Bólme ósimdikteri
Aqtóbe oblysy, Shalqar qalasy,
İ. Úrgenishbaev atyndaǵy orta mektebi
Otarova Oryngúl Sansyzbaıqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Bólme ósimdikteri
Sabaqtyń maqsaty: Bólme ósimdikterdiń túrleri men mańyzyn tanystyrý.
Bilimdik máni: Bólme ósimdikter jónindegi teorıalyq bilimderin meńgertip, ony ic - júzinde qoldanýǵa úıretý.
Damytýshylyq máni: Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń ádis - tásilderin belsendi qoldaný arqyly oqýshylardy jeke, juppen, toppen jumys isteý, basqalardy tyńdaý, óz kóz - qarastaryn dáleldep qorǵaı bilý, biliktilikterin damytý.
Tárbıelik máni: Bólme ósimdikter bilimderin júıelep bir tutastyqqa qarastyrý, oqýshylardyń aqyl - oıyn, ǵylymı dúnıe tanymdylyǵyn qalyptastyryp, tiri tabıǵatpen izgilikti qarym - qatynasta bolýǵa, ekologıalyq mádenıettilikke tárbıeleý.
Kórnekilik quraldar: Bólme ósimdikteri. Instrýktıvti kartochkalar, mátinder, dápter, qalam, taqta.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádis - tásilderi: Syn turǵysynan oılaý tehnologıasy elementteri, modýldik teh - ń elementteri, tanymjoryq, áńgimelesý.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Uıymdastyrý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
3. Jańa sabaq.
4. Sabaqty bekitý.
5. Úı tapsyrmasyn berý.
7. Qorytyndy
8. Úı tapsyrmasy
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý.
Sálemdesý. Oqýshylardy túgendeý. Kezekshilikti taǵaıyndaý.
№10 Tehnıka qaýipsiz erejelerin qaıtalaý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
Úıge dárilik ósimdikterdiń túrleri atty referat jazyp kelý berilgen.
Ortaǵa shyǵyp árbir oqýshy referatyn qorǵaıdy.
3. Jańa sabaq.
A) Qyzyǵýshylyqty oıatý.
Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, fıalka (shegirgúl) óz qojaıynyn jaqsy kóretini sonshalyqty, ol basqa jaqqa ketse, qatty saǵynady eken. Qaztamaq (geran) basqa ósimdikterden ózin birinshi sýarmasa, «renjip qalady». Ol osy renishin kópke deıin gúl ashpaı bildiredi.
Onda balalar bizdiń jańa sabaqtyń taqyryby: Bólme ósimdikteri bolmaq.
á) Oı - tolǵanys:
Suraq qoıylady:
Bólme ósimdikteri degenimiz ne?
Bólme ósimdikterin ne úshin ósiremiz?
Biletin bólme ósimdikterin ata:
Durys balalar! Árbir otbasy óziniń altyn shańyraǵy – páterin, jeke úıin sándegendi, kóriktendirgendi qalaıdy. Sodan bireýler úı ishine qylqalam sheberleriniń týyndylaryn, qolóner buıymdaryn ilse, ózgeler bólmelerdi qymbat jıhazdarǵa toltyrady. Basqa otbasylar bólmelerinde temir tor ishinde totyqustardy ustaýdy nemese akvarıýmdarda altyn tústes, ózge de túr, tulǵadaǵy balyqtardy ósirip, kóbeıtkendi unatady. Tipti, bizder bólmeleriniń qabyrǵalaryna qarý - jaraqtardy ilip qoıǵan otbasylardyń da úıinde bolǵan edik. Áıteýir, árkim óz talǵamy, tanym - túsinigine sáıkes páterin, úıin árqıly ádemileýge áýes. Tek, solardyń qaı - qaısy da úı ósimdikterin ósirýge, onymen bólmelerdi kórkeıtýge qarsy emes. Bul qaı halyqta da qazir úı ósimdikterin ósirýdiń turmystyq salt - dástúrge aınalǵanynyń jarqyn kórinisi bolsa kerek.
