InfoHub Logo

Áıeli ony keıde erkeletip Áýmeser deıtin. Áýmeserdiń erekshe bir minezi: qashanda bolsyn áıteýir birdeńege urynbaı júrmeıtin. Muny ol ózdiginen isteıin dep istemeıdi, biraq oǵan aıaq astynan áıteýir bir bolmashy qynjylysty oqıǵa tap bola ketedi.

Bir saparda onyń kezdesken oqıǵalary mynadaı edi.

...Áýmeser demalysqa shyǵyp, Oral jaqtaǵy aǵasyna baryp qaıtpaq boldy: on eki jyldaı kórisken joq-ty.

— Álgi bir balyqtyń basyna uqsas qalytqy qaıda ketken?! — Áýmeser kilette júrip aıǵaı saldy.

— Men qaıdan bileıin.

— Osynda jatatyn edi ǵoı! Ol kókshil kózderin alarta qarady. — Basqanyń bári túgel, sonda qalytqy qaıda ketpek?!

— Balyqtyń basyna uqsas dediń be?

— Iá, shortandiki sıaqty.

— Men ony qatelesip qýyryp jibergen boldym ǵoı onda.

Áýmeser biraz úndemeı turdy da:

— Al sonymen qalaı eken? — dedi.

— Qalaıy nesi?

— Dámdi me eken deımin? Ha-ha-ha! — Ol sonshalyqty jáhatdana tursa da qaǵytý qolynan kelmeıtin. — Tisiń bútin be, áıteýir? Onyń ózi — mys pen qalaıynyń qosyndysynan jasalǵan edi ǵoı!..

Tún ortasyna deıin jolǵa ázirlik jasaldy. Al tańerteń ertemen Áýmeser shamadanyn alyp selony órleı ketip bara jatty.

— Oralǵa! Oralǵa! Qaıda barasyń degenderge ol osylaı dep jaýap berip keledi. Azdap jelpinip alý kerek. Alys jol degendi eshqandaı eleń qylmaıtyny onyń shartabaqtaı betinen, dóńgelek kózinen saırap kórinip turǵandaı, baqaıynan da keler emes,Oralǵa!

Oraldyń moıyny áli de qashyq edi.

Ázirge ol aman-esen aýdandyq qalaǵa kelip jetti, munda bılet alyp, poıyzǵa otyrmaq.

Poıyzdyń kelýine biraz ýaqyt bar. Áýmeser oǵan deıin balalarǵa sálem-saýqat kámpıt, tátti toqash satyp almaq boldy... Azyq-túlik dúkenine kelip kezekke turdy. Onyń aldynda qalpaq kıgen bireý, al qalpaqtyń aldynda ernin boıaǵan bir jýan áıel bar. Áıel baıaý únmen jelpildete sóılep qalpaqqa bylaı dedi:

— Nebir júgensiz, turpaıy adam bola beredi eken ǵoı! Onyń umytshaq aýrýy bar ekeni ras-ty. — Jeti jyldan beri umytshaq, biraq sonda da oǵan eshkim zeınet demalysyna shyq deı qoıǵan joq-ty. Bul — ujymdy basqarýǵa kele sala: "Aleksandr Semenych, sizdiń zeınet demalysyna shyqqanyńyz durys bolar?" depti. Beti shimirikpesten! Qalpaq áıeldiń qoltyǵyna sý búrke tústi. — Iá, ıá... sóıtetin bolyp alǵan bular. Umytshaqtyqtyń nesi bar? Al Sýmbatych she? Sońǵy kezde ol da aljasa bastaǵan. Al ánebir áıel she, aty kim edi?..

Áýmeser qala adamdaryn unatatyn. Bárin de emes, árıne qazanbuzarlar men satýshylardy jek kóredi.

