InfoHub Logo

Qyzǵaný sezimi barlyq adamnyń jaratylysynda bar, odan eshkim tolyǵymen bas tarta almaıdy. Bul sezimniń adam ómirine qosar úlesi kóp. Degenmen de, qyzǵanysh shekten tys bolǵan jaǵdaıda ómirdi qıyndatyp jiberedi. Al, eger qyzǵanýshy kishkentaı bala bolsa, ómir odan ary qıyndaı túsedi... Balalarda qyzǵaný sezimi, shamamen, 2 jasynda bastalady.

Negizinde, ata-ananyń ustanymdary men balanyń syrtta kórgen kórinisteri balany qyzǵanyshqa ıtermeleıdi. Iaǵnı, balanyń óz baýyryn qyzǵanýyna úlkender ózimiz sebep bolyp jatamyz. Qazir sol sebepterdi tizbektep, sanap kórsek:

1.    Áke-shesheniń balalary arasynda teńdik ornatýǵa tyrysýy baýyrlar arasynda qyzǵanyshtyń bastalýyna sebep bolady. Negizinde, áke-sheshe balalar arasynda teńdik ornatýǵa emes, ádildik ornatýǵa tyrysýy qajet. Óıtkeni, árbir balanyń jaratylysy ártúrli bolýymen qatar, dúnıege kelý ýaqyty da ártúrli. Osy ózgeshelikterge mán bermeı, ekeýine de teń qaraý, ekeýiniń bireýine ádiletsizdik jasaý bolyp tabylady.

2.    Áke-sheshesiniń ózine ádiletsiz áreket etkenin sezgen bala olarǵa degen senimin joǵaltsa, bul senimsizdigi onyń qyzǵanyshyna sebep bolady.

3.    Tuńǵysh balaǵa burynnan beri ıe bolǵan mártebesin joǵaltpaǵanyn kórsetý kerek. Áıtpese, kishkentaı baýyry dúnıege kelgen kezde tuńǵyshy alańdaıdy jáne «anasy kishkentaı baýyryna kóbirek kóńil bólip, ózin burynǵydan az jaqsy kóre bastady» dep qaıǵyrady. Bul jaǵdaı balanyń qyzǵanyshyn týyndatyp, baýyryna kúsh qoldanýǵa deıin aparýy múmkin.

4.    Balalar arasyndaǵy jas aıyrmashylyǵy da qyzǵanyshqa sebep bolýy múmkin.  Jas aıyrymy az bolǵan balalarda qyzǵanysh sezimi jıirek kezdesedi. 2 jasar balanyń baýyry dúnıege kelgende qyzǵanyshtyń týyndaýy tabıǵı. Óıtkeni, 2 jasar balanyń «men» sezimi basym bolady, bólisýdi jaqtyrmaıdy. Áke-sheshesiniń kóńili basqalaryna aýǵanyn unatpaıdy. Mamandar balalar arasy jas aıyrmashylyǵy 3-4 jas bolǵany jón dep oılaıdy. Qurandaǵy emizý jasy 2 jas ekenin eskersek, mamandardyń oıymen eriksiz kelisýge týra keledi.

5.    Balalardyń bireýi otbasy músheleriniń bireýine kóbirek uqsatylýy jáne onyń ashyq túrde sóz bolýy ekinshi balanyń ózin «kereksiz» sezinýine sebepker bolýy múmkin. Bul sezim de qyzǵanysh týyndatady.

6.    Áke-sheshesiniń tabıǵı emes áreketteri de qyzǵanysh sezimin oıatýy múmkin. Mysaly, baýyry dúnıege kelgen balanyń anasy perzenthanadan kele jatqanda balasyna syılyq alyp: «myna syılyqty saǵan baýyryń ákeldi» dese, úlken bala da kishkentaı náresteniń syılyq ákele almaıtynyn biletin jasta bolsa, bul jaǵdaı ony tań qaldyrady jáne anasynyń sózine senimi azaıady.  

7.    Náresteniń jynysy da qyzǵanysh sezimin oıatýy múmkin. Atap aıtar bolsaq, qyz balanyń inisi dúnıege kelgen kezde «áke-sheshem meniń jynysymdy unatpady» dep oılaýy múmkin. Ásirese, otbasynda balanyń jynysyna erekshe kóńil bólinip, bul jaǵdaı jıi tilge tıek etiletin bolsa, baýyrlar arasyndaǵy qyzǵanyshtyń týyndaýyn kútýge bolady.

8.    Úıge kelgen qonaqtardyń nemese týysqandardyń qyzyq úshin aıtqan sózderi qyzǵanysh sezimin oıatýy múmkin. Mysaly, kishkentaı baladan «seniń shashtaryń nege ápkeńdiki sıaqty buıra emes (uzyn emes)» , «oıbý, inińniń boıy senikine jeteıin dep qalypty ǵoı, jaqynda seni ozyp ketpesin» sekildi orynsyz suraqtar men sózder baýyrlar arasynda kereksiz sezimderdiń týyndaýyna sebepker bolady. Balalar arasynda baqtalastyq oıatyp, bir-birine degen ashýlaryn týdyrady.

Eljas Ertaıuly

"Baqytty otbasy" otbasylyq keńes ortalyǵy

---