Baýyrjan Momyshulynyń artynda qalǵan ósıet, naqyl, qanatty sózder
Baýyrjan Momyshulynyń artynda qalǵan ósıet, naqyl, qanatty sózder
Batyrdan qalǵan ósıet
Qazaqtyń Baýyrjan Momyshulyndaı uly perzentin tanystyryp jatý artyq. El onyń erligin, jazǵan kitaptaryn bári biledi. Onyń mirdiń oǵyndaı qanatty sózderi de halyqtyń aýzynda júr. Sóıtse de sol sózderdi júıelep berip, jınaqtasa, ol jańa bir sıpatqa enip, halqymyzdyń batyr ulynyń abyzdyq qyryn asha túsedi eken.
Bul ispen Ásem Sadyqova mektepte júrgen kezinen aınalysqan eken desek, búginde Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń úshinshi kýrs stýdenti jınaqtaǵan Baýkeńniń qanatty sózderiniń basy ájepteýir quralyp qalypty. Óziniń aıtýynsha, jas zertteýshi bul sózderdi batyr atasynyń qolyna túsken shyǵarmalarynan túzgen. Biraz kitaptary, túrli baspasózde jarıalanǵan shyǵarmalary oǵan jetpegeni de anyq. Batyrdyń týǵanyna júz jyl tolýyna oraı onyń 30 tomdyq shyǵarmalar jınaǵy shyǵatynyn estigen Ásem bul isin odan ári jalǵastyratynyn aıtady. Ázirge jas zertteýshi jınaǵan Baýyrjan Momyshulynyń qanatty sózderin oqyrman nazaryna usynǵandy jón kórdik.
Erlik – tárbıe jemisi.
Jaýyngerlik tárbıe áskerı kıimde emes, jórgekte jatyr.
Soldattyń anasy – Otannyń anasy.
Aqyldy kisiniń sózi de, ózi de súıkimdi.
Jaqsy soldat komandırge ustaz, al, jaman, aqymaq general komandır túgili soldatqa ustaz bola almaıdy.
Soǵystyń zańy – óte qatal zań.
Bireýdiń qatesin orynsyz keshirýge bolmaıdy.
Aqkóńil degen nárseniń eki túri bar: ańǵal aqkóńil, aqyldy aqkóńil.
Jaltaqtardyń kóbi aqymaq, ákimqumar keledi.
Oryndy iske, paıdaly qataldyqqa eshkim ókpelemeıdi.
Sımvoldyq syılyqtardy qara bastyń qulqynyna qurban etý – qasıetsizdik.
Maqtaý qaýipti nárse. Maqtaýdyń eki túri bar: birinshisi – qara nıetti maqtaý, ekinshisi – aq nıetti maqtaý.
Adamnyń kózqarasy men túri – jan dúnıesiniń rentgeni.
Oryndy zirkildeý – sabaq, orynsyz zirkildeý – azap. Oryndy zirkildeý jastardy durys jolǵa, orynsyz zirkildeý burys jolǵa salady.
Terlep eńbek etpegenniń tilegine jetkenin kórgenim joq.
Ejelden er tilegi – el tilegi. Adal ul er bop týsa – el tiregi.
Opasyzda Otan joq.
Otanda opasyzǵa oryn joq.
Otanyń úshin otqa tús – kúımeısiń.
Aıǵaımen ala almaısyń, aqylmen, aılamen basqar.
Tárbıeli – tártiptiń quly.
Tártipti – eldiń uly.
Beldeskenniń belin syndyr,
Tireskenniń tizesin búktir!
Qaıratyńa ádisińdi joldas et,
Ádisińe aqylyńdy joldas et.
Ádissizdik – álsizdik,
Eptilik te erlik.
Qarabet bolyp qashqansha,
Qaırat kórsetip ólgen artyq.
Berik bolmaı erik joq.
Jaqsy sóz jan súısindiredi,
Boıǵa qýat bitiredi.
Taıaqtan taısalmasań,
Semserden seskenbeseń,
Jeńdim deı ber...
Ómir úshin ólgenshe kúres.
Tártipke bas ıgen qul bolmaıdy,
Tártipsiz er bolmaıdy.
Ójettilikten ne paıda,
Erligi men aqyly
Kópti batyr etpese.
Erlik eleýsiz qalmasyn.
Jaýyńdy japyra bil,
Baýdaı túsire bil.
Qıyn sátte tizginińdi bosatpaı, shapshań da sheber qımylda.
Jigit bolsań, jigerińdi jasytpa, qaıratyńa qaıta min.
