi: 1994 jyly Ǵaryshta qazaqtyń ekinshi ǵaryshkeri T.Musabev kók baıraqty jelbiretti.
2-júrgizýshi: 1995 jyly uly Abaıǵa 150 jyl toldy.
1-júrgizýshi: 1996 jyl Jambyl jyly. Táýelsizdik monýmenti ornatyldy.
2-júrgizýshi: 1997 jyly «Qazaqstan – 2030» strategıasy qabyldandy.
1-júrgizýshi: 1998 jyly Aqmola ataýy Astana dep ózgertildi.
2-júrgizýshi: Astanada alǵash ret Báıteregimiz salyndy.
1-júrgizýshi: 1999jyl Qorqytqa 1500 jyl toıyn Qyzylordada toıladyq.
2-júrgizýshi: 2000jyly – Mádenıetti qoldaý jyly.
1-júrgizýshi:2001 jyly 18mamyrda – Kúltegin eskertkishiniń kóshirmesin I.Tasmaǵambetov Astanaǵa ákeldi.
2-júrgizýshi: 2002 jyly – Densaýlyq jyly.
1-júrgizýshi: 2003-2005 jyldary Aýyl jyldary
2-júrgizýshi: 2006jyly - Syr eli óner ordasy
1-júrgizýshi: 2007jyly tól teńgemiz jańa túrmen aınalymǵa tústi.
2-júrgizýshi:2008jyly Qazaqstannyń bas ordasyna Astanaǵa 10 jyldyǵy toılandy.
1-júrgizýshi:
Esti erler júrmeıdi jelik ertip,
Eleýli iske qosar emirentip.
Búgingi kesh qonaǵy apaıymyz
Sóz sóılesin barshany tebirentip,-deı otyryp,Tóreshova
Aqkenje Qonysbekqyzyna sóz beremiz.
Óleń: «Jeltoqsan jeli»
1-júrgizýshi:
Táýelsizdiktiń túp tamyryna jeltoqsan oqıǵasynyń tikeleı baılanysy bar ekenine eshkim daý aıta qoımas. Desek te, 1986 jyldyń qaıǵyly jeltoqsany bir kúngi nemese bir jylǵy narazylyqtyń kórinisi bolmasa kerek.
2-júrgizýshi:
Búginde 1986 jyly bolǵan Jeltoqsan oqıǵasyna 25 jyl
tolýda. El irgesi tynysh, halqymyz baı-qýatty bolsyn!
3 kýrs stýdenti
«Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan»
Maqsaty:
1986 jylǵy jeltoqsanda ortalyqtyń ámirshil - ákimshil solaqaı saıasatyna qarsy alǵash ret bas kóterip demokratıa jolynda qurban bolǵan ul qyzdarymyzdyń erlikteri jaıynda túsinik bere otyryp, jastardyń alańǵa ne sebepti, qandaı maqsatpen shyqqandyǵyn jete túsindirý.
Tárbıelik:
Óz Otanyna, týǵan jerine degen súıispenshiligin arttyra otyryp, óz anna tilin, ádet-ǵurpyn, salt-dástúrin saqtaı bilýge patrıottyq sezimge tárbıeleý.
Damytýshylyq:
Árbir jeke tulǵanyń erkin sóılep, óz pikirin, oıyn aıta bilý qabiletin damytý.
Kórnekilikter:
Qaırat Rysqulbekov, Sabıra Muhamedjanova,
Erbol Sypataev, Lázzat Asanova sýretteri.
«Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan» atty
plakat. Jeltoqsan taqyrybyndaǵy toptardyń qabyrǵa
gazetteri jáne býkletter. Qanatty sózder.
Alǵy sóz.
Armysyzdar qurmetti ustazdar, qadirli qonaqtar, oqýshylar. Búgin bizdiń elimizdiń san myń jyldar boıy naızanyń ushymen, elimizdiń eren isimen, keshegi dúnıeni dúr silkindergen Jeltoqsan oqıǵasymen kelgen tarıhymyzda altyn áripterimen jazylyp qalǵan «Ar namysym, qasiretim, maqtanyshym – Jeltoqsan» atty tárbıe saǵatymyzdy usynamyz.
