Aýa jáne ony qorǵaý. Aýanyń jer betine taralýy
Dúnıetaný 3 klass
Sabaq taqyryby: Aýa jáne ony qorǵaý. Aýanyń jer betine taralýy
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik.
Aýa týraly biletin bilimderin odan ári keńeıtip, aýanyń jer betine taralýy jaıynda uǵym berý. Aýanyń tirshilik úshin mańyzyn, qasıetterin oqyp úırený.
Damytýshylyq.
Oqýshylardyń oı - órisin, sóıleý mánerin keńeıtip, tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Oqýshylardyń sabaqqa degen yntasyn, qyzyǵýshylyqtaryn arttyryp, óz betimen jumys isteýge jumyldyrý.
Tárbıeligi.
Oqýshylardy qorshaǵan orta men tabıǵatty súıýge, qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaq kórnekiligi: Karta, slaıdpen kórsetý, tájirıbe quraldary
Sabaq ádisteri: Suraq – jaýap, saramandyq jumys, qorytý, salystyrý (STO)
Sabaq tıpi: Jańa sabaqty meńgertý.
Sabaq túri: Aralas sabaq
Pán aralyq baılanys. Qazaq tili, beıneleý, eńbek
Sabaq barysy:
Uıymdastyrý bólimi Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
Biz baqytty balamyz,
Kúnde bestik alamyz.
Qýanady bizben birge
Úıde ata anamyz.
Ortaq uran – birge bolý!
Maqsatymyz - bilim alý.
Ultyn súıgen urpaq bolyp
Bolashaqqa birge barý!
Úı tapsyrmasyn tekserý. Geografıalyq karta
1. Kartamen jumys isteı otyryp oqýshy úı tapsyrmasyn aıtady.
2. Sulba men kartany salystyrý
3. Test jumysyn berip úı tapsyrmasy qorytyndylanady.
1. Qazaqstan Respýblıkasy neshe elmen shektesedi?
a) 4 á) 3 b) 5
2. Aqtóbe oblysy Respýblıkamyzdyń qaı bóliginde ornalasqan?
a) Batys á) Shyǵys b) Soltústik
3. Ózen, kól, jáne jer bederi qaı kartada beınelenedi?
a) Ákimshilik á) Fızıkalyq b) Tabıǵat aımaqtary kartasy
Qyzyǵýshylyqty oıatý. Áńgime: «Kórinbeıtin sıqyrshy»
Jer betinde kórinbeıtin sıqyrshy bar. Onymen árkim kúndelikti kezdesedi. Sen ony kórmeısiń, biraq mańyńda ekenin sezesiń. Mine, ol seniń qasyńda. Kóshede júrip bara jatsań da, ushaqpen aspanǵa kóterilseń de onyń qorshaýynan bosaı almaısyń. Seni únemi qorshap turady. Senimen birge júredi. Onsyz sen dem ala almaısyń, tirshilik bolmaıdy. Seni sıqyrshy únemi qorshap turady.
Bul ne?
Aýa.
Jańa sabaq.
Tirek bilim arqyly aýa qasıetterin eske túsirý
2 synypta aýanyń keıbir qasıetterimen tanystyq. Káne sony esimizge túsireıikshi.
■ Murynyńdy qysyp, aýyzyńdy jap. İshińnen sana. Ne baıqadyń? Tunshyqtyń saǵan ne jetpedi? Aýa.
■ Qarnyń ashsa shydaýǵa bolady, shóldeseń shydaýǵa bolady, al aýasyz shydaı alar ma edińder?
■ Qaǵazben betterińdi jelpińder, betterińe salqyn jel soqty ma? Ol – aýa. Nege kórmeımiz? Óıtkeni: aýa móldir, tússiz.
■ Dopty qolmen qyssań, qysylady, jerge jiberseń serpiledi
Aýa – serpiledi, syǵylady. Bul qasıetin mashına dóńgelekterine, velosıped dóńgelekterine qoldanady.
■ Janý úshin de aýa qajet.
■ Aýa oryn alady.
■ Aýa – jeńil, sý betinde júzýge qoldanady.
