InfoHub Logo

Jıyrmasynshy ǵasyrdyń alǵashqy shıreginde qalyń qazaq eline biri kózdiń aǵyndaı, endi biri qarasyndaı qatar qyzmet etken basylymdardy bir-birine qarsy qoıyp qarastyrýǵa múldem bolmaıdy dep sanaımyz. Ia ras, keıbir máselelerde pikir alalyǵy kezdeskeni ótirik emes. Biraq ol maqsattarynyń ártúrli bolýynan emes, soǵan jetýde ustanǵan joldarynyń ártúrliliginen týyndap otyrǵan deýimizge tolyq negiz bar. Bul týrasynda kezinde kórnekti qalam qaıratkeri Beıimbet Maılınniń «Qazaq» gazetiniń 1915 jylǵy 138-sanynda jarıalanǵan maqalasynda: «Bul ekeýiniń keıbir pikirleriniń birine-biri qıǵashtyǵy, ol týraly birsypyra sózdiń bolyp ótkendigi oqýshylarǵa belgili. Biraq ol taqyrypta aralarynda dushpandyq joq. Sebebi ekeýiniń de túp maqsattary bir edi», – dep jazýy sózimizge dálel bolatyn sıaqty.

Joǵaryda jazyp ketkenimdeı arasynda pikir alalyǵy boldy. Mysaly: Aıqap jýrnalynyń kóshpelilikten bas tartyp, otyryqshy bolamyz. Otyryqshy bolǵan el oqýǵa múmkindik alady, egin egip, basqa da sharýa túrlerin damytady dep ashyq pikir bildiredi. Mine, osy ustanymdary Qazaq gazeti men ekeýiniń arasynda kelispeýshilik týdyrǵan. Qazaq gazeti qazaqqa 15 desátınadan jer berip, otyryqshy qylýdyń artynda patshalyq Reseıdiń quıtyrqy saıasaty jatqandyǵyn jazǵan. Olar qazaqqa osynsha jer berý arqyly ózderine kóbirek qaldyrý jaǵyn oılap otyrǵandyǵyn alǵa tartady. Ekinshiden, qazaq jeriniń kóp bóligi egin egýge qolaıly emes, erteń halyqtyń ashtyqqa ushyraýy múmkin ekendigin eskertedi. Mine, osylaısha Aıqap pen Qazaq arasyndaǵy alǵashqy kózqaras, ustanym qaıshylyǵy oryn alǵan.

Budan keıinde arasynda biraz qarama-qaıshylyq bolǵan. Biraq bir kóńil aýdaratyny, aralarynda qansha talas-tartys bolǵanyna qaramastan, bul eki basylymnyń birin-biri qoldap otyrǵany. Mysaly aıta ketsek «Qazaq» gazetiniń 1915 jylǵy 148-sanynda «Aıqap» toqtalýy» degen maqala jarıalanǵan. Onda «qazaqtyń aınaldyrǵan jalǵyz jýrnalynyń birneshe jyl shyǵyp turyp, toqtalyp qalǵanyna» qapaly ekendikterin bildirgen jáne «Qazaq» basqarmasy «Aıqapta» jarıalanǵan jýrnaldy shyǵarýshylardyń oqyrmandaryna sońǵy arnaýyn gazetterinde basyp shyǵarǵan. Al Aıqap jýrnaly tarapyndaǵylar qarjy jetispeýine baılanysty jabylyp jatqanyna ókinish bildirip, gazet tóńiregindegilerge bata, tilek bildirgen. Osy jaıttardy oqı otyryp bul eki basylym arasynda eleýli ıdeıalyq qaqtyǵys bolmaǵandyǵyna kózimiz jete túsedi.

Jaqypbekov Oljas Aıdynuly

---