1-júrgizýshi:
Shaıqalmasyn eshkimniń shańyraǵy,
Baqyt kórsin Otannyń san ulany.
Endi aǵaıyn, kóginde qalyqtasyn,
Qazaǵymnyń qasterli - Ánurany!
Jeltoqsanda Almatyda, aq qarda,
Alma baqtar ak qyraýǵa batqanda,
Kúńirene kún kúrkirep taý jaqtan,
Jaıdyń oty jalań qaqty shatqaldan.
2-júrgizýshi:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn
shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Aınalaıyn, aınalaıyn jas órkeni halqymnyń.
1-oqýshy:
Jeltoqsanda shyndyq jyryn shyrqaımyn dep sharq urdyń,
Jeltoqsanda egemendi el bolsaq dep talpyndyń.
Keýdeńde áli syzy jatyr sol kezdegi salqynnyń,
Aınalaıyn, aınalaıyn jas qaıraty halqymnyń.
Temir qoldar qýatty edi alqymyńdy qaýsyrǵan
Namysyńdy jyqpaı óttiń náýbe, dúleı maýsymnan.
Jalǵyz qalǵan shaqtarymda jiger aldym boıyma
Túrme toryn jaryp shyqqan seniń qaısar daýsyńnan.
Óser eldiń qaı sátte de birlik bolmaq qalaýy,
Laýla, laýla, jeltoqsannyń muzǵa jaqqan alaýy.
Ózderindeı er namysty jas órkeni bar eldiń,
Eshqashanda eńkeıýge tıisti emes jalaýy!
1-júrgizýshi:
Qazir bul kún qazaq halqy úshin uly kún, ári qaıǵyly, ári
baqytty kún. 1986 jylǵy jeltoqsan oqıǵasy qazaq
halqynda buryn bolmaǵan eń aýyr da, ádiletsiz kóterilistiń
biri.
2-júrgizýshi:
Endi mine, osy Jeltoqsan kóterilisine qatysqan
aǵalarymyz ben apalarymyz úsh ǵasyrǵa jýyq ýaqyt
boıy armandaǵan táýelsizdikke qol jetkizdi.
2-oqýshy:
Jas arýdyń janarynda – Jeltoqsan,
Qandy ǵasyr tabanynda – Jeltoqsan.
Qaraly ómir qaıystyrǵan halqymnyń,
Qara tuman qabaǵynda – Jeltoqsan.
Jaýyzdyqty jasqaǵan da – Jeltoqsan,
Jańa ǵumyr bastaǵan da – Jeltoqsan.
Jazyqsyzdyń kóz jasyna jýynyp,
Abaqtyǵa tastaǵan da – Jeltoqsan.
Namysymnyń shyraǵy da – Jeltoqsan,
Surqaı ómir synaǵy da – Jeltoqsan.
Jigitterdiń urany da - Jeltoqsan,
Jańa kúnniń shýaǵy da – Jeltoqsan.
1-júrgizýshi:
Ia, ol kún táýelsizdiktiń týyn eń alǵash kótergen áıgili
1986 jyldyń 16 jeltoqsan edi. Tańerteńgilik saǵat 10.00
da bar joǵy 18 mınýtta 26 jyl eldi úzdiksiz basqaryp
kelgen D.A.Qonaev túsirilip, ornyna G.Kolbın eshkimniń
pikirinsiz-aq usynylǵan edi.
2-júrgizýshi:
Osydan 25 jyl burynǵy Almaty oqý oryndarynyń biriniń jataqhanasynyń aldyndaǵy oqıǵa. Kórinis.
Kórinis
- Qyzdar, men gazet ákeldim.
- Ne jańalyq shyǵypty?
- KOKP Ortalyq Komıtetiniń hatshysy D.Qonaevty alyp, ornyna
V.Kolbındi taǵaıyndapty.
- Kolbın degen kim eken?
- Qaıdan kelipti?
- Kolbın Ýlánovtan kelipti.
- Qazaqstandy ózimizdiń qazaqstandyq azamat basqarsyn!
- Biz demokratıany talap etemiz.
- Qane júrińder, qyzdar, jigitter alańǵa keteıik!
3-oqýshy:
Súımeıtuǵyn boldyq qoı, súımeı ǵumyr
Kóleńkemiz kúnnen de tımeıdi nur.