■ Aýa jylýdy nashar ótkizedi.
Aýa ---> dámsiz ---> ıissiz ---> tússiz ---> kózge kórinbeıdi
Aýa – fızıkalyq dene. Fızıkalyq dene zattardan turady. Zattar jeke kúıinde de kezdesedi, qospanyń quramyna da kiredi. Aýa – gazdardyń qospasy. Munyń sebebi aýanyń quramyna kiretin gazdardyń túsi jáne ıisi bolmaıdy. Kólemi boıynsha aýada 78% azot, 21% ottek, 1 ınertti jáne basqa gazdar. Bular – aýanyń ǵasyrlar boıy qalyptasqan turaqty qospasy. Aýanyń quramyna kiretin gazdar birtindep ashyldy. Ádette aýany sezinbeıtinimiz tárizdi ǵasyrlar boıy adamdar ony birtekti dep túsingen. Ǵalymdardyń uzaq zertteýleýlerinen keıin ǵana, 18 ǵasyrdyń sońynda ottegi jáne azot aýadan jeke gazdar kúıinde alyndy.
Aýanyń quramyn alǵashqy ret fransýz ǵalymy A. Lavýaze 1774 jyly anyqtady.
HÚİİİ ǵasyrǵa deıin tabıǵat zertteýshiler reaksıa kezinde túziletin gazdardyń bárin «aýa» dep oılaǵan. Tek HÚİİİ ǵasyrdyń aıaǵynda ǵana aýa – gazdar qospasy ekendigi anyqtalǵan.
Oqýlyqpen jumys.
Mátindi bólimge bólip oqytý.
Jer sharyn jan - jaǵynan aýa qabaty qorshap turady. Sender dalada júrseńder de, úıge kirseńder de, tipti ushaqpen aspanǵa kóterilseńder de aýa qorshaýynan shyǵa almaısyńdar. Aýa kez kelgen zatta, topyraqta, sýda, tipti bizdiń denemiz de bar.
Jan - jaǵymyzdan qorshaǵan aýany nege kórmeımiz? Óıtkeni: aýa móldir jáne tússiz bolady.
Sabaq taqyryby: Aýa jáne ony qorǵaý. Aýanyń jer betine taralýy
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik.
Aýa týraly biletin bilimderin odan ári keńeıtip, aýanyń jer betine taralýy jaıynda uǵym berý. Aýanyń tirshilik úshin mańyzyn, qasıetterin oqyp úırený.
Damytýshylyq.
Oqýshylardyń oı - órisin, sóıleý mánerin keńeıtip, tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Oqýshylardyń sabaqqa degen yntasyn, qyzyǵýshylyqtaryn arttyryp, óz betimen jumys isteýge jumyldyrý.
Tárbıeligi.
Oqýshylardy qorshaǵan orta men tabıǵatty súıýge, qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaq kórnekiligi: Karta, slaıdpen kórsetý, tájirıbe quraldary
Sabaq ádisteri: Suraq – jaýap, saramandyq jumys, qorytý, salystyrý (STO)
Sabaq tıpi: Jańa sabaqty meńgertý.
Sabaq túri: Aralas sabaq
Pán aralyq baılanys. Qazaq tili, beıneleý, eńbek
Sabaq barysy:
Uıymdastyrý bólimi Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý.
Biz baqytty balamyz,
Kúnde bestik alamyz.
Qýanady bizben birge
Úıde ata anamyz.
Ortaq uran – birge bolý!
Maqsatymyz - bilim alý.
Ultyn súıgen urpaq bolyp
Bolashaqqa birge barý!