B) Baıandama oqý.
Ósimdikter tarıhy.
Intererdi kógaldandyrý úshin 3000 astam ósimdik túri qoldanylady. Olardyń kóbi sýbtropıktik beldeýden ákelingen. Bólme ósimdikteriniń 19% Ońtústik Amerıkadan ákelingen tropıktik ósimdikterden quralady. Olar: begonıa, monstera, ıýkka, pastıflora. Ósimdikterdiń 17, 6% Ońtústik Afrıkadan shyqqan túrler quraıdy. Olar pelargonıa, hlorafıtým, Ortalyq Amerıka, Meksıka, Vest - Indıa, bólme ósimdikteriniń 13, 8% berdi. Olar; kaktýs, pýansettıa, keıbir sýkkýlentti ósimdikter. Barlyq ósimdikterdiń 13, 5% tropıktik Azıadan(Úndistan, Úndiqytaı). Olar: patsha begonıasy, kaýchýkti fıkýs, kodeým, arhıdeıa. Jerorta teńizi mańynan shyqqan ósimdikter 9, 8%- dy quraıdy. Olar: granat, qońyraýbas, lavr, hamerops pálmasy, t. b. Ońtústik Amerıkanyń sýbtropıktik beldeýi 5, 8%- dy quraıdy. Soltústik Meksıka 5, 5% quraıdy: tradeskansıa, rýellıa. Afrıkanyń tropıktik ósimdikteri 5, 1%- quraıdy: kofe aǵashy, drasena, sansevırıa. Shyǵys Azıadan taralǵan 3, 2%- dy quraıdy: adalıa, aspıdıstrıa, aýkýba, kamelıa, fatsıa. Avstrıa men Jańa Zelandıa 3, 1%- dy quraıdy: araýkarıa, kordelına. Orta Azıa men Kanar araldary 3, 6%- quraıdy: fıkýs nemese ınjır, kanar qurmasy.
Adamzat damýynyń alǵash - qy dáýirinde olardyń negizgi qoreginiń ósimdikter bolǵany málim. Taǵam úshin iship - jeıtin ósimdik túrleriniń kóbeıýine baılanysty adamdar olar - dyń árqaısynyń erekshe dámi, ıisi, qasıeti baryn da baıqaǵan.
Ertedegi egıpettikter de aloe, qaraǵan, anıs, medýnısa, zyǵyr, lotos, kóknar, jalbyz, tal, arshanyń shıpalyq qasıetterin bilip úı bólmesinde, úı aýlasynda ósire bastaǵan. Munan 4 myń jyl buryn úndistandyqtar 760 dárilik ósimdikti paıdalana bilip, gúlder otyrǵyzýmen de áýestengen. Keıin ósimdikterdiń dalada, úı aýlasynda, úı bólmesinde ósetin túrleri paıda bolyp, olar sándik qyzmet atqardy. Adamdar úıinde, aýlasynda ósetin gúlderdi bir - birine syılap, onyń jupar ıisinen, ásem túrinen lázzat alady.
V) Modýldik júıe. Mátinmen jumys
Barlyq ósimdikter morfologıalyq, ekologıalyq erekshelikterine baılanysty myna toptarǵa bólinedi.
Synypty 5 topqa bólip, árqaısysyna mátin taratamyz. Tapsyrma: mátindi oqyp kórshi topqa mazmunda, kelesi top dápterge túsirip otyrady.
1 - top mátin: 1) Gúlderi ásem ósimdikter. Mundaı ósimdikterdiń gúldeýi uzaq ýaqyt nemese qysqa merzimdi bolyp bólinedi. Uzaq ýaqyt gúldeıtin ósimdikter: arhıdeıa, pelargonıa, sınpolıa. Qysqa merzimdi: gıppeastrým, kreným, klıvıa. Ósimdikterdiń gúldeý ýaqyty da ártúrli. Qysta gúldeıtin ósimdikter: hrezentema, sıklomen, pýansettıa, kamelıa. Kóktemde jáne jazda gúldeıtin ósimdikter: azalıa, pelorgonıa, gloksınıa.