Kolbın degen kim eken, qaıdan kelgen?
Ýa, syrtymyzdan qashanǵy bıleıdi bul?
Táýelsizdik ońaılyqpen kelmeıdi,
Bizge ony eshkim aıap bermeıdi.
Táýelsizdik – Qaırat, Lázzat, Erboldyń,
Tas kóshede tas-talqan bop ólgeni.
1-júrgizýshi:
Alańǵa shyǵyp óz oılaryn aıtýǵa tyrysqan qazaqtyń órimdeı qarýsyz jastaryna soldattar men mılısıa qyzmetkeri qarsy qoıyldy. Qyz jigitterdi aıaýsyz taıaqqa jyqty, túrmege qamady. Erbol, Lázzat, Sabıra syndy jańa ǵana búrshik atyp kele jatqan tal shybyqtaı jastarymyzdyń ómirin úzdi.
2-júrgizýshi:
Iá, izgilik ataýlydan kúder úzip, eń sońǵy úmiti, bar senimi kúıregen, rýhanı ezilgen balań jigit Qaırat. Qaırat esil er kózi tirisinde jazǵan óleńderi adam júregin tebirentedi.
Sonyń biri «Meniń taǵdyrym».
4-oqýshy:
Ómir boıy jolym bolyp kórmedi,
Jylap kelem bul dúnıege kelgeli.
Qaıǵy shańy basty meniń denemdi,
Túspeıdi shań silkinsem de men endi.
Joldaǵan sálemimdi dos almady,
Shyn ba eken-aý tas kereń bop qalǵany.
Aıta berem, aıta berem qaıbirin,
Aýyr meniń, aýyr meniń taǵdyrym.
Taǵdyr meni aıamady, qorlady,
Jalynsam da, jylasamda bolmady.
Qarańǵy ómir baqytym joq, joq meniń,
Armandaǵan aq sáýlege jetpedim.
1-júrgizýshi:
Osy óleń joldary Qaırattyń qatty qınalyp Qazaqstan
úshin janyn qurban etkenin eske túsirýge bolady.
(Osy kezde Qaırat, Lázzat, Sabıra, Erboldardyń sýretteri ákelinedi)
2-júrgizýshi:
1 mınýt únsizdik
1-júrgizýshi:
Oryny aǵalardyń bizben tolsyn,
Sábıler aǵalardyń jolyn qýsyn.
1mınýt únsizdikpen eske alaıyq,
Arýaq aǵalardyń yrza bolsyn.
5-oqýshy:
Tursa da bıik ór basyn,
Qazaqqa baqyt ornasyn.
Seksen altynshy jylǵydaı,
Jeltoqsan jeli bolmasyn!
Kún keship lapyldaǵan jastarym,
Dúrliktirdi jeltoqsannyń aspanyn.
Jerdi, dindi, tildi baba dástúrin
Qorǵaý úshin kóterdi olar bastaryn.
1-júrgizýshi:
«Sherý uıymdastyrýǵa qatysy bar» degen jalǵan aıyppen qanshama zıaly azamattar jazalandy, jumystan qýyldy. Biraq ol úshin jaýapqa tartylǵan eshkim bolǵan joq.
2-júrgizýshi:
1986 jylǵy 16 jeltoqsan kúni D.Qonaevtyń ornyna Kolbın kelip, 17-si jastar Brejnev atyndaǵy alańǵa beıbit jáne saıası sherýge shyǵady. Sherýge shyqqan jastardy saperlik kúrekpen, dýbınkamen, sý atqysh mashınamen, ıtpen jáne t.b. taratady. Erteńine 18-jeltoqsan Qaırattyń úıi.
Kórinis.
Sahnada Qaırat pen jeńgesi dastarhan basynda otyrady. Úıge
mılısıoner jigit kiredi.
Mılısıa: Biz organnan keldik. Qaırat Rysqulbekov degen azamatty
tutqyndaýǵa keldik. Prokýrordyń sanksıasy bar. Mine!
Jeńgesi: Qaırat, beri kel.
Mılısıa: Tez jınal, bizben birge ketesiń.
Jeńgesi. Oıbaı-aý bularyń ne? Judyryqtaı balanyń ne jazyǵy bar
edi? Áke-sheshesine ne betimizdi aıtamyz.
