InfoHub Logo

Halqymyzdyń san ǵasyrlyq tynys-tirshiligine baılanysty ulttyq tálim-tárbıege qatysty salt-dástúr, ádep-ǵuryptary da bar. Sonyń biri — bala týylǵannan keıin balany besikke bóleý dástúri. Besik adam satysy.

Qazaq halqy «Besiksiz úıde bereke joq» dep ómirge keler sábıdi asyǵa kútken. Sebebi bala — ómirdiń gúli, jalǵasy. Jas náresteniń ómirge kelýi, otbasy múshelerine ákesi men atasyna, naǵashy jurtyna úlken qýanysh ákelgen, jas náreste ómirge kelgende arnaıy adam jiberip súıinshi suratqan.

Qazaq balasyn aǵash besikke salyp baqqan. Aǵash besik kóshpeli ómirge óte qolaıly. Besikti qazaqtyń qurmet tutýy sonshalyq, keıde atasy jatqan besikke nemereleri jatqan. Qazaqtyń týǵan jerdi altyn besikke teńeýi de besikti ardaqtaýdan shyqqan.

Besik túgel aǵashtan jasalady. Onyń qurylysy kelinniń áninde bylaı baıandalady.

Túbegińdi, shúmegińdi salaıyn.
Deneń taza bolsyn dep
Bas jastyqsha salaıyn
Basyń jumsaq bolsyn dep
Eki bel jastanshy
Bel kórpeńdi salaıyn.
Symbatty, sulý óssin dep
Tartpa baýdy tartaıyn
Symǵa tartqan súırekteı
Deneń sulý bolsyn dep
Jabýyńdy jabaıyn
Jel, sýyq tımeı qalsyn dep.

Besikke bóleý rásimin aýyldyń qadirmendi anasy iske asyrǵan. Besikke salýshy besiktiń barlyq jabdyqtaryn oryn-ornyna qoıǵannan keıin, shashýǵa ákelgen qurt, maı, baýyrsaqty ýystap alyp besiktiń túbek baılaıtyn tesiginen tómen ótkizip, besik astynan qolyn tosqandarǵa úlestiriledi. Bul dástúr tyshtyrma dep atalady. Tyshtyrma úılestirip bolǵan soń barlyq otyrǵandardy qamshymen arqalarynan uryp shyǵady. Sonan soń besikti otpen alastaıdy.

Alas, alas baladan alas.
Iesi keldi, páleden kósh
Alas, alas baladan alas.
Kózi jamannyń, kózinen alas,
Tili jamannyń tilinen alas.
Qyryq qabyrǵasynan alas

Otyz omyrtqasynan alas, — dep pále-jala, jyn-shaıtan, til-kózden saqtasyn degen tilek aıtylady.

— Ádemi, sulý bolsyn dep, basyna aına men taraq jastaıyn. Kózden saqtasyn dep, tumar baılaıyn. Qamshydaı ótkir bolsyn dep basyna qaıshy jastaıyn.

— Balany ákelińder besikke bólep bereıin.

Moıynymdaǵy tumarym
Tarqamaıtyn tumarym
Taǵdyr bergen alsyn dep
Aq besikke salsyn dep
Moıynymdaǵy marjanym
Qoradaǵy mal-janym,
Besigińe jata ǵoı
Tátti uıqyǵa bata ǵoı
Balam jatsyn besikte
Pálesi qalsyn esikke.

---