2 - top mátin:. Lıanalar durys ósý úshin tirek kerek. lıanalar kóbinese vertıkaldy kógaldandyrý úshin reshetkalar qurylady nemese shpagat jipter tartylady. Lıanalar túrleri: asparagýs, sıssýs, fılodendron, plúsh.
3 - top mátin: Ampeldik ósimdikter Olardy ampel ósimdikteri dep te ataıdy. Óıtkeni bular ampelderde, ıaǵnı, aspaly vazalar men qumyralarda ósiriledi. Olardyń sabaqtary jaıylyp, tómen túsip turady nemese órmelep ósip, jan - jaǵyna kórik beredi. Aspaly ósimdikter únemi jasyl, kópjyldyq, sándi japyraq jaıatyn, ádemi gúl shashatyndar. Ony tereze aldyna, qabyrǵaǵa bekitilgen tireýishtermen sándik qumyralarda, aǵash, toqy - ma kárzeńkelerde ósirip, ilip qoıady. Ampeldik ósimdikter: tradeskansıa, setkreazıa, nefralepıs, ofıopogon, hlorofıtým. Ampeldik ósimdikter qysqy baqtarda ósirý óte qolaıly.
4 - top mátin: Sýkýlentter – óz boıyna nár jınaıtyn ósimdikter toby. Olar ylǵal qoryn butaqtary men japyraqtarynda jınaıdy. Túrleri: kaktýs, agava, aloe, tolstánka, ochıtok, gasterma, súttigen.
5 - top mátin: Epıfıtter aǵash butaqtary men dińine jabysyp ósetin ósimdikter. Epıfıtterdi kóbinese qysqy baqtarda ósiriledi. Olarǵa bromelıa, platıserıým, asplenıým jatady.
G) Áńgime qurý.
Muǵalim: Barlyq atalǵan toptar ishki ıntererdi bezendiretin negizgi ósimdikterden quralady.
Endi balalar biz bólmedegi gúlder durys ornalasyp tur ma.
Bólme ósimdikteriniń úsh talabyn bilýimiz kerek.
Bólme ósimdikterin ósirýde qoıylatyn talaptar: 1. Olardy iriktep alý; 2. Ósirý; 3. Baptap kútý. Úı jaǵdaıynda gúldeıtin, shashaq jaıatyn ósimdikterdi durystap iriktep alýda olardyń ósýine qajetti jaǵdaılardy aldyn - ala oqyp, bilip, surap, onymen tanysyp alǵan jón. Úı ósimdikteriniń qaı túrine qanshalyqty jaryq, temperatýra, ylǵaldylyq qajet, ony jaqsy bilmeıinshe, otyrǵyzǵan ósimdikterińiz qýrap, solyp, túrli aýrýlarǵa ushyrap shirip ketýi múmkin. Úı ósimdikteriniń ishinde jaryqty súıetini de, kóleńkege tózimdisi de, ózine jaryqtyń shashyrap túskenin qalaıtyny da bar. Biz endi soǵan toqtalsaq.
D) «Kim jyldam» oıyny. Taqtamen jumys:
Taqtaǵa 3 oqýshy shyǵady. Tapsyrma: Ár oqýshy partadaǵy 3 gúldiń bireýin tańdaıdy. ár gúldiń ishinde ósimdikter ataýlary bolady. 1 - oqýshy Jaryq súıgish ósimdikter terip jazady. 2 - oqýshy Jaryqtyń shashyrap túsýin qajet etetin ósimdikter terip jazady. 3 - oqýshy Jylylyqty súıetin ósimdikter terip jazady. Iaǵnı durys toltyrý kerek.