Urysta táýekel etý de – erlik.
Árqashan áskerı ar - namysyńdy saqta,
soldattyq boryshyńa adal bol.
Halyqtyń izgi dástúri – bizdiń eń asyl muramyz.
Adamnyń kóterińki kóńil - kúıi – urysta eń aıbarly qarý.
Altyn basty bolsań da, ardan artyq emessiń.
Ashýyńa aqylyńdy jeńdirme, óz sabańnan shyǵyp ketpe.
Árbir buıryqtyń oryndalýy – buljymas shart.
Jerge ter tógip, halyqqa qan tógip qyzmet etýden aıanba.
Anamyzdyń aq sútimen boıymyzǵa daryǵan tilimizdi umytý – búkil ata - babamyzdy, tarıhymyzdy umytý.
Has batyr urpaǵy bardyń ólse de armany joq.
Jeńis shaıqasqa deıin shyńdalady.
Óser eldiń balasy ákeden de asyp túser.
Kishipeıildilik – adamgershilik kórki.
Jaýyngerlik boryshty óteý – jeńispen birdeı.
Teksizden tezek artyq, arsyzdan aıýan artyq.
Ózin aıaǵan – dushpanǵa dos.
Janyn aıaǵan – tánine jaý.
Qyraǵynyń ózi de, kózi de batyr.
Árkim ár jaǵdaıda óledi, aqymaq ta, aqyldy da óledi.
Biraq, qalaı ólý basqasha.
Tártip – tán úshin, yntymaq – jan úshin kerek.
Tize búgip, tiri júrgennen, tike turyp, ólgen artyq.
Ana úshin aıanba – ant urady,
Bala úshin aıanba – betiń kúıedi.
El úshin aıanba – jigittiligińe syn.
El degende – ezilip, jurt degende – jumylyp iste.
Batyr – batyr emes, batyrlardy bastaǵan batyr.
Ashý - yzasyz jek kórý múmkin emes.
Syrtqy tártipsizdik – adamnyń ishki kemshiligi.
Ushqynsyz ot tutanbas.
Baýyrjan Momyshulynyń artynda qalǵan ósıet, naqyl, qanatty sózder. júkteý
Batyrdan qalǵan ósıet
Qazaqtyń Baýyrjan Momyshulyndaı uly perzentin tanystyryp jatý artyq. El onyń erligin, jazǵan kitaptaryn bári biledi. Onyń mirdiń oǵyndaı qanatty sózderi de halyqtyń aýzynda júr. Sóıtse de sol sózderdi júıelep berip, jınaqtasa, ol jańa bir sıpatqa enip, halqymyzdyń batyr ulynyń abyzdyq qyryn asha túsedi eken.
Bul ispen Ásem Sadyqova mektepte júrgen kezinen aınalysqan eken desek, búginde Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń úshinshi kýrs stýdenti jınaqtaǵan Baýkeńniń qanatty sózderiniń basy ájepteýir quralyp qalypty. Óziniń aıtýynsha, jas zertteýshi bul sózderdi batyr atasynyń qolyna túsken shyǵarmalarynan túzgen. Biraz kitaptary, túrli baspasózde jarıalanǵan shyǵarmalary oǵan jetpegeni de anyq. Batyrdyń týǵanyna júz jyl tolýyna oraı onyń 30 tomdyq shyǵarmalar jınaǵy shyǵatynyn estigen Ásem bul isin odan ári jalǵastyratynyn aıtady. Ázirge jas zertteýshi jınaǵan Baýyrjan Momyshulynyń qanatty sózderin oqyrman nazaryna usynǵandy jón kórdik.
Erlik – tárbıe jemisi.
Jaýyngerlik tárbıe áskerı kıimde emes, jórgekte jatyr.
Soldattyń anasy – Otannyń anasy.
Aqyldy kisiniń sózi de, ózi de súıkimdi.
Jaqsy soldat komandırge ustaz, al, jaman, aqymaq general komandır túgili soldatqa ustaz bola almaıdy.
Soǵystyń zańy – óte qatal zań.
Bireýdiń qatesin orynsyz keshirýge bolmaıdy.
Aqkóńil degen nárseniń eki túri bar: ańǵal aqkóńil, aqyldy aqkóńil.
Jaltaqtardyń kóbi aqymaq, ákimqumar keledi.
Oryndy iske, paıdaly qataldyqqa eshkim ókpelemeıdi.
Sımvoldyq syılyqtardy qara bastyń qulqynyna qurban etý – qasıetsizdik.
