InfoHub Logo

«Aıqap» - qazaqtyń tuńǵysh jýrnaly. «Qazaq» gazetiniń de elimizdiń tarıhyndaǵy alǵashqy gazetterdiń biri ekendigin bilemiz. Bul basylymdarda Álıhan Bókeıhan, Mirjaqyp Dýlatuly, Mustafa Shoqaı, Muhamedjan Tynyshbaıuly, Shákárim Qudaıberdiuly, Raıymjan Mársekov, Halel Ǵabbasov, Sultanmahmut Toraıǵyrov syndy halqymyzdyń zıalylarynyń eńbekteri jarıalanǵan. HH ǵasyrdyń basyndaǵy «Aıqap» jýrnaly men «Qazaq» gazetiniń arasynda túrli pikirtalas oryn alǵan. Qos basylym da elim, jerim degen óz halqy úshin aıanbaǵan basylymdar bolǵan. «Aıqaptyń» redaktory - Muhamedjan Seralın boldy. Al «Qazaq» gazetin  - Ahmet Baıtursynuly basqardy. Qos basylymnyń kıkiljińderi qazirgi zaman talabymen zerttelgen bolatyn. Ol zertteýlerdi júrgizý úshin muraǵattaǵy derekter paıdalanyldy. Jýrnal men gazet basylymdary sol kezdegi qazaq jurtynyń ómirindegi eń mańyzdy máselelerdi, sharýashylyq jaıyn, jer daýlaryn jarıalap otyrǵan. «Aıqap» jýrnaly men «Qazaq» gazetiniń túsinispeýshiliginiń sebebi, qos basylymnyń qazaq halqynyń jazýyn qalyptastyrýǵa degen kózqaras boldy. Iaǵnı, «Aıqap» jýrnaly men «Qazaq» gazetiniń kózqarastary eki túrli bolǵandyǵy «aıtystyń» týýyna sebep boldy. Tek bul ǵana emes jer jónindegi máseleler de sebep bolǵan eken. Bunymen qosa olardyń sıez ótkizýge jáne álipbı tańdaýǵa kelgende de pikirleri eki túrli bolǵan edi. Sonyń kesirinen eki basylymnyń avtorlary bir-birine baǵyttap kóptegen maqalalar jarıalaǵan. Sol kezeńdegi qazaqtyń zıaly qaýym ókilderi óz ara arazdasqan basylymdardy kelissózge keltirýge tyrysqan. Oǵan Shákárim Qudaıberdiulynyń 1915 jyly jaryq kórgen «Sóz talasy» atty maqalasy dálel bola alady. Onda «Aıqap» jýrnaly men «Qazaq» gazetiniń arasyndaǵy máselelerge avtor syn kózimen qarady. Shákárim Qudaıberdiuly: «Aıqapqa» jazǵandar da, «Qazaqqa» jazǵan Ǵalıhan da talas syndy kóptiń synyna salyp otyr, ol jaqsy-aq. Biraq kekep, keketip sózin jazǵan jaraı ma? Meniń oıymsha, kekeý, sógis - til qarýy. Onyń jarasy tez jazyla qoımas. Jaýap qaıyryp, qarsylasarlyq úlken kisi túgil, jas balany da uryp, kekep-zekirip tyıý zıan shyǵarmaı ma?», - dep jazǵan. Qalaı bolǵanda da , eki basylymda qazaq halqyn alǵa jetelep damytýǵa aıamaı kúsh salǵan. Bylaı aıtqanda, ekeýiniń de maqsaty bir boldy. Biraq ol maqsatqa jetý úshin olar eki bólek tásil tańdady. Sondyqtan, meniń oıymsha biz bul máselege kelgende «eki basylym araz bolǵan» degen oıda bolmaý qajet.

---