Durys jaýaptar
Jaryq súıgish ósimdikter
Olardyń kóbisi shól dala men taýly jerlerde ósedi. Onyń negizgi túrleri: kaktýstar, sabaqtarynda ylǵal saqtaıtyndar (sýkkýlentter) – súttigen, senesıo, stapelıa, lıtopsa, faýkarıa, tolstánka, kalanhoe, ochıtka, agava, sansevıerıa, zonıým jáne taǵy da basqalar. Qarańǵyda jáne kóleńkede óńin joǵaltatyn teńbil japyraqty ósimdikter: koleýs, kroton, setkreazıa, kordılına, strobılantes.
Jaryqtyń shashyrap túsýin qajet etetin ósimdikter
Úı ósimdikteriniń ishinde jaryqtyń mol, az túskenin ǵana emes, shashyrap túskenin de qalaıtyndary kezdesedi. Gúl ósirýshilerdiń aıtýynsha, olar mynalar: asparagýs, begonıa, gloksınıa, sevpolıa, fýksıa, zýharıs, peneromıa jáne t. b.
Jylylyqty súıetin ósimdikter
Bularǵa tropıktik ósimdik - ter jatady. Olardyń ishinde keń taraǵan túrleri: begonıa, peperomıa, aroıd tuqymdas ósimdikter (antýrıýmder, ag - laonemder, dıffenbahıa, sıngonıým), kordılınder, drosender, bromelıa, gesnerıa tuqymdastar. Bular qysta 200S temperatýrada jaqsy ósip, ónedi. Kaktýs tárizdi sýbtropıktik ósimdikter úshin qysta temperatýra 60S - tan 120S aralyǵynda bolýǵa tıis. Egerde úı ósimdikteri turǵan bólmelerdegi temperatýra rejımi buzylatyn bolsa, ósimdikter sarǵaıyp, japyraqtary túsip qalady. Úıde ósetin ósimdikter aspaly ósimdikter, sándi japyraq jaıatyndar, ádemi gúl shashatyndar bolyp san alýan túrge bólinedi.
4. Sabaqty bekitý. Toppen jumys: 5topqa bólmeniń sýreti beriledi.
Ósimdikterdi durys berilgen (paraqta) bólmede durys ornalastyrý.
5. Úıge tapsyrma. Bólme ósimdikterdiń túrlerin tereń oqyp kelý.
6. Oranjereıadaǵy ósimdikterge fenobaqylaý.
Shaǵyn tanamjoryq: Oranjereıa — ósimdikterdi ósiretin, jasampaz ekojúıelik qurylǵy. Oranjereıalar shynydan jáne pdastıkten turady. Kúnniń jaryǵy tikeleı túskendikten ósimdikterdi jylytady jáne jaryq ósimdiktiń jaqsy ósýine yqpal jasaıdy. Oranjereıalardy gúlderdi, jemisterdi, kókónisterdi ósirý úshin qoldanady.
Al endi qolymyzdaǵy fenologıalyq baqylaý dápterlerimizdi toltyraıyq.
7. Qorytyndy
Bólme ósimdikteri óte paıdaly. Olar bólmeniń aýasyn tazartady, ondaǵy kómir qyshqyl gazyn sińirip, oǵan ottegin bólip shyǵarady. Al eger ósimdikterdiń kólemi úlken bolyp, bólmege jaryqtyń enýine kedergi jasasa, ol zıandy. Sondaı aq ósimdikter kútilmese, onda onyń japyraqtary «shań - tozań jınaǵyshqa» aınalyp, túnde olar da ottegin sińiredi. Sóıtip, bul jaǵdaılar ósimdikterdiń paıdasynan góri zıanyn arttyryp, bólme aýasyn «taryltady». Sondyqtan bólme ósimdikteriniń japyraqtarynyń shań - tozańdaryn ylǵaldy shúberekpen súrtip, tazartyp otyrý qajet. Úı ósimdikterin bólmeniń kez - kelgen jerine qoıa salmaı, olar ósip turǵan ydystardy tıimdi de yńǵaıly ári sándi etip ornalastyrýdyń mańyzy zor.
