InfoHub Logo

«Jaratylystaný» pániniń maqsaty — bastaýysh synyp oqýshylaryn ári qaraı jaratylystaný ǵylymy pánderin (bıologıa, hımıa, fızıka) meńgerýge daıyndaý, kúndelikti ómirde (úıde, mektepte, tabıǵatta) kórgen, baqylaǵan qubylystary men úderisterdi túsindirý, sıpattaý úshin alǵan bilimderin paıdalana bilý daǵdylaryn qalyptastyrý. Qazirgi tańda shetel tili retinde aǵylshyn tilin oqytýdy jańa satyǵa kóterý –pedagogıkadaǵy irgeli mindetterdiń biri. Elbasy bastamasymen «Úshtuǵyrly til» mádenı jobasyn damytý basymdyqqa aınalyp, sonyń ishinde jańǵyrý jaǵdaıynda álemdik ıntegrasıaǵa kirigý tili retinde aǵylshyn tiline mán berilip otyr. Álemdik bilim alý keńistiginde ıntegrasıalyq úrdisterdiń tereńdep keń qanat jaıǵan jaǵdaıynda shetel tilin oqytý ózekti. Elimizdiń orta mektepterindegi oqytý prosesinde úshtildilikti damytýdyń basty tujyrymdary: táýelsiz Qazaqstannyń úsh tildi qatar paıdalana alatyn memleket retinde damýy; «Úshtuǵyrly til» ulttyq jobasy – qoǵamdyq kelisimdi nyǵaıtýdyń negizgi faktory; úshtildilik – tilder men mádenıetter baılanysyn damytý. Búginde muǵalimniń aldynda turǵan mindetterdiń qataryna oqýshylarǵasapaly bilim, sanaly tárbıe berý úshin tek teorıalyq bilimmen shektelip qana qoımaı, onyń qajyrly tynymsyz eńbektenýinde, balalarmen jumys isteýi qabiletiniń joǵary dárejede bolýyn talap etýde. Sonda ǵana, qoǵamymyzǵa, bilimge qushtar, qabileti mol, izdenimpaz jastar kóbeıip, adamzat ıgiligi úshin ózindik úles qosyp, el abyroıyn asqaqtatyp ultymyzdyń mereıin kóteretin urpaq tárbıesi júzege asyrylmaq.

Oqý men oqytýdyń jańa ádis – tásilderin sabaqta qoldanýdyń tıimdiligi: oqýshylardyń pánge qyzyǵýshylyǵy oıanady, árqaısysynyń oqý úderisine qatysý belsendiligi artady, jumys barysynda árbir oqýshynyń sezimine kóńil bólinedi, oqý materıaly jeńil meńgeriledi, oqýshylardyń qabileti ár túrli qyrynan tanylady, muǵalim men oqýshy arasyndaǵy keri baılanys júzege asady, orqýshylardyń ózindik pikiri men ózara yntymaqtastyq qarym – qatynasy ornaıdy, jaǵymdy minez – qulyq, ómirlik daǵdylary qalyptasady.

Ozyq tájirıbeli teorıany mektep praktıkasynda qoldanýdyń ózindik máni: muǵalim oqýshyǵa bilimdi daıyn kúıinde emes, tek dıalogtik oqytý ádisi barysynda oqýshynyń bilimdi ózdiginen ıgreýine jaǵdaı jasap, jetelep otyrýynda, balalar jańa materıaldy jáne kómekti muǵalimnen emes, janyndaǵy joldasynan alyp otyrýynda, sonymen qatar, muǵalim toptyq ózara áreketterdiń ár túrli ádistemelerin ıgerý arqyly oqýshylardyń toptyq jumystaryn durys uıymdastyrýymen erekshelenedi.

Qandaı memleket bolmasyn onyń, eń áýeli mán berip, ulyqtaıtyn tili, árıne, memlekettik tili. Qazirgi tańda memlekettik til álemdik qaýymdastyqtaǵy memleketterdiń sıpatty belgileriniń biri, ulttyq saıasatynyń kórsetkishi. Mine, osy baǵytta elimiz, eń áýeli, memlekettik tilimizdiń mártebesin arttyrýǵa kúsh salyp otyr. Bul másele tek qana qazaq halqynyń ǵana emes, elimizde turatyn ózge ult ókilderiniń de aldynda turǵan úlken mindet.

Aǵylshyn tiliniń endigi bir múmkindigi jastarymyzdyń tek bilim alyp qoımaı, aǵylshyn tili arqyly sheteldik bilim berý oryndary men uıymdarynda tájirıbe almasýyna, jumys isteýine jaǵdaı týǵyzyp otyrǵan ahýalmen baılanysty. Bul – qazirgi qoǵam úshin úlken múmkindik. Sondyqtan, qandaı qıyndyq bolsa da, biz nyq qadam jasap, ilgeri júrýimiz qajet dep esepteımin.

Sarybaeva Zoıa Mahanbetovna

Tolqyn orta mektebi komýnaldyq memlekettik mekemesiniń fızıka páni muǵalimi

---