Mılısıa: Jeńeshe, sabyr etińiz! Bul jigit bir tóbeleske qatysypty.
Anyq – qanyǵyn teksergen soń qaıtaryp jiberemiz.
(Osy kezde Qaıratty mılısıoner alyp ketedi.)
6-oqýshy:
«Aqtyń sóziń ne? degen,
Búgin qoıdy sot suraq.
Aıtaıyn ony halqyma,
Joq pıǵyl mende jasymaq.
Qorlaı da berip qaıtadan,
Tıtyqqa orys jetpesin.
Týǵan jerdiń namysy,
Bóten qolda ketpesin.
Salt – sanadan aıyrylyp,
Araqtan urpaq azbasyn.
Qyzǵanyshtan tozbasyn,
Qoldaýshysyz bolmasyn.
Barlyq ultpen teń bolyp,
Eshkimnen kóńiliń qalmasyn.
Endigi jerde basyńnan,
Birlik pen baq taımasyn.
Osy aıtylǵan aqtyq sóz,
Týyń bolsyn árdaıym.
Moınym alyp jalany,
Men bolaıyn qurbany!
17 jyl men jatyrmyn,
Aq jazyńtyń túbinde.
Meni óltirgen taksıst jigit,
Tirimisiń búginde?
Tiri júrsiń ótken kúndi,
Eske alǵannyń nesi bar?
«Jeltoqsanda» qurban bolǵan,
Lázzat qyzdy esińe al!
Halqym, saǵan rızamyn!
Batyl bas aıaqty, jas dostar,
Bul jerde – batyr joq qol bastar,
Bul jerde – júrekte… muz jatyr,
Bul jerde - órimdeı… qyz jatyr.
Bul jerden máńgilik attanǵan,
Halqymnyń esinde saqtalǵan!
1-júrgizýshi:
Mańdaıyna jazylǵan az ǵana ǵumyrdyń sońǵy saǵatyna
deıin mynaý aldamshy dúnıeden rahym kútip, kúderin
úzbegen suńǵyla jigittiń kóńili kim úshin, ne úshin mert
bolýǵa tıis ekenin seze bastaǵan tárizdi.
Kórinis.
Túrme ishi, qolynda qaǵazy bar Qaırat otyr. Qınala otyryp «Túrme jyry» óleńin oqyp shyǵady. Sodan keıin qatty sharshap, bylaı deıdi:
«-Ýh, ábden sharshadym-aý, júıke tamyrym juqardy ǵoı! Qaıran bostandyq!!!
Jalaly bop, qatty batty janyma,
Jazalaýshy qaǵaz aldym qolyma.
Jigitter-aı, aıtyp-aıtpaı ne kerek,
Jazǵan eken mańdaıyma soryma.
Birinshiden, men saǵyndym anamdy,
Ekinshiden, bul qudaıǵa ne qyldym?
Bostandyqta erkin júrgen jan edim,
Endi, mine, abaqtyǵa jabyldym.
Kezekshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov na dopros.
Tergeýshi: Aıypker Rysqulbekov, sen Mır men Sátbaev kóshelerinde jasaqshylardy kórdiń be?
Qaırat: Eger ol kóshege barmasam olardy qaıdan kóremin?
Tergeýshi: Savıskııdi sen óltirdiń be?
Qaırat: Joq, óltirgen joqpyn?
Tergeýshi: Seniń uryp jatqanyńdy bireý kóripti ǵoı.
Qaırat: Olaı bolsa meni sol adammen bettestir, bul ótirik jala.
Tergeýshi: Ah, ty, dekabrıst neschastnyı. Ia tebe pokajý ótirikti! Jala
deıdi eshe! Eı, Ryskýlbekov, sen, «Savıskııdi óltirdim» dep
moınyńa ala sal, sonda seniń jazań jeńildenedi. Eger,sen
Savıskııdi óltirgenińdi moıyndasań, ákeńe tıispeımiz.
Áıtpese ákeńdi de…
Qaırat: Joldas tergeýshi, bul jala ǵoı! Óltirmegen adamdy óltirdim dep qalaı moıyndaımyn, adam túgil tyshqandy da óltirip kórgen emespin.