8. Úı tapsyrmasyn berý
İ. Úrgenishbaev atyndaǵy orta mektebi
Otarova Oryngúl Sansyzbaıqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Bólme ósimdikteri
Sabaqtyń maqsaty: Bólme ósimdikterdiń túrleri men mańyzyn tanystyrý.
Bilimdik máni: Bólme ósimdikter jónindegi teorıalyq bilimderin meńgertip, ony ic - júzinde qoldanýǵa úıretý.
Damytýshylyq máni: Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń ádis - tásilderin belsendi qoldaný arqyly oqýshylardy jeke, juppen, toppen jumys isteý, basqalardy tyńdaý, óz kóz - qarastaryn dáleldep qorǵaı bilý, biliktilikterin damytý.
Tárbıelik máni: Bólme ósimdikter bilimderin júıelep bir tutastyqqa qarastyrý, oqýshylardyń aqyl - oıyn, ǵylymı dúnıe tanymdylyǵyn qalyptastyryp, tiri tabıǵatpen izgilikti qarym - qatynasta bolýǵa, ekologıalyq mádenıettilikke tárbıeleý.
Kórnekilik quraldar: Bólme ósimdikteri. Instrýktıvti kartochkalar, mátinder, dápter, qalam, taqta.
Sabaqtyń túri: Aralas
Sabaqtyń ádis - tásilderi: Syn turǵysynan oılaý tehnologıasy elementteri, modýldik teh - ń elementteri, tanymjoryq, áńgimelesý.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Uıymdastyrý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
3. Jańa sabaq.
4. Sabaqty bekitý.
5. Úı tapsyrmasyn berý.
7. Qorytyndy
8. Úı tapsyrmasy
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrý.
Sálemdesý. Oqýshylardy túgendeý. Kezekshilikti taǵaıyndaý.
№10 Tehnıka qaýipsiz erejelerin qaıtalaý.
2. Úı tapsyrmasyn suraý.
Úıge dárilik ósimdikterdiń túrleri atty referat jazyp kelý berilgen.
Ortaǵa shyǵyp árbir oqýshy referatyn qorǵaıdy.
3. Jańa sabaq.
A) Qyzyǵýshylyqty oıatý.
Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, fıalka (shegirgúl) óz qojaıynyn jaqsy kóretini sonshalyqty, ol basqa jaqqa ketse, qatty saǵynady eken. Qaztamaq (geran) basqa ósimdikterden ózin birinshi sýarmasa, «renjip qalady». Ol osy renishin kópke deıin gúl ashpaı bildiredi.
Onda balalar bizdiń jańa sabaqtyń taqyryby: Bólme ósimdikteri bolmaq.
á) Oı - tolǵanys:
Suraq qoıylady:
Bólme ósimdikteri degenimiz ne?
Bólme ósimdikterin ne úshin ósiremiz?
Biletin bólme ósimdikterin ata:
Durys balalar! Árbir otbasy óziniń altyn shańyraǵy – páterin, jeke úıin sándegendi, kóriktendirgendi qalaıdy. Sodan bireýler úı ishine qylqalam sheberleriniń týyndylaryn, qolóner buıymdaryn ilse, ózgeler bólmelerdi qymbat jıhazdarǵa toltyrady. Basqa otbasylar bólmelerinde temir tor ishinde totyqustardy ustaýdy nemese akvarıýmdarda altyn tústes, ózge de túr, tulǵadaǵy balyqtardy ósirip, kóbeıtkendi unatady. Tipti, bizder bólmeleriniń qabyrǵalaryna qarý - jaraqtardy ilip qoıǵan otbasylardyń da úıinde bolǵan edik. Áıteýir, árkim óz talǵamy, tanym - túsinigine sáıkes páterin, úıin árqıly ádemileýge áýes. Tek, solardyń qaı - qaısy da úı ósimdikterin ósirýge, onymen bólmelerdi kórkeıtýge qarsy emes. Bul qaı halyqta da qazir úı ósimdikterin ósirýdiń turmystyq salt - dástúrge aınalǵanynyń jarqyn kórinisi bolsa kerek.
