InfoHub Logo

İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Sabaqqa ázirlik.
Men búgin kóńildi keldim. Káne, sheńber quraıyq, ózimizdiń jaqsy kóńil kúıimimizdi bir - birimizge bereıik. Óıtkeni kóńil kúıimiz jaqsy bolsa qıyndyqtardy ońaı jeńemiz ǵoı.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Úshinshi toqsanda Baqytjannyń sabaǵy nege tómendep ketti? Telefonnan estilgen habar Baqytjannyń anasyna qalaı áser etti? «Barmaǵyn tisteý» degendi qalaı túsinesiń? Baqytjannyń anasy nege barmaǵyn tistep turyp qaldy?
2. Baqytjan qandaı bala?

İİİ. Úı tapsyrmasyn pysyqtaý: Áńgimeden qandaı qorytyndy jasaýǵa bolady?
İV. Maqsat qoıý kezeńi:
1. Sabaqtyń maqsatyn, taqyrybyn habarlaý.
2. Jańa sabaqqa daıarlyq. Balalar, senderdiń úılerińde taýyqtaryń, áteshteriń bar ma? Sender olarǵa qandaı qamqorlyq kórsetesińder?

V. Jańa sabaq:
- Búgingi sabaqta biz sendermen Roza Ábilqadyrovanyń «Áskerbektiń áteshi» atty áńgimesinen Áskerbektiń kishkene júreginiń darqan meırimdiligi jaıly bilemiz. Oqýlyqpen jumys. İshteı, tizbekteı, jalǵastyryp oqý.