Tergeýshi: Zaklúchennyı Ryskýlbekov, sen aqymaq bolma,
«Saveskııdi óltirdim» dep moıynda. Bul – bir. Sen ákeńnen 4 myń som alyp, myna meniń alaqanyma sal, bul – eki. Túsindiń be, maqulyq?
Qaırat:
Joldas tergeýshi! Aıylda ázer kúnin kórip otyrǵan ata-anamdy aqsha dep qınaǵym kelmeıdi jáne ne úshin aqsha tóleýim kerek?
Ne úshin? Eshqandaı qylmysym joq.
Tergeýshi: Áketińder, qurtyńdar, atyńdar!
Qaırat:
Toqta! Aıtar sózim bar.
Kúnádan taza basm bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar.
Alam deseń alyńdar.
Qaırat degen atym bar,
Qazaq degen zatym bar.
«Erkek toqty – qurbandyq»,
Atam deseń atyńdar.
(Qaıratty kisendep alyp ketedi.)
Oıyn: «Alma aǵashy»
1-júrgizýshi:
Táýelsizdik - el muraty. Bul bizdiń ulan baıtaq teńizdeı qazaq tarıhynyń basynan keshkenderiniń tamshysy ǵana bolsa da, osy 17jylda Qazaqstannyń damyp órkendeýin jyldarmen órnekteımiz.
2-júrgizýshi:
1991 jyly Táýelsiz Qazaqstan eli tuńǵysh ret N.Á.Nazarbaevty prezıdent etip saılady.
1-júrgizýshi: 1992 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Eltańbasy, ánurany, týy týraly zań qabyldandy.
2-júrgizýshi: 1993 jyly 30 tamyzda Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy qabyldandy. 15 qarashada tól teńgemiz alǵash reet aınalymǵa tústi.
1-júrgizýshi: 1994 jyly Ǵaryshta qazaqtyń ekinshi ǵaryshkeri T.Musabev kók baıraqty jelbiretti.
2-júrgizýshi: 1995 jyly uly Abaıǵa 150 jyl toldy.
1-júrgizýshi: 1996 jyl Jambyl jyly. Táýelsizdik monýmenti ornatyldy.
2-júrgizýshi: 1997 jyly «Qazaqstan – 2030» strategıasy qabyldandy.
1-júrgizýshi: 1998 jyly Aqmola ataýy Astana dep ózgertildi.
2-júrgizýshi: Astanada alǵash ret Báıteregimiz salyndy.
1-júrgizýshi: 1999jyl Qorqytqa 1500 jyl toıyn Qyzylordada toıladyq.
2-júrgizýshi: 2000jyly – Mádenıetti qoldaý jyly.
1-júrgizýshi:2001 jyly 18mamyrda – Kúltegin eskertkishiniń kóshirmesin I.Tasmaǵambetov Astanaǵa ákeldi.
2-júrgizýshi: 2002 jyly – Densaýlyq jyly.
1-júrgizýshi: 2003-2005 jyldary Aýyl jyldary
2-júrgizýshi: 2006jyly - Syr eli óner ordasy
1-júrgizýshi: 2007jyly tól teńgemiz jańa túrmen aınalymǵa tústi.
2-júrgizýshi:2008jyly Qazaqstannyń bas ordasyna Astanaǵa 10 jyldyǵy toılandy.
1-júrgizýshi:
Esti erler júrmeıdi jelik ertip,
Eleýli iske qosar emirentip.
Búgingi kesh qonaǵy apaıymyz
Sóz sóılesin barshany tebirentip,-deı otyryp,Tóreshova
Aqkenje Qonysbekqyzyna sóz beremiz.
Óleń: «Jeltoqsan jeli»
1-júrgizýshi:
Táýelsizdiktiń túp tamyryna jeltoqsan oqıǵasynyń tikeleı baılanysy bar ekenine eshkim daý aıta qoımas. Desek te, 1986 jyldyń qaıǵyly jeltoqsany bir kúngi nemese bir jylǵy narazylyqtyń kórinisi bolmasa kerek.
2-júrgizýshi:
Búginde 1986 jyly bolǵan Jeltoqsan oqıǵasyna 25 jyl
tolýda. El irgesi tynysh, halqymyz baı-qýatty bolsyn!
You Might Also Like