B) Baıandama oqý.
Ósimdikter tarıhy.
Intererdi kógaldandyrý úshin 3000 astam ósimdik túri qoldanylady. Olardyń kóbi sýbtropıktik beldeýden ákelingen. Bólme ósimdikteriniń 19% Ońtústik Amerıkadan ákelingen tropıktik ósimdikterden quralady. Olar: begonıa, monstera, ıýkka, pastıflora. Ósimdikterdiń 17, 6% Ońtústik Afrıkadan shyqqan túrler quraıdy. Olar pelargonıa, hlorafıtým, Ortalyq Amerıka, Meksıka, Vest - Indıa, bólme ósimdikteriniń 13, 8% berdi. Olar; kaktýs, pýansettıa, keıbir sýkkýlentti ósimdikter. Barlyq ósimdikterdiń 13, 5% tropıktik Azıadan(Úndistan, Úndiqytaı). Olar: patsha begonıasy, kaýchýkti fıkýs, kodeým, arhıdeıa. Jerorta teńizi mańynan shyqqan ósimdikter 9, 8%- dy quraıdy. Olar: granat, qońyraýbas, lavr, hamerops pálmasy, t. b. Ońtústik Amerıkanyń sýbtropıktik beldeýi 5, 8%- dy quraıdy. Soltústik Meksıka 5, 5% quraıdy: tradeskansıa, rýellıa. Afrıkanyń tropıktik ósimdikteri 5, 1%- quraıdy: kofe aǵashy, drasena, sansevırıa. Shyǵys Azıadan taralǵan 3, 2%- dy quraıdy: adalıa, aspıdıstrıa, aýkýba, kamelıa, fatsıa. Avstrıa men Jańa Zelandıa 3, 1%- dy quraıdy: araýkarıa, kordelına. Orta Azıa men Kanar araldary 3, 6%- quraıdy: fıkýs nemese ınjır, kanar qurmasy.
Adamzat damýynyń alǵash - qy dáýirinde olardyń negizgi qoreginiń ósimdikter bolǵany málim. Taǵam úshin iship - jeıtin ósimdik túrleriniń kóbeıýine baılanysty adamdar olar - dyń árqaısynyń erekshe dámi, ıisi, qasıeti baryn da baıqaǵan.
Ertedegi egıpettikter de aloe, qaraǵan, anıs, medýnısa, zyǵyr, lotos, kóknar, jalbyz, tal, arshanyń shıpalyq qasıetterin bilip úı bólmesinde, úı aýlasynda ósire bastaǵan. Munan 4 myń jyl buryn úndistandyqtar 760 dárilik ósimdikti paıdalana bilip, gúlder otyrǵyzýmen de áýestengen. Keıin ósimdikterdiń dalada, úı aýlasynda, úı bólmesinde ósetin túrleri paıda bolyp, olar sándik qyzmet atqardy. Adamdar úıinde, aýlasynda ósetin gúlderdi bir - birine syılap, onyń jupar ıisinen, ásem túrinen lázzat alady.
V) Modýldik júıe. Mátinmen jumys
Barlyq ósimdikter morfologıalyq, ekologıalyq erekshelikterine baılanysty myna toptarǵa bólinedi.
Synypty 5 topqa bólip, árqaısysyna mátin taratamyz. Tapsyrma: mátindi oqyp kórshi topqa mazmunda, kelesi top dápterge túsirip otyrady.
1 - top mátin: 1) Gúlderi ásem ósimdikter. Mundaı ósimdikterdiń gúldeýi uzaq ýaqyt nemese qysqa merzimdi bolyp bólinedi. Uzaq ýaqyt gúldeıtin ósimdikter: arhıdeıa, pelargonıa, sınpolıa. Qysqa merzimdi: gıppeastrým, kreným, klıvıa. Ósimdikterdiń gúldeý ýaqyty da ártúrli. Qysta gúldeıtin ósimdikter: hrezentema, sıklomen, pýansettıa, kamelıa. Kóktemde jáne jazda gúldeıtin ósimdikter: azalıa, pelorgonıa, gloksınıa.