Qorqady. Onyń kezegi keldi. Ol kámpıt, tátti toqash, úsh taqta shokolad satyp aldy. Alǵandaryn shamadanyna salmaq bop shetkeri shyqty. Shamadanyn jerge qoıyp, oǵan álgilerin sala bastady. Sóıtip júrip edende jatqan birdeńege kózi túse ketti. Sóıtse, sóreniń irgesinde kezekte turǵan adamdardyń dál aıaǵynyń astynda elý somdyq aqsha jatyr eken. Qulpyrǵan kók-ala saıtan jatyr, eshkim ony kórgen de joq. Áýmeserdiń qýanǵany sonshalyq, óne boıy shymyrlap, kózderi jaınap ketti. Bireý-mireý kórip qalmaı turyp sol aradaǵylarǵa bul qundy qaǵaz týraly utymdy da kóńildi birdeńe aıtyp qalýdyń jaıyn oılastyra bastady.

— Turmystaryńyz jaqsy eken, azamattar! — dedi ol jaırań qaǵyp.

Jurtshylyqtyń bári oǵan qaraı qalysty.

— Bizde, máselenkı, mundaı qaǵazdarmen qaqpaqyl oınamaıdy.

Sondaǵylardyń bári de abyrjyp qaldy. Endi qalaı úsh somdyq, bes somdyq ta emes elý somdyq jarty aıdyń eńbekaqysy! Al qaǵazǵa ıe joq.

"Dáý de bolsa, osynyń ıesi álgi qalpaqty shyǵar-aý" dep oılady Áýmeser.

Qaǵaz kórnekti jerge qoıylsyn dep sheshti kópshilik.

— Qazir-aq bireý jetip keler,dedi satýshy. Áýmeser dúkennen qulan atqandaı masattana jaırańdaı shyqty. Qalaısha ǵana óziniń "Bizde mundaı qaǵazdarmen qaqpaqyl oınamaıdy!" dep op-ońaı taýyp aıtqany esinen keter emes. Bir mezette onyń óne-boıy túrshige qaldy: saqtyq kasasynan óziniń tap sondaı elý somdyq, taǵy bir jıyrma bes somdyq alǵany esine túse ketti. Jıyrma bes somdyqty álginde ǵana usattyrdy, elý somdyq, — qaltasynda bolýǵa tıis... Qaltaǵa qol saldy — joq. Olaı qarady, bulaı qarady joq.

— Elý somdyq meniki eken! — dep daýystap jiberdi ol. — Alda syǵyr-aı! Meniki eken ǵoı.

Kúıingeni sonshalyq, júregi dúrsil qaǵyp qoıa berdi. Shý degen bette ol analarǵa baryp: "Azamattar, mynaý aqsha meniki eken. Saqtyq kasasynan bir jıyrma bes somdyq, bir elý somdyń alǵan edim. Jıyrma bes somdyqty álginde ǵana osynda usaq-túıek satyp alyp usattyrdym, al elý somdyq qaltamda joq bolyp shyqty" dep kóreıin degen oıǵa keldi. Biraq munymenen sol arada turǵandardy shamdandyryp almaımyn ba, olardyń keıbireýleri "árıne, ıesi tabylmaǵan soń aqshany ózi ala qoımaq" demes pe eken dep taǵy kúdiktendi. Joq, ol buǵan bettep bara almaıdy buıyrmaǵannan dámetpe degen. Jáne tipti ondaǵylardyń bermeı qoıýy da yqtımal ǵoı.

— Qudaı meni búıtip nesine jarattyń? — dep nazalandy Áýmeser. — Endi ne istemekpin? Úıge qaıtý kerek.

Dúkenge jaqyndap, sonadaıdan bolsa da elý somdyqty bir kóreıinshi dep esiktiń kózine kelip turdy... Biraq kirgen joq. Batyly barmady. Júregi jarylyp keterdeı bolyp tur.

Avtobýsta kele jatyp qynjyla keıip, áıelimen bolatyn aldaǵy saıysqa dońyz aıbar, ázirlik oılady.

Saqtyq kitapshasynan taǵy elý som alyndy.

Áıeli qarǵap-silep, taǵy da betine basqan (ol tipti bastan kepsermen bir-eki ret perip te qaldy) óziniń beısharalyǵyn moıyndap, jermen-jeksen bolǵan Áýmeser endi poıyzda kele jatty. Bastan keshken jábir-japa birte-birte seıile bastaǵandaı. Orman, toǵaı, derevnálar terezeden bulyń qaǵyp artta qalyp jatyr... Ár qıly adamdar: vagonǵa biri kirip, biri shyǵyp júr, ár alýan áńgimeler aıtylýda. Shyǵar aýyzda shylym shege turyp Áýmeser de zıalylaý bireýge áńgime aıtyp berdi.