Maqtaý qaýipti nárse. Maqtaýdyń eki túri bar: birinshisi – qara nıetti maqtaý, ekinshisi – aq nıetti maqtaý.
Adamnyń kózqarasy men túri – jan dúnıesiniń rentgeni.
Oryndy zirkildeý – sabaq, orynsyz zirkildeý – azap. Oryndy zirkildeý jastardy durys jolǵa, orynsyz zirkildeý burys jolǵa salady.
Terlep eńbek etpegenniń tilegine jetkenin kórgenim joq.
Ejelden er tilegi – el tilegi. Adal ul er bop týsa – el tiregi.
Opasyzda Otan joq.
Otanda opasyzǵa oryn joq.
Otanyń úshin otqa tús – kúımeısiń.
Aıǵaımen ala almaısyń, aqylmen, aılamen basqar.
Tárbıeli – tártiptiń quly.
Tártipti – eldiń uly.
Beldeskenniń belin syndyr,
Tireskenniń tizesin búktir!
Qaıratyńa ádisińdi joldas et,
Ádisińe aqylyńdy joldas et.
Ádissizdik – álsizdik,
Eptilik te erlik.
Qarabet bolyp qashqansha,
Qaırat kórsetip ólgen artyq.
Berik bolmaı erik joq.
Jaqsy sóz jan súısindiredi,
Boıǵa qýat bitiredi.
Taıaqtan taısalmasań,
Semserden seskenbeseń,
Jeńdim deı ber...
Ómir úshin ólgenshe kúres.
Tártipke bas ıgen qul bolmaıdy,
Tártipsiz er bolmaıdy.
Ójettilikten ne paıda,
Erligi men aqyly
Kópti batyr etpese.
Erlik eleýsiz qalmasyn.
Jaýyńdy japyra bil,
Baýdaı túsire bil.
Qıyn sátte tizginińdi bosatpaı, shapshań da sheber qımylda.
Jigit bolsań, jigerińdi jasytpa, qaıratyńa qaıta min.
Urysta táýekel etý de – erlik.
Árqashan áskerı ar - namysyńdy saqta,
soldattyq boryshyńa adal bol.
Halyqtyń izgi dástúri – bizdiń eń asyl muramyz.
Adamnyń kóterińki kóńil - kúıi – urysta eń aıbarly qarý.
Altyn basty bolsań da, ardan artyq emessiń.
Ashýyńa aqylyńdy jeńdirme, óz sabańnan shyǵyp ketpe.
Árbir buıryqtyń oryndalýy – buljymas shart.
Jerge ter tógip, halyqqa qan tógip qyzmet etýden aıanba.
Anamyzdyń aq sútimen boıymyzǵa daryǵan tilimizdi umytý – búkil ata - babamyzdy, tarıhymyzdy umytý.
Has batyr urpaǵy bardyń ólse de armany joq.
Jeńis shaıqasqa deıin shyńdalady.
Óser eldiń balasy ákeden de asyp túser.
Kishipeıildilik – adamgershilik kórki.
Jaýyngerlik boryshty óteý – jeńispen birdeı.
Teksizden tezek artyq, arsyzdan aıýan artyq.
Ózin aıaǵan – dushpanǵa dos.
Janyn aıaǵan – tánine jaý.
Qyraǵynyń ózi de, kózi de batyr.
Árkim ár jaǵdaıda óledi, aqymaq ta, aqyldy da óledi.
Biraq, qalaı ólý basqasha.
Tártip – tán úshin, yntymaq – jan úshin kerek.
Tize búgip, tiri júrgennen, tike turyp, ólgen artyq.
Ana úshin aıanba – ant urady,
Bala úshin aıanba – betiń kúıedi.
El úshin aıanba – jigittiligińe syn.
El degende – ezilip, jurt degende – jumylyp iste.
Batyr – batyr emes, batyrlardy bastaǵan batyr.
Ashý - yzasyz jek kórý múmkin emes.
Syrtqy tártipsizdik – adamnyń ishki kemshiligi.
Ushqynsyz ot tutanbas.
Baýyrjan Momyshulynyń artynda qalǵan ósıet, naqyl, qanatty sózder. júkteý
You Might Also Like
-
Ertede Madan degen han bolypty. Han bolǵan soń, onyń qyryq ýáziri bolady ǵoı. Bir kúni han ýázirlerimen májilistes bolyp otyryp:
-
Balalar shyǵarmashylyq ortalyǵynda muǵalim - uıymdastyrýshy qyzmeti