2 - top mátin:. Lıanalar durys ósý úshin tirek kerek. lıanalar kóbinese vertıkaldy kógaldandyrý úshin reshetkalar qurylady nemese shpagat jipter tartylady. Lıanalar túrleri: asparagýs, sıssýs, fılodendron, plúsh.
3 - top mátin: Ampeldik ósimdikter Olardy ampel ósimdikteri dep te ataıdy. Óıtkeni bular ampelderde, ıaǵnı, aspaly vazalar men qumyralarda ósiriledi. Olardyń sabaqtary jaıylyp, tómen túsip turady nemese órmelep ósip, jan - jaǵyna kórik beredi. Aspaly ósimdikter únemi jasyl, kópjyldyq, sándi japyraq jaıatyn, ádemi gúl shashatyndar. Ony tereze aldyna, qabyrǵaǵa bekitilgen tireýishtermen sándik qumyralarda, aǵash, toqy - ma kárzeńkelerde ósirip, ilip qoıady. Ampeldik ósimdikter: tradeskansıa, setkreazıa, nefralepıs, ofıopogon, hlorofıtým. Ampeldik ósimdikter qysqy baqtarda ósirý óte qolaıly.
4 - top mátin: Sýkýlentter – óz boıyna nár jınaıtyn ósimdikter toby. Olar ylǵal qoryn butaqtary men japyraqtarynda jınaıdy. Túrleri: kaktýs, agava, aloe, tolstánka, ochıtok, gasterma, súttigen.
5 - top mátin: Epıfıtter aǵash butaqtary men dińine jabysyp ósetin ósimdikter. Epıfıtterdi kóbinese qysqy baqtarda ósiriledi. Olarǵa bromelıa, platıserıým, asplenıým jatady.
G) Áńgime qurý.
Muǵalim: Barlyq atalǵan toptar ishki ıntererdi bezendiretin negizgi ósimdikterden quralady.
Endi balalar biz bólmedegi gúlder durys ornalasyp tur ma.
Bólme ósimdikteriniń úsh talabyn bilýimiz kerek.
Bólme ósimdikterin ósirýde qoıylatyn talaptar: 1. Olardy iriktep alý; 2. Ósirý; 3. Baptap kútý. Úı jaǵdaıynda gúldeıtin, shashaq jaıatyn ósimdikterdi durystap iriktep alýda olardyń ósýine qajetti jaǵdaılardy aldyn - ala oqyp, bilip, surap, onymen tanysyp alǵan jón. Úı ósimdikteriniń qaı túrine qanshalyqty jaryq, temperatýra, ylǵaldylyq qajet, ony jaqsy bilmeıinshe, otyrǵyzǵan ósimdikterińiz qýrap, solyp, túrli aýrýlarǵa ushyrap shirip ketýi múmkin. Úı ósimdikteriniń ishinde jaryqty súıetini de, kóleńkege tózimdisi de, ózine jaryqtyń shashyrap túskenin qalaıtyny da bar. Biz endi soǵan toqtalsaq.
D) «Kim jyldam» oıyny. Taqtamen jumys:
Taqtaǵa 3 oqýshy shyǵady. Tapsyrma: Ár oqýshy partadaǵy 3 gúldiń bireýin tańdaıdy. ár gúldiń ishinde ósimdikter ataýlary bolady. 1 - oqýshy Jaryq súıgish ósimdikter terip jazady. 2 - oqýshy Jaryqtyń shashyrap túsýin qajet etetin ósimdikter terip jazady. 3 - oqýshy Jylylyqty súıetin ósimdikter terip jazady. Iaǵnı durys toltyrý kerek.
