InfoHub Logo

Bákenniń bolys kezi. Bir shabarmanyn ýezge dokýment qaǵazdaryn poshtabaı etip jiberedi. Kún uzaq júrip, keshke kún bata Jákishtiń Qurmanǵalysynyń aýylyna qonbaqshy bolyp kelse, tóbe basynda Qurmanǵaly bolys birneshe adamdarmen otyr eken. Jigit sálem beredi.

Qurmanǵaly:

— Áleıkúmsálem, qaı jigitsiń?

Qasen:

— Men — mataımyn, — dep eliniń rýyn aıtady.

Qurmanǵaly:

— Shyn aıtasyń ba?

Qasen:

— Shyn aıtam.

Qurmanǵaly:

— Áı, jigitter, mynaý bizdi mataǵaly kelipti, baılańdar mataǵysh nemeni, — dep buıryq etti.

Jigitter bardy da Qasendi at ústinen julyp alyp, qol-aıaǵyn baılap bir bólmege qamady. Túnde tamaq berip, erteńinde atyn alyp, laýmen jiberedi. Qasen ýezge poshtany tabys etip, atyn Qurmanǵaly aýdartyp alǵanyn aryz etti. Ýeznyı nachalnık «biz Qurmanǵaly men Bákenge bılik aıta almaımyz» dep laý qaǵaz jazyp bergen eken. Qasen Bákenge bolǵan jaǵdaıdy, atyn qalaı tartyp alǵanyn baıandaıdy. Báken esesin qaıtarmaq bolyp, janyna toǵyz adam ertip, Qurmanǵalynyń eli teristańbaly Aqtaǵysqa shyǵyp, kún batqan soń bir aýylǵa kelip, úlken aqboz úıdiń syrtynan daýystap adam shaqyrdy.

Úıden jas jigit shyǵyp sálemdesti:

— Qudaıy qonaqpyz, luqsat bolsa, — desti. Jigit:

— Úıde qonaq bar edi, basqa úıge qonsańyzdar eken, — degen kezde, sol úıdiń áıeli adýyndaý adam bolýy kerek, úıden shyǵa kelip:

— Qondyra almaımyn, ózimizdi qonaq basyp jatyr, — dep qaıta úıine kirip ketipti. Báken joldastaryna:

— Attan túsińder, úıge kirelik, — dep, úıge qaraı kele jatyr.

— Ákeńdi..., kimder ózi meniń kelinimdi basqan, — dep úıdegi qonaqtardy qamshymen uryp úıden qýyp shyǵady. Jeti adam eken.

Sol eldiń bolysy Berdibekti shaqyrtyp alyp:

— Myna jeti adam kelinimdi basypty, zorlapty. Maǵan shaǵym etti. Sol kelinimdi basqany úshin aıyp áperesiz, — dep otyryp alady. Berdibek jeti qonaqtan da, úı ıesinen de aıyp alyp beredi. Áıel úıinen qashyp, Bákender ketkenshe kelmeıdi. Erteńine Jákejan baıdyń úıine qonady. Baı qoraǵa qonǵan eken. Olar qaladaǵy tatar saltymen úsh bólmeli aǵash úıde kilem tósep, taza turady. Beısaýyt adamdy qondyrmaıdy. Qudandaly, jekjat adamdar kelse, bólek qonaq úıine túsiredi. «Qazaq kirli, bıtti» dep ózderi otyrǵan úıge kirgizbeıdi eken. Báken bastaǵan top qonaq úıde, úı ishi jupyny.

Jákejan men Báken quda bolatyn. Jákejan bir jigitti jiberip, Bákendi shaqyrtady, «kıimin sheship, munda, men otyrǵan úıge kelsin» depti. Báken bar kıimin sheship, kóılek-dambalmen, jalańaıaq, jalańbas esikten kirip baryp:

— Mynany da tastaıyn ba, — dep kóılek-dambalyn kórsetipti. Jákejan ornynan turyp:

— Quldyq, keshirińiz, — dep ústine janat ishigin jaýyp, erteńine qarajorǵa at mingizip attandyrady.

Qazanǵap baıdyń úıine qonǵan eken. Qonaqasyna serke soıady. Oǵan Qumalaq bata qylǵan tabaq kelgen soń, basty bata qylǵan Qumalaq ustaýy kerek qoı. Basty alyp bir japyraq kesip alyp, aýyzyna salyp, qaqalyp, aýzynan alyp, laqtyryp tastap:

— Ákeńdi... jasyńnan taý men tastan orǵyp, endi meni de jardan ushyra jazdadyń-aý, — dep bir at aıyp alǵan.

Qazirettiń úıine qonyp, bazardan qaziret et satyp ákelip, kartoshkamen qosyp asyp ákelip, dastarqanǵa qoıypty. Báken pyshaǵymen kartoshkany ári-beri domalatyp:

— Qyrdyń qazy-qartasyna qaraı barmaısyń, qalanyń bes qadaq etiniń qasynan domalanyp bir qalmaısyń, á, — depti.

Qaziret «haram boldy» dep, jemeı turyp ketipti. Bákenniń joldastary da jemepti. Báken:

— Senderge haram bolsa, haram shyǵar. Ózimdiki ózime adal, — dep, jemek bolyp tabaqty aldyna tartyp, jemekshi bolǵan da qaziret:

— Joq, jemeńiz, keshirińiz, qate bizden, — dep mal soıyp, erteńine at-shapan aıybyn tartyp attandyrypty.

Bákenniń poshtabaıynyń bir atyn Qurmanǵaly alyp qalsa, Báken toǵyz at, toǵyz shapan alyp qaıtqan eken.

---