InfoHub Logo

Birjan sal alystan Saranyń aqyndyq-aıtqyrlyq dańqyn estip, qaıtkende izdep baryp onymen aıtysýdy arman etedi. Jol alys, el shalǵaı, oǵan myqty jolbasshy adam, alys jolǵa talmaıtyn kólik kerek bolady. Bul eki araǵa saýda jolymen júretin kerýender kúz ketip, keler jyly jaz qaıtady eken. Joldyń alystyǵyn joldaǵy shóleıt sýsyz dalanyń qıyndyǵyn el jaqsy biletin de estıtin. Birjanǵa erip ıt arqasy qıanǵa birden men baram dep joldas shyǵa qoımaıdy.

Osy daǵdaryspen arada eki-úsh jyl ótedi, biraq baram deýden Birjan qaıtpaıdy. Baram degenin aqyldasqan el adamdary maquldaı da qoımaıdy. Óıtkeni alystaǵy Naıman eliniń Birjan elimen esh baılanysy joq. Saramen aıtyssyn, jeńsin-jeńilsin, ol elge túser paıda joq. Óıtkeni Naıman — alystaǵy el. Biraq áýelgi nıetinen qaıtpaı Birjannyń elden jalǵyz shyǵyp ketip bara jatqanyn kórip amalsyzdan nemere týysy Ahmetjan erip shyǵady. Búl ekeýi Aqmolaǵa deıin kelip odan asa, Qýandyq — Súıindik, Altaı — Toqany aralaı otyryp, rýy Jaýar Musa Begenulynyń úıine kelip túsedi. Musa jasynan Beketshi bolyp ulyqtardan syı alǵan adam eken. Musa kóp eldi aralap, kóp júrgen adam eken. Ol úıine qondyryp, Birjannyń óleń-ánin estip jón suraıdy. Aqyry bir juma úıine jatqyzyp aqyl aıtady. Musanyń aqyly bylaı bolady:

— Naımanǵa týra baram deme, joldyń alystyǵyna qaramaı el aralap, Ertis jaǵalap, Semeıletip Aıagóz arqyly bar.

Ol eldiń shetine barǵan soń, Saramen aıtysýǵa kelemin dep jar shashpa. Qaıtkende tar jerde, oılanbaı qapylysta soqtyq.

Rýym Kereı elimin deme, Orta júzde Kereı az el. Onda jeńilesiń. Orta júzdiń arýaǵyn kótere, Arqanyń bulbulymyn de, Arqanyń basty adamdaryn, baılaryn bilip alyp, Naımannyń er azamattarymen erlik dárejelerin jarystyr. Naımannyń basty adamdaryn bilip alyp, Saranyń kimmen aıtysyp, kimnen jeńilip, kimdi jeńdi, maqtanysh etetin qandaı adamdary bar ekenin bilip al dedi.

Birjan elden jeke shyǵyp ketse de, Saramen aıtysyp jeńip qaıtýyna, Musanyń aqyly da sebepshi boldy. «Biz eldetip júrmesek, jalǵyz atpen Naımanǵa jete almas edik te, Naımannyń aqyny Sarany jeńe almaıtyn da edik. Birjannyń rýym Kereı demeı, jalpy Orta júzdiń ataqty adamdaryn, baılyǵyn maqtan etý sebebi de, osy Musanyń aqyly boldy»— deıdi Ahmetjan.

Ári qaraı Birjannyń jol serigi bylaı depti:

«Biz elden ekeý shyqsaq-taǵy, júre bere, Naıman eliniń shetine barǵan soń, ár jerden adamdar qosylyp, Naımanǵa jetkende jıyrma-otyz adam bolyp kettik».

El shetine barǵan soń Musanyń aıtqanyn istep, Saranyń ósegine deıin surastyrdyq. Súıtip, jınalyp baryp Saramen aıtysty. Biz bul joly kóp oljamen qaıttyq. Oljanyń basyn ádeıi burylyp baryp Musaǵa qaldyrdyq, biraq Musa úıinde joq boldy.

Osy sapardan qaıtyp kelgen kezde, qonystas otyrǵan Atyǵaı-Kereı jerge talasyp arazdasa bastady. Mundaı jaǵdaıda Birjan eldi tastap bezip kórshiles aýyldarǵa ketip júrdi. Berekesi ketip daý qýǵan el Birjannyń saldyq mereıin kótere de qoımady, nemquraıdy qarady. «Shamnyń jaryǵy túbine túspeı, mańyna túsedi» degen bar ǵoı. Birjannyń óleń-ánderi týǵan elinen de mańaıdaǵy elge kóp taraý sebebi de osy»,— deıtin.

Áńgime etip aıtýshy Kenjebolat Qosmaǵambetuly, Birjannyń atalasy Myrzahmet Musauly (90 jasta) jáne Asqarov. Musanyń týǵan jıeni halyq aqyny Hafız Asqaruly (60 jasta).

---