Úı tapsyrmasyn tekserý. Geografıalyq karta
1. Kartamen jumys isteı otyryp oqýshy úı tapsyrmasyn aıtady.
2. Sulba men kartany salystyrý
3. Test jumysyn berip úı tapsyrmasy qorytyndylanady.
1. Qazaqstan Respýblıkasy neshe elmen shektesedi?
a) 4 á) 3 b) 5
2. Aqtóbe oblysy Respýblıkamyzdyń qaı bóliginde ornalasqan?
a) Batys á) Shyǵys b) Soltústik
3. Ózen, kól, jáne jer bederi qaı kartada beınelenedi?
a) Ákimshilik á) Fızıkalyq b) Tabıǵat aımaqtary kartasy
Qyzyǵýshylyqty oıatý. Áńgime: «Kórinbeıtin sıqyrshy»
Jer betinde kórinbeıtin sıqyrshy bar. Onymen árkim kúndelikti kezdesedi. Sen ony kórmeısiń, biraq mańyńda ekenin sezesiń. Mine, ol seniń qasyńda. Kóshede júrip bara jatsań da, ushaqpen aspanǵa kóterilseń de onyń qorshaýynan bosaı almaısyń. Seni únemi qorshap turady. Senimen birge júredi. Onsyz sen dem ala almaısyń, tirshilik bolmaıdy. Seni sıqyrshy únemi qorshap turady.
Bul ne?
Aýa.
Jańa sabaq.
Tirek bilim arqyly aýa qasıetterin eske túsirý
2 synypta aýanyń keıbir qasıetterimen tanystyq. Káne sony esimizge túsireıikshi.
■ Murynyńdy qysyp, aýyzyńdy jap. İshińnen sana. Ne baıqadyń? Tunshyqtyń saǵan ne jetpedi? Aýa.
■ Qarnyń ashsa shydaýǵa bolady, shóldeseń shydaýǵa bolady, al aýasyz shydaı alar ma edińder?
■ Qaǵazben betterińdi jelpińder, betterińe salqyn jel soqty ma? Ol – aýa. Nege kórmeımiz? Óıtkeni: aýa móldir, tússiz.
■ Dopty qolmen qyssań, qysylady, jerge jiberseń serpiledi
Aýa – serpiledi, syǵylady. Bul qasıetin mashına dóńgelekterine, velosıped dóńgelekterine qoldanady.
■ Janý úshin de aýa qajet.
■ Aýa oryn alady.
■ Aýa – jeńil, sý betinde júzýge qoldanady.
■ Aýa jylýdy nashar ótkizedi.
Aýa ---> dámsiz ---> ıissiz ---> tússiz ---> kózge kórinbeıdi
Aýa – fızıkalyq dene. Fızıkalyq dene zattardan turady. Zattar jeke kúıinde de kezdesedi, qospanyń quramyna da kiredi. Aýa – gazdardyń qospasy. Munyń sebebi aýanyń quramyna kiretin gazdardyń túsi jáne ıisi bolmaıdy. Kólemi boıynsha aýada 78% azot, 21% ottek, 1 ınertti jáne basqa gazdar. Bular – aýanyń ǵasyrlar boıy qalyptasqan turaqty qospasy. Aýanyń quramyna kiretin gazdar birtindep ashyldy. Ádette aýany sezinbeıtinimiz tárizdi ǵasyrlar boıy adamdar ony birtekti dep túsingen. Ǵalymdardyń uzaq zertteýleýlerinen keıin ǵana, 18 ǵasyrdyń sońynda ottegi jáne azot aýadan jeke gazdar kúıinde alyndy.
Aýanyń quramyn alǵashqy ret fransýz ǵalymy A. Lavýaze 1774 jyly anyqtady.
HÚİİİ ǵasyrǵa deıin tabıǵat zertteýshiler reaksıa kezinde túziletin gazdardyń bárin «aýa» dep oılaǵan. Tek HÚİİİ ǵasyrdyń aıaǵynda ǵana aýa – gazdar qospasy ekendigi anyqtalǵan.
Oqýlyqpen jumys.
Mátindi bólimge bólip oqytý.
Jer sharyn jan - jaǵynan aýa qabaty qorshap turady. Sender dalada júrseńder de, úıge kirseńder de, tipti ushaqpen aspanǵa kóterilseńder de aýa qorshaýynan shyǵa almaısyńdar. Aýa kez kelgen zatta, topyraqta, sýda, tipti bizdiń denemiz de bar.
Jan - jaǵymyzdan qorshaǵan aýany nege kórmeımiz? Óıtkeni: aýa móldir jáne tússiz bolady.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
