InfoHub Logo

As adamnyń arqaýy demekshi asymyzdyń, azyq-túlikterimizdiń sapaly bolýyna mán berýimiz qajet. Azyq-túlikter neǵurlym balǵyn, tabıǵı, qospasyz, ekologıalyq taza bolsa, soǵyrlum sapaly bolatyny málim. Bul rette otandyq ónimderimizdiń osy atalǵan qasıetterge jaýap bere alatynyn aıtý kerek. Máselen as atasy nannyń shıki zaty bolyp tabylatyn Qazaqstandyq bıdaı óziniń joǵary sapasy arqyly álemdegi naryqta joǵary suranysqa ıe. Osynyń ózi de otandyq unnan jasalatyn ónimderdiń sapasyn aıqyndap tur. Al et ónimderi bolsa, shet elderde dáriniń kómegimen tez arada ósiriletin arzan etterge qaraǵanda, ózimizdiń aýyl sharýashylyqtarynda, en dalada jaıylyp tabıǵı jolmen ósken otandyq maldardyń eti árıne dámdiligi jaǵynan da, qunarlyǵy jaǵynan da paıdaly bolmaq. Bazardaǵy satýshydan «shet eldik taýyq eti nege bizdiń otandyq taýyq etinen arzan» dep suralǵandaǵy jaýap kóńilge qonyshty bolyp edi. «Shet eldik taýyq etiniń ishi tolǵan sý, muzy erigende eti búrisip kishireıip qalady, al ózimizdiń ónim sol qalpy qalady» degen bolatyn. Qanshama jol júrip, qanshama deldaldardyń, alyp-satarlardyń qolynan ótip bizge jetip kelgen shet eldik azyqtardyń otandyq ónimderge qaraǵanda arzan bolýy kóp kúmán týǵyzary anyq. Kóbine dári-dármek, hımıkattar, tabıǵı emes qospalar qosý arqyly az ýaqytta kóp ónim alǵandyqtan arzan bolady. BAQ-tan da «Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý komıteti» tarapynan maı-qyshqyl quramyn anyqtaýǵa jasalǵan zerthanalyq zertteýlerdiń qorytyndysy boıynsha birshama shet eldik sút ónimderiniń úlgilerinde sút (mal) maıynyń ornyna ósimdik maıy qosylǵandyǵy anyqtalǵanyn kórýdemiz. Aqparat quraldaryndaǵy derekter boıynsha ósimdik maıy sút maıyna qaraǵanda 5-8 ese arzan bolady eken. Syrtyna qaımaq, súzbe, irimshik dep jazylǵan birshama sút ónimderine tekserý júrgizgende syrtyna jazylǵan ataýǵa saı bolmaı shyqqandyǵy, qurǵaq sút (untaq) pen pálma maıy jáne dámdeýishterden turatyn qosyndy ekendigi anyqtalǵan. Mamandar tamaqtyń syrtqy oraýynda «quramy» degen bólimi neǵurlym uzyn bolsa, túsiniksiz termınder neǵurlym kóp bolsa, soǵurlym kóp óńdeýden ótkenin bildiretinin aıtady. Dál osy erekshelikterdi shet eldik ónimderden baıqaýǵa bolady. Sondaı-aq sút ónimderiniń sút untaǵy men margarınnen jasalmaǵandyǵyna da mán berý kerektigi málim. Keıbir kásipkerler shet elden ákelgen sút untaqtarynan sút ónimderin jasap satýdy qolǵa alǵany taǵy bar. Qurǵaq sútten jasalǵandyqtan arzan, jaramdyq merzimi de uzaqtaý, alaıda balǵyn sútpen salystyrýǵa kelmeıdi árıne. 

Elimizdiń árbir azamaty eliniń shynaıy patrıoty retinde azyq-túlik jáne jalpy barlyq salada ózimizdiń otandyq ónimderdi tutynýy óz elimizge kórsetken qoldaýy bolyp tabylady. Otanymyzdyń shynaıy patrıoty bolaıyq, otandyq ónimderdi tutynaıyq. 

Qarapaıym bir mysalmen maqalamyzdy qorytyndylaı keteıik. Eýropaǵa jáne basqa da shet elderge is-saparmen nemese oqýǵa baryp sol jaqta birshama ýaqyt qalyp ómir súrgen tanystaryńyzdan ol jaqtaǵy taǵam sapasy, dámi týraly surastyryp kórseńiz de otandyq óz ónimderimizdiń álde neshe ret artyq ekendigine kóz jetkizýge jetkilikti.

---