Durys jaýaptar
Jaryq súıgish ósimdikter
Olardyń kóbisi shól dala men taýly jerlerde ósedi. Onyń negizgi túrleri: kaktýstar, sabaqtarynda ylǵal saqtaıtyndar (sýkkýlentter) – súttigen, senesıo, stapelıa, lıtopsa, faýkarıa, tolstánka, kalanhoe, ochıtka, agava, sansevıerıa, zonıým jáne taǵy da basqalar. Qarańǵyda jáne kóleńkede óńin joǵaltatyn teńbil japyraqty ósimdikter: koleýs, kroton, setkreazıa, kordılına, strobılantes.
Jaryqtyń shashyrap túsýin qajet etetin ósimdikter
Úı ósimdikteriniń ishinde jaryqtyń mol, az túskenin ǵana emes, shashyrap túskenin de qalaıtyndary kezdesedi. Gúl ósirýshilerdiń aıtýynsha, olar mynalar: asparagýs, begonıa, gloksınıa, sevpolıa, fýksıa, zýharıs, peneromıa jáne t. b.
Jylylyqty súıetin ósimdikter
Bularǵa tropıktik ósimdik - ter jatady. Olardyń ishinde keń taraǵan túrleri: begonıa, peperomıa, aroıd tuqymdas ósimdikter (antýrıýmder, ag - laonemder, dıffenbahıa, sıngonıým), kordılınder, drosender, bromelıa, gesnerıa tuqymdastar. Bular qysta 200S temperatýrada jaqsy ósip, ónedi. Kaktýs tárizdi sýbtropıktik ósimdikter úshin qysta temperatýra 60S - tan 120S aralyǵynda bolýǵa tıis. Egerde úı ósimdikteri turǵan bólmelerdegi temperatýra rejımi buzylatyn bolsa, ósimdikter sarǵaıyp, japyraqtary túsip qalady. Úıde ósetin ósimdikter aspaly ósimdikter, sándi japyraq jaıatyndar, ádemi gúl shashatyndar bolyp san alýan túrge bólinedi.
4. Sabaqty bekitý. Toppen jumys: 5topqa bólmeniń sýreti beriledi.
Ósimdikterdi durys berilgen (paraqta) bólmede durys ornalastyrý.
5. Úıge tapsyrma. Bólme ósimdikterdiń túrlerin tereń oqyp kelý.
6. Oranjereıadaǵy ósimdikterge fenobaqylaý.
Shaǵyn tanamjoryq: Oranjereıa — ósimdikterdi ósiretin, jasampaz ekojúıelik qurylǵy. Oranjereıalar shynydan jáne pdastıkten turady. Kúnniń jaryǵy tikeleı túskendikten ósimdikterdi jylytady jáne jaryq ósimdiktiń jaqsy ósýine yqpal jasaıdy. Oranjereıalardy gúlderdi, jemisterdi, kókónisterdi ósirý úshin qoldanady.
Al endi qolymyzdaǵy fenologıalyq baqylaý dápterlerimizdi toltyraıyq.
7. Qorytyndy
Bólme ósimdikteri óte paıdaly. Olar bólmeniń aýasyn tazartady, ondaǵy kómir qyshqyl gazyn sińirip, oǵan ottegin bólip shyǵarady. Al eger ósimdikterdiń kólemi úlken bolyp, bólmege jaryqtyń enýine kedergi jasasa, ol zıandy. Sondaı aq ósimdikter kútilmese, onda onyń japyraqtary «shań - tozań jınaǵyshqa» aınalyp, túnde olar da ottegin sińiredi. Sóıtip, bul jaǵdaılar ósimdikterdiń paıdasynan góri zıanyn arttyryp, bólme aýasyn «taryltady». Sondyqtan bólme ósimdikteriniń japyraqtarynyń shań - tozańdaryn ylǵaldy shúberekpen súrtip, tazartyp otyrý qajet. Úı ósimdikterin bólmeniń kez - kelgen jerine qoıa salmaı, olar ósip turǵan ydystardy tıimdi de yńǵaıly ári sándi etip ornalastyrýdyń mańyzy zor.
8. Úı tapsyrmasyn berý
You Might Also Like
