InfoHub Logo

Birjannyń úni, daýsy týraly el ishinde mynadaı ańyzdar kóp aıtylady.

Birjandy on bes-jıyrma jasynda kórgen. 92 jastaǵy Aıtjan Qondy balasy bylaı deıdi:

Bir jyly el jaz Shaǵala kóline kóship shyǵyp, tól aıaqtandyryp otyrǵan maýsym edi. Bir kúni keshke kenetten bir ún, ańyz estildi. Mal saýyp otyrǵan saýynshy saýynyn qoıa qoıyp, otyn usaqtap otyrǵan adamdar, baltasyn kótergen kúıi tura qalyp, mal qaıyrǵan adamdar da toqtap tyńdaı qalypty. Burynnan daýsyna, únine tanys adamdar: «Mynaý Birjannyń daýsy, ándi qaıda salyp tur eken? Munda kele jatyr ma eken?» —dep, joramaldap jatty. Birazdan keıin, daýys alystaı bastady, onyń úni árkimniń qulaǵynda qalǵandaı boldy. Sol túni kári-jastyń, barlyq aýyldyń áńgimesi «Birjan qaı aýylda, kimniń úıinde án salyp otyr eken» deýmen boldy. Osy joǵaryda aıtylǵan Shaǵala kelinin, kún batysynda Qotyr, Seıten, Jabaǵy, Qatyq, Qondy, Kósherbaı aýyldary degen ormandy jaǵalaı aralary tórt-bes shaqyrymdaı qashyqtyqta otyratyn aýyldar bolatyn. Birjannyń osy salǵan áni osylardyń bárine estilipti. Bári tańyrqapty. Artynan surastyrsaq, sol kúni Birjan úlken qara jolmen Jabaǵy aýylyna ótip bara jatyp án salǵan eken. Sol joldan myna aıtylǵan aýyldar on-on bes shaqyrymdaı bolady.

1925 jyly, seksenniń ishine mol kirgen Beısenniń Qorqytbaıy degen adam bylaı dedi:

Qazirgi Qondy jurty men Kósherbaıdyń aýylynyń, eki arasy qalyń orman edi. Isa aýylynda bir jumysymyz bolyp, janymda Shaıtim degen inim bar, kele jatyr edik. «Jol qysqarsyn, Shaıtim, óleń aıt», — dedim. Shaıtim sol kúnde jańa shyǵyp júrgen Birjannyń «Qaýdyrlettim»2 degen ánin aıtyp kele jatty. Kenetten, ekinshi jaqtan, aldymyzda eki atty adam kórinip, bizdi tosyp turdy. Biz jaqyndap kelip, sálem berdik, bizdiń sálemimizdi aldy. Biri — Birjan eken, ol basqa sózge kelmeı: «Áı, «Qaýdyrletke» basyp kele jatqan qaısyń?» — dedi. Men:

— «Mynaý meniń inim edi», — dedim. Sonda Birjan: Áı, seniń qarakókti jylqyńda meniń ne jumysym bar, al endi meniń «Qaýdirlettimde» seniń ne jumysyń bar? «Qaýdirletke» bassań, bylaı bas», — dep, shyrqap kep jiberip edi, qalyń orman, syńsyǵan toǵaı jańǵyryp ketti.

Sodan soń Birjan: «Al qosh bolyńdar!» — dep júrip ketti.

Shaıtimge qarasam, qara terge túsip, qaradaı býlyǵyp tur eken, «ýh» dep demin aldy.

---