— Bizben kórshiles derevnáda, — dedi ol, — bir aqymaq janyp turǵan shalany ala sala sheshesin qýyp kep bergen. Mac eken. Sheshesi qashyp bara jatyp, oǵan: "Qolyń kúıip qala kórmesin, balam!" dep daýystapty. Kórdińiz be, sonda da onyń qamyn oılap barady... Al balasy maskúnem, súńeı neme, sonda da qyr sońynan qalar emes deıdi. Baıqaısyz ba, dúnıede nebir jórgókte urǵan jeksuryndar bola beredi eken ǵoı...

— Osyny óz oıyńnan shyǵaryp turǵan joqsyń ba? — dep zıaly adam oǵan kózildiriginiń ústinen qarady.

— Qalaısha? — bul túsine almady. — Bizde ózenniń arǵy betinde Ramenskoe degen derevná bar...

Zıaly adam teris aınalyp, terezege qaraǵan boıy ún qatpady.

Poıyzdan túskennen keıin de Áýmeser jergilikti ushaqpen taǵy da bir jarym saǵat ushýy kerek. Onyń buǵan deıin bir ret ushqany da bar-dy. Ertede, ushaqqa otyrǵanda qoryqty. "Bir jarym saǵat boıy ushqanda qalaısha munyń birde-bir burandasy shetinemeı qoımaq eken" dep oılady. Sonan soń birte-birte eti úırene bastady. Qasyndaǵy kórshisine til qatyp sóılespek te bolǵan edi, biraq anaý gazetten bas almady, oqyp otyrǵany óte bir qyzyq nárse bolsa kerek, sondyqtan onyń tiri janmen sóıleskisi de keler emes. Áýmeserdiń ushaqta tamaq beredi degendi estigeni bar-dy. Muny da bilgisi keledi. Al ázir kelip jatqan ondaı eshteńe joq. Ushaqtyń ishinde tamaq ishýge yntyzar bolyp-aq otyr. Ol da qyzyq qoı!

"Ózderi jep te qoıǵan shyǵar-aý" dep oılady. Tómenge qarady. Tómende býdaq-býdaq bulttar. Nelikten ekenin ózi de bilmeıdi: bular ádemi me, joq pa, Áýmeser eshteńe aıta almady. Al aınalasyndaǵylar: "Ah, qandaı sulý kórinis!" desip jatty. Bir mezette oǵan tek mamyqqa qulaǵandaı osynaý bultqa baryp kúmp ete qalar ma edi degen beısaýat oı ǵana keldi. "Osynyń bárine men nege tańyrqamaımyn? Kem degende bes kılometr bıikte kelemin" dep te oılady. Tańyrqaý úshin osy bes kılometrdi jer betinde oımen ólshep tańbalap ta shyqqan edi onda da selt etpedi.

— Adam degendi qoısańshy bul!.. Oılap tabady-aq qoı! — dedi ol qasyndaǵy kórshisine. Anaý buǵan qarady da, eshteńe demesten gazetin sytyrlata túsip otyra berdi.

— Beldik baılańyzdar! — dedi súıkimdi kelgen jastaý áıel. — Qonǵaly kelemiz.

Áýmeser jalma-jan beldik baılandy. Al kórshisi selt etken de joq. Áýmeser ony aqyryn ǵana túrtip qaldy:

— Beldik baılańyzdar dedi ǵoı.

— Eshteńe etpeıdi, — dedi kórshi. Gazetin janyna alyp qoıyp, oryndyqtyń arqasyna shalqaıa bere áldene oıyna túsip ketkendeı bop:

— Bala ómirdiń gúli, ony basyn tómen qaratyp otyrǵyzý kerek.

— Qalaısha? — bul túsinbedi.

Kórshi syqylyqtaı kúldi de, odan ári til qatpady.

Ushaq tómen qaraı sorǵalap keledi. Jerge de jaqyn qaldy minekı, tıip tur, zymyrap barady. Al dóńgelek jerge tıe qoıar emes. Ushaq jaıyn biletinder muny "ushqysh jaza basty" dep jorydy. Bir mezette dóńgelek te jerge tıgen edi, sol-aq eken, ushaqtaǵylar tezekteı shashylyp, sart etken tisteri shaqur-shuqyr ete qalysty. Gazetten bas almaıtyn myrza otyrǵan ornynan ushyp ketip, qasqa basymen Áýmeserdi súzip ótken boıy terezege baryp soǵylyp, odan edenge kelip sulap tústi. Sonyń ózinde de ol "yńq" dep dybys shyǵarmady. Aınaladaǵynyń bárinde de ún joq. Áýmeser tań-tamasha! Ol da únder emes. Ushaq toqtady. Alǵash esin jıǵandar terezeden qarap, ushaqtyń kartop ekken ańyzda turǵanyn kórdi. Qabaǵyn qars jaýyp ushqyshtar bólmesinen shyǵa kelgen bir jigit esikke qaraı bettedi. Sondaǵylardyń bireýi máımóńkelep:

— Biz kartopqa kelip qondyq, bilem? — dep qaldy oǵan.

— Nemene, kórmeı tursyńdar ma? — dedi ushqysh. — Úreı basylyp, keıbir qaljyńbastar tıip-qashyp ázildese bastaǵan.

Qasqabas óziniń almaly-salmaly tisterinen aıyrylyp qalǵan eken, sonysyn izdeýde. Beldikti sheship tastap Áýmeser de tis izdeýge kiristi.

— Mynaý ma?! — Ol tisti birden taýyp ákelip ıesine usyndy.

Qasqanyń tóbesi qyp-qyzyl bolyp kúreńite qaldy.

— Nemene, muny jalańash qolyńmen ustamasań bolmady ma? — Qasqa ysqyryna zekidi.

Áýmeser sasyp qaldy.

— Munyńdy qolmen emeı nemen ustaıtyn edi?

— Endi muny qaıda aparyp qaınatyp almaqpyn?! Qaıda?!

Áýmeser buǵan da túsinbedi.

— Menimen birge júrińiz? — dedi ol. — Osynda meniń aǵaıym turady... Tisińizge mıkrob jiberdi dep jıirkenesiz be? Mende ondaı pále joq...

Tic ıesi Áýmeserge tańyrqaı qarady da, odan ári keıigenin qoıdy.

Áýmeser áýejaıda áıeline bylaı dep jedelhat jazdy:

"Jerge qondyq. Qýanyshtymyn, sáýlem Grýsha, meni umytpa. Vasátka".

Telegrafıst taramysyna ilingen qatygez áıel jedelhatty oqyp shyǵyp:

— Qaıta jaz, — dedi. — Siz tis qaqqan adamsyz, balalar baqshasynda júrgen joqsyz.

— Nege? — dedi Áýmeser. — Men oǵan árqashan hatty osylaı jazatynmyn. Ol meniń áıelim!.. Siz oılap qalǵan bolarsyz...

— Hatta ne jazsań da syıa beredi, al jedelhat baılanystyń basqa túri. Mundaǵy jazý ashyqtan-ashyq júredi.

Áýmeser qaıta jazdy.

"Jerge kelip qondyq. Aman-esenbiz, Vasátka".

Telegrafıst áıel munyń "Jerge kelip qondysy" men "Vasátkasyn" túzetti.

— Jerge kelip qondyq deısiz. Siz, nemene, ǵaryshker emessiz ǵoı?

— Jaraıdy, — dedi Áýmeser. — Solaı-aq bolsyn.

...Dmıtrıı deıtin aǵasy, onyń úsh balasy bar ekenin Áýmeser biledi... Al bularǵa qosa jeńgesi de bolýǵa tıis ekeni onyń esinde de joq. Bul ony eshqashan kórgen de emes-ti. Munyń búkil demalysynyń beı-bereketin shyǵarǵan da osy jeńgesi boldy. Salǵan jerden ol muny jaratqan joq.

Keshkilikte aǵasy ekeýi araq ishken edi; Áýmeser ánge basty:

Báıterekter-er-er...

Jeńgesi — Sofá Ivanovna ekinshi bólmeniń esiginen túksıe qarap:

— Baqyrmasqa bolmaı ma? Saparjaıda otyrǵan joqsyńdar ǵoı, solaı emes pe? — dep esikti sart etkizip jaýyp aldy.

Dmıtrıı qysylyp qaldy:

— Ana jaqta balalar uıyqtap jatyr degeni ǵoı. Qylaısha jeńgeń jaqsy adam.

Taǵy ishti. Jastyq shaqtaryn, áke-sheshelerin eske aldy.

— Aıtpaqshy, esińde me? — dedi Dmıtrıı. — Biraq seniń esińde eshteńe joq shyǵar! Onda emshekte bolatynsyń. Seni maǵan tapsyryp tastap ketkende men seni ústi-ústine súıe beretinmin. Bir joly, tipti seniń bir jerińe kógerip daq ta túsip qalsa kerek. Ol úshin, árıne, men de jazamdy tarttym. Osydan soń seni maǵan tastap ketpeıtin boldy. Báribir júzderi taıyp ketse-aq, janymda otyrǵan seni súıe beretinmin. Netken qushtarlyq eken deseńshi sonshama. Sonda ózimniń de murnymnyń boǵy tyıylmaǵan kez, sóıte tura taǵy da... álgi... súıýdi qoımaımyn...

— Esińde me?! — dep Áýmeser de birdeńeni qoqyrsytyp kele jatty. — Meni seniń...

— Qoımaısyńdar ma bylshyldy? — dep taǵy tepsindi Sofá Ivanovna. — Senderdiń qoqyp jatqan súıisteriń men muryn boqtaryń kimge dári? Qaralaryńdy batyryp bylshyldańdar.

— Dalaǵa keteıikshi, — dedi Áýmeser.

Ekeýi tysqa shyǵyp baspaldaqqa kelip otyrdy.

— Esińde me? — deıdi Áýmeser taǵy da.

Naq osy arada aǵasyna aıaq astynan bir pále sap ete qaldy. Ol jylap qoıa berdi de, tizesin judyryǵymen túıgishteı bastady.

— Meniń kórgen kúnim osy! Kórdiń ǵoı? Qandaı beıapar jan deseńshi! Surama!

— Qoı bosama! Keregi ne? Olar eshqandaı beıapar da emes, kádimgi kókaıyl. Meniki de osyndaı.

— Nege jaqtyrmaıdy?! Ne úshin. Ol seni jaratpady ǵoı...

— Jazyǵyń ne?

Jeńgesi ózin jaqtyrmaǵanyn Áýmeser osy arada ǵana ańǵardy. Báse, sonda ne úshin?

— Onyń sebebin men aıtaıyn sen eshqandaı jaýapty qyzmetker de, basshy da emessiń. Bul surqıanyń jaıyn bilemin men. Ózderińdegi jaýaptylarǵa suqtanyp, ábden jeligip alǵan. Ózi kim eken sonda? Basqarmanyń býfetshisi taqyrǵa bitken qyltanaq. Jan-jaǵyndaǵylarǵa qyzyǵady da, sodan soń qutyra bastaıdy... Jaýapty qyzmette emes, aýyldan kelgen adam dep, ol qatyn meni de jaqtyrmaıdy.

— Qaı basqarmada edi?

— Álgi... taý... Qazir tilim de kelmeıdi.

— Olaı bolsa túý basta nege tıgen? Bilmegen be? Aýyl adamy degen sóz Áýmeserdiń de qytyǵyna tıip ketti. — Onda ne tur? — dedi ol aǵasynan emes, basqa bireýden suraǵandaı-aq. — Biler bolsań, áıgili adamdardyń bári derlik derevnádan shyqqan. Qara syzyqpen kómkerilgenge qaraı qalsań, bári de aýyldan shyqqan adam ekeni anyq. Gazet oqý kerek! Bilikti bitkenniń bári aýyldan shyqqan, jumysqa erte aralasqan.

— Derevná adamdary jaqsy, qaǵylǵan-soǵylǵan qatpalar emes dep oǵan túsindirip-aq baqtym emes pe.

— Stepan Vorovev esińde me? Sen ony biletin ediń ǵoı...

— Árıne, bilemin.

— Al saǵan derevná kerek bolsa! Ánekı ol Sovetter Odaǵynyń Batyry. Jaýdyń toǵyz tankin joıǵan. Jekpe-jek shaıqasqa shyqqan. Sheshesi ómiriniń aqyryna deıin alpys som zeınetaqy alyp otyratyn boldy. Jaqynda ǵana anyqtaldy, buryn habar-osharsyz ketti delingen-di...

— Maksımov Ilá she! Biz onymen maıdanǵa birge attanǵanbyz. Ánekı, ol úsh birdeı Dańq ordeniniń ıesi. Al — Stepan jaıynda sen oǵan eshteńe demeı-aq qoı... Keregi joq.

— Jaraıdy. Al, álgi...

Aǵaıyndy ekeýi dýyldasyp kópke deıin otyrdy. Áýmeser tipti eki qolyn ersili-qarsyly sermep, baspaldaq aldynda júrip te aldy.

— Derevnádan sadaǵa nege ketpeıdi. Onyń bir ǵana aýasynyń ózi ne turady! Tańerteń terezeńdi ashyp jibergende taza aýa bárin de jappaı jýyp-shaıyp áketedi. Ár túrli shópterdiń, gúlderdiń ıisi ańqyǵan móp-móldir káýsardaı aýa, jutsań meıirińdi qandyrady.

Ekeýi de sharshady.

— Shatyryńdy japtyń ba? — dep surady aǵasy inisinen.

— Japtym. — Áýmeser aqyryn kúrsindi. — Dáliz jasadym — kirseń shyqqysyz. Keshke taman dálizge shyǵa qalǵanda... marqum áke-sheshemiz, tiri bolyp, sen balalaryńmen kelseń, bárimiz sonda otyryp tańqýraımen shaı isher edik-aý dep armandaı bastaımyn. Tańqýraı bıyl óte qalyń shyqty.

Dmıtrıı, sen áıelińmen kóp ursysa berme, onda ol burynǵydan beter órshelene túsedi. Men de bir esebin taýyp jylyushyrap baıqaıyn, qara da tur, sonda ol raıdan qaıtatyn bolady.

— Apyr-aı deımin, onyń ózi de derevnádan shyqty ǵoı! — Dmıtrıı jabyǵa, tańyrqady. — Al endi...bul esýas balalardy da ıt áýrege salyp boldy. Bireýin kúısandyq úırenýge berip, endi bireýin mánerlep syrǵanaýǵa jazdyryp qoıdy. İsh qazandaı qaınaıdy, kúreserge dármen joq, aýyzyńdy ashtyń-aq shaptyǵyp shyǵa keledi.

— Mm-h! — Áýmeser taǵy da jelpindi, — osy bir gazet degenderdi de túsine almaı-aq qoıdym, dúkende isteıtin pálen áıel óte shaıpaý dep jazady. Sol da sóz bolyp pa?.. Onyń úıge kelgende de isteıtini sol ǵoı. Ánekı, pále qaıda! Men de túsinbeımin! — Bul da tizesin judyryǵymen túıip-túıip qaldy. — Túsinbeımin, bul qatyn degender nelikten shaıpaý bolyp ketken?

Tańerteń Áýmeser uıqydan oıansa, úıde eshkim joq eken. Aǵasy Dmıtrıı men áıeli jumysqa ketken, balalardyń eresekteri aýla ishinde oınap júr, kishkentaıyn sábıler úıine aparyp bergen.

Áýmeser tósegin jınap, jýynyp bolǵan soń, jeńgesine jaǵardaı birdeńe isteýdi oılastyrdy. Sóıtip turǵanda onyń kózine balanyń besik-arbasy tústi. "Ehe! — dedi ol. — Osyny áshekeılep boıap kóreıin". Ol óziniń úıindegi peshin de kelistire árlegen bolatyn, ony kórgen jurt tań qalady. Balalardyń sýret salatyn boıaýy men qylqalamyn taýyp aldy da iske kiristi. Bas-aıaǵy bir saǵattyń ishinde jumys ta aıaqtaldy. Arba adam tanyǵysyz bolyp shyqty.

Áýmeser arbanyń ústinen úshkildene sap túzegen tyrnalar tobyn ushyrdy, tómengi jaǵyn ár túrli gúldermen, shóp-shalammen jaınatyp, onda endi qoraz ben bir shibıdi jiberdi... Arbanyń ol jaǵynan bir, bul jaǵynan bir aınaldyra qarap shyqty, qarasa kóz toıǵysyz. Arba emes, oıynshyq dese de bolǵandaı, jutynyp tur. Muny kórgende jeńgem aýzyn ashyp, kózin jumar-aý dep oılaǵan qaınysy ezý tartyp kúlip te qoıdy.

— Qıt etse derevná, derevná deısiń, jazǵan. — Jeńgesine osylaı dep janasqysy keldi onyń. — Bala munda gúl sharbaqtyń ishinde otyrǵandaı bolady.

Áýmeser kúni boıy qalany kezip, vıtrınalardy kórip tamashalaýmen júrdi. Nemere inisine kishkentaı keme satyp aldy, keme bolǵanda qandaı, appaq shaǵaladaı, lampasy da bar. "Muny da jutyndyryp qoıaıynshy" dep oılady ol.

Saǵat altylarda Áýmeser aǵasynikine keldi. Baspaldaqtan kóterile bere Dmıtrııdiń áıelimen ursysyp jatqanyn esitti. Ursyp júrgen áıeli, al Dmıtrıı:

— E, qoıshy, munda ne tur!.. Jaraıdy endi... Soná, qoıshy endi...dep jalynady.

— Erteńnen qalmaı bul esalań kózin joǵaltatyn bolsyn! — dep shaptyǵady Sofá Ivanovna. — Ketsin!

— Já, boldy ǵoı endi! Soná...

— Bolmaıdy! Bolmaıdy degen soń bolmaıdy! Ketsin, óıtpeıdi eken, shamadanyn dalaǵa laqtyramyn. Jetedi!

Áýmeser endi baspaldaqtan tómen túsýge asyqty... Odan ári ne isterin bilmedi. Taǵy da qapalandy. Ózin bireý-mireýdiń jek kórgenin bilse, ol qatty qapalanatyn.

Shoshynatyn. Jetken jeri osy, endi tirshiliktiń ne keregi bar? Ózin jek kóretin nemese tálkek etetin adamdardan aýlaǵyraq bir jerge ketkisi keledi.

— Ne pıǵylymnan taýyp osyndaı boldy ekenmin. — Japadan-jalǵyz otyryp ol óz-ózinen qamyǵa kúńirendi. — Bul qatynnyń eshteńeni túsinbeıtini, halyq óneri degenniń ne ekenin bilmeıtini esime kelseshi.

Sol jappada ol qas qaraıǵansha otyrdy. Júregi syzdap typyrshýmen otyr. Bir mezette Dmıtrıı keldi. Aǵasy onyń baǵanadan beri osynda otyrǵanyn kórip-bilgen jandaı-aq buǵan mán bere qoıǵan joq.

— Kórdiń ǵoı, — dedi ol. — Álgi... taǵy da shaptyǵyp shańymdy qaǵyp boldy. Balanyń arbasy túskirge beker-aq jýyǵan ekensiń..

— Ol unatar dep oıladym emes pe. Men keteıin, baýyrym.

Dmıtrıı kúrsindi. Eshteńe aıtqan joq.

Áýmeser aýylyna qaıtyp kelgende jyly jańbyr sebelep tur edi. Avtobýstan túsken bette, ol jańa báteńkesin sheshti de, bir qolynda shamadan, bir qolynda báteńke, jyp-jyly, dymqyl jer betimen jalańaıaq tartty. Tekeshe orǵı túsip, ándetip keledi:

Báıterekter-aý, báıterekter...

Aspan jıeginde bult irgesi sógilip, kún ashylyp kele jatty, keshikpeı kún kózi de kórinetin sıaqty. Jaýyn saıabyr tartyp, onyń shalshyq sýlarǵa túsken burshaqtaı tamshylary sheńbirek atyp baryp, jarylyp ta jatyr.

Bir kezde Áýmeser taıyp ketip shalqasynan túse jazdady.

Onyń aty-jóni Vasılıı Egorych Knázev bolatyn. Otyz toǵyz jasta. Seloda kınomehanık bolyp qyzmet isteıdi. İzge túsetin tyńshylar jáne ıtti unatatyn. Balalyq shaǵynda tyńshy bolýdy arman etken.

---