Áskerbektiń áteshi
Áskerbektiń ádemi qaýyrsyndy áteshi bar. Ol óziniń basqalardan áldeqaıda artyqtyǵyn sezinetin tárizdi, óte mańǵaz. Onyń ústine úsh mezgil shaqyrǵan daýsy da erekshe. Aýyldaǵylardyń kóbi Áskerbektiń áteshin daýsynan tanıdy. Úlkender:
- «Mal ıesine tartady» degen ras, Kópishtiń áteshi týra ózi tárizdi, mańǵaz, - deıdi. Osy aýylǵa ataǵy shyqqan Áskerbektiń áteshi bir kúni aıaq astynan, ne bolǵany belgisiz, qyryldady da qaldy. Biraq onda sharýasy joq, mezgili bolǵanda qyryldap kelip shaqyrady. Endi ol «Kópish úıiniń qyryldaýyq áteshi» atana bastady.
Buǵan namystanǵan Áskerbektiń ákesi birde: «Tamam elge kúlki bolmaı, ana sumyraı áteshtiń kózin joıyp, basyn qyrqyp tastaý kerek», - dedi
Muny estigen Áskerbek bezildep otyryp aýyl shetinde eń jaqyn dosy Amangeldige bardy. Áteshine tóngen qaýipti aıtyp berdi.
- Apam aıtady, senderdiń úıdiń áteshine kóz tıdi dep. Ony endi sol kóz tıgennen emdeýimiz kerek, - dedi Amangeldi.
- Onda, - dedi Amangeldi. – Sarybastyń úıine baryp, kıiminen bir kishkene qıqym qıyp alyp, tutatyp, áteshtiń ústinen aınaldyrýymyz kerek.
Eki bala qaltalaryna qaıshy salyp, Sarybastykine tartty. Oıynda eshteńe joq Sarybys olardy kelgenderine qýanyp, oıynǵa jınala bastady. Amangeldi Sarybasty ertip tysqa shyqqan kezde, artta qalǵan Áskerbek apalaqtap, jan - jaǵyna qarap, Sarybastyń aq kóılegine kózi tústi. Sasqalaqtap, qoly dirilder baryp aq kóılektiń jeńiniń ushyn qıyp aldy. Syrtqa shyǵyp Amangeldige kózin qysty. Kelgen isteriniń tynǵanyn sezgen ol: «Sarybas, biz saǵan qazir qaıtyp kelemiz. Taǵy baratyn jerimiz bar, umytyp ketippin ǵoı», - dep, jedel Áskerbekti erte jóneldi.
Ańyryp aýlasynda Sarybas qaldy.
Amangeldi men Áskerbek qýalar júrip áteshti ázer ustady. Áteshti qoltyqtaryna qysyp, qora syrtyna bardy da, Áskerbek ony aldyna aldy, al Amangeldi jańaǵy qıqymdy tutatyp, apasy qusap áteshtiń ústine aınaldyra bastady. Qoly kúıip bara jatqan soń, Amangeldi laýlaǵan shúberekti onyń ústine tastap jiberdi. Áteshtiń ádemi qaýyrsyndarynyń birazy kúıip, quryldap aýlany basyna kóterdi. Endi ol burynǵysynda kóriksiz bolyp qaldy.
Erteńgilik átesh burynǵy áýenine salyp taǵy shaqyrdy. «qap, myna báleni erteń ertemen jumysqa barmas buryn, kózin qurtarmyn» dep oılady ákesi.
Áskerbek Amangeldige jóneldi.
- Keshegi bilgirligińnen túkte shyqpady. Áteshim sol qalpynda, - dedi renjip.
- Sen bylaı iste! Keshke taýyqtar qonaqtaǵan soń, áteshti ustap al da tumsyǵyn baılap qoı! – degen aqyl aıtty osy joly Amangeldi.
- Bul da durys eken, - dep qýandy Áskerbek.
Áteshtiń tumsyǵyn myqty baılaǵanyna áli de senimsizdeý bolǵan Áskerbek, erteńgilik ákesi turǵanda jer soǵyp qalmaý úshin, óz aıaǵyna onyń jumysqa kıetin qara etigin myqtap baılap qoıyp jatty.
Erteńine ertemen oıanǵan ákesi etigin alyp kıeıin dese, balasynyń aıaǵyna qosaqtalyp baılaýly tur. Etikti tartyp qalǵannan aq Áskerbek atyp turdy.
- Áı, bunyńdy qaı qaljyńyń dep uǵamyz?! – dedi ákesi ashýlanyp.
- Áke, qaljyńym emes, tańerteń uıyqtap jatqanda áteshti soıyp tastaısyz ba dep qoryqtym. Áteshime tımeńizshi, ol endi qyryldap shaqyrmaıdy. Túnde tumsyǵyn jaqsylap baılap qoıǵanmyn, - dedi Áskerbek aıaǵyndaǵy jińishke jipti sheship jatyp.
Osy tusta Áskerbektiń áteshi bireý óńeshinen qylqyndyryp jatqandaı qınala qyryldap shaqyra bastady.
Ákesi myrs etip:
- Kishkene júregimniń darqan meıiriminen aınalaıyn! Nesi bar, jurt aıta bersin. Aýyzdary sharshaǵanda ózderi de qoıady. Mundaı kúıge ushyraǵanyna átesh kúnáli emes qoı, solaı emes pe? – dedi.
Áskerbek jymyń - jymyń etedi.
Áskerbektiń ákesi Kópishtiń alǵashqy sózin áńgimeden taýyp oqy. Amangeldi men Áskerbek áteshke emdi qalaı qoldanǵanyn óz sózińmen aıtyp ber.

Sózdik jumys.
Qıqym – bul jerde: kıimnen kesip alynǵan kishkentaı qıyndy.

Vİ. Túsingenderin tekserý:
1. Áskerbektiń áteshi týraly aýyldastary ne deıdi? Áskerbek áteshin «kóz tıgennen» qalaı emdep almaqshy boldy? Amangeldi Áskerbek dosyna taǵy qandaı aqyl aıtty? Ákesi burynǵy oıynan nege qaıtyp qaldy? Sońǵy sóılemdi oqyǵanda qandaı qorytyndyǵa keldiń?
2. Áskerbektiń áteshi qalaı shaqyrady?
3. Áskerbektiń ákesiniń sońǵy sózin kóshirip jaz. Bul sóılemnen neni túsindiń?

Vİİ. Qorytý. Búgin ne jaıly óttik? Eger Áskerbektiń ornynda bolsań, áteshti qalaı emder ediń?
Vİİİ. Úıge tapsyrma: túsinip oqý, № 5 tapsyrma.
IX. Baǵalaý.