InfoHub Logo

Bilim men ǵylymdy damytý memleketimizdiń saıasatynyń basymdyǵy bolyp tabylady. Jahandyq tendensıalar elimizdegi mektepterdiń  modernızasıalaýdyń negizgi maqsattaryn anyqtaıdy. Alaıda, olar sonymen birge elimizdiń bilim berý júıesindegi birqatar qaıshylyqtardy jeńý qajettiligin kórsetedi. Pedagogıkalyq bilim berý eldegi búkil bilim berý júıesin damytý úshin erekshe mańyzǵa ıe. Barlyq satylardaǵy bilim sapasy — mektepke deıingi, bastaýysh, orta (jalpy jáne kásiptik) jáne joǵary — negizinen pedagogıkalyq bilim sapasyna baılanysty. Qazirgi zamanǵy bilim berý naryǵy oqýshylardyń joǵary sapaly bilimin akademıalyq mekemeniń básekelesterinen birden-bir artyqshylyǵy retinde tanıdy. Búginde adamı resýrstardyń sapasy kóbinese memlekettiń básekege qabilettiligin aıqyndaıdy. Qazirgi tańda áleýmettik pedagogıka adam men qoǵam arasyndaǵy qarym-qatynas máselelerin zertteıtin áleýmettik-gýmanıtarlyq ǵylym retinde túsindiriledi, qazirgi pedagogıkalyq ǵylymnyń damýynyń negizgi baǵyttarynyń biri bolyp tabylady. Qazirgi bilim berýdegi pedagogıkalyq qyzmet aıtarlyqtaı ózgeristerge ushyrap otyr. Atap aıtqanda, biz gýmanısik qundylyqtarmen bekitilgen jeke paradıgmaǵa qaıta baǵdarlanýdyń kýási bola alamyz. Bilim berýdiń negizgi aspektisi-balalardy ártúrli pándik salalarda naqty bilim alýǵa emes, ómirde, ózin-ózi uıymdastyrý salasynda baǵdar tabýǵa shaqyrý bolyp tabylady. Álem boıynsha áleýmettik pedagogıka kóptegen problemalarǵa tap bolyp otyr, mynalardy atap aıtsaq bolady:

− únemi ózgerip turatyn ómir súrý jaǵdaılaryna jeke jáne áleýmettik beıimdelý máseleleri;

− adam men qoǵam arasyndaǵy qarym − qatynasta úılesimdiliktiń bolmaýy;

− etnosaralyq shıelenister men ultaralyq qaqtyǵystar;

− mádenıettiń tómen deńgeıi;

− qoǵamdyq ómirdiń adamgershilikke jatpaýy;

− ár túrli salalar men áleýmettik salada sabaqtastyqtyń bolmaýy;

− jastar ınfantılızmin jeńý;

− otbasylardaǵy deformasıalanǵan qatynastar jáne dostyq baılanystardyń úzilýi;

− balalardyń áleýmettik qolaısyzdyǵy jáne otbasylyq problemalar.

Álemdik bilim berý keńistigine ıntegrasıasy joǵary oqý oryndaryna jahandyq tendensıalardy ustanýǵa múmkindik beretin jańa modelder qurýdy qamtıdy. Alaıda, kóptegen sheshilmegen problemalar mundaı reformalardyń kóptegen aspektilerin tejeıdi. Elimizdegi bilim berýdiń negizgi máseleleri:

− bilim berý baǵdarlamalarynyń ıkemdiliginiń jetkiliksizdigi jáne eńbek naryǵy men bıznestiń naqty talaptaryna álsiz reaksıa;

− bilim berý uıymdary qurylymynyń jáne ekonomıka men áleýmettik salaǵa qoıylatyn talaptardyń sáıkes kelmeýi, sondaı-aq sapasyz bilim beretin jekeshe joǵary oqý oryndary sanynyń edáýir ulǵaıýy;

− joǵary oqý oryndary túlekteriniń bilimi men daǵdylarynyń sapasyn baǵalaý úshin baqylaý men baǵalaýdyń tıimdi júıeleriniń bolmaýy; 

− profesor-oqytýshylar quramy men profesorlar quramynyń kásibı deńgeıiniń tómendeýi;

− kóptegen joǵary oqý oryndarