InfoHub Logo

Úısin Tóle bıdiń Qalmanbet degen usta qońshysy bolypty. Tóleniń úıiniń syrtynda tabıǵı ósip turǵan qısyq qaıyńdy kesip alyp, ózine er soǵyp alady. Er bitken soń, ádemiligine qyzyqqan Tóle bı:

— Iá, Qalmambet, bul er meniki bolady. Sebebi bul qaıyń meniń úıimniń syrtynda ósken, kóp bolǵanda istegen aqyńdy alasyń, — deıdi.

Qalmambet:

— Dúnıeniń júzinde qısyq qaıyń jalǵyz osy ma? Unatqan aǵashty kes te, er jasap al, bul erdi bermeımin, —  dep shalqaıady.

Erdi ózinshe ala almaıtynyna kózi jetken Tóle:

— Onda myna qońsylas otyrǵan Kishi júz eline baryp tóreleseıik, — dep ekeýi attaryna minip, erdi qanjyǵaǵa baılap alyp jolǵa shyǵady. Bylaı shyqqan soń Tóle bı: «oıpyrym-aı, bir er úshin júz asyp tórelikke barǵanym jón bolmas, jol-jónekeı ushyrasqan adamnyń tóreligimen-aq bitiseıin» degen oımen:

— Ýa, Qalmambet, anaý aldymyzda kórinetin kóp qara Kishi júzdiń jaıylyp jatqan maly bolsa kerek. Sol maldyń ishinde qandaı da bir adam bar shyǵar. Sol adamǵa baryp tórelesek, sen turasyń ba? — deıdi.

— Siz tursańyz, men turdym, — dep jaýap beredi. Sóıtip, bular jaıylyp jatqan úıir-úıir jylqynyń ishine kelse, mal baǵyp júrgen jaıdaq taıǵa mingen bir bala eken. Bala taıynan túsip kelip, jasy úlken adamdarǵa sálem beredi.

Sálemnen keıin Tóle men Qalmambet:

— Myna erge talasyp kelemiz. Jóni osylaı-osylaı, —  dep jasyrmaı barlyq jaǵdaıdy aıtyp, ózderimen tanystyryp ótedi.

Bala:

— Ekeýińiz de ákemdeı úlken kisilersizder. Tórelik bireýińizdiń paıdańyzǵa sheshilse, ekinshińizdiń kóńilińiz qalyp qoıady. Meni qoıyp myna turǵan aýylǵa baryp ózderińiz qatarly adamǵa tórelesińizder, — dep bala jýytpaıdy.

Balanyń kishipeıil, aqyldy sózi tańǵaldyryp:

— Qaraǵym, «qoı asyǵy demeńiz, qolǵa jaqsy saqadaı, jasy kishi demeńiz, aqyly jetse, atadaı» degen, ózińe turdyq, aıt tóreligińdi, — dep jatyp jabysady. Jabysyp bolmaǵan soń bala:

— Olaı bolsa, ekeýlerińiz de tymaqtaryńyz ben qamshylaryńyzdy berińizder. Aýzyma túskenimdi aıtaıyn, —  deıdi. Qamshy pen tymaqtaryn alyp, ekeýiniń qamshysyn eki jaǵyna shanshyp, ortasyna jańaǵy erdi qoıady. Sonan soń:

— Qaptalyń — qaıyń, qasyń — tal,
Qalmambet soqqan bir ersiń.
Úısinnen shyqqan Tólesiń,
Adamsyp júrgen nemesiń.
Qasyńdaǵy kórshińmen
Qý aǵashqa talasyp,
Ne betińmen kelesiń?
Nápsińe berip erikti
Ótirikke jan berseń,
Záýzatyńmen kúıesiń, —

dep erdi laqtyryp tastap, bala taıyna minip, malyn qaıyrýǵa tartyp otyrady.

Tórelikten jeńilgen Tóle bı betinip qalyp, tóreligimen tańǵaldyrǵan balanyń aty-jónin bilýge artynan baryp suraǵanda, ol:

— Atym — Áıteke, rýym — álim, Alshyn atanyń balasy bolamyn, — dep jaýap beredi.

Mine, sol kúnnen bastap Kishi júz alshynnan shyqqan Áıteke bı uly júzdiń Tóle bıiniń, orta júzde qaz daýysty Qazybek bıdiń qataryna ilesip, ataqty bı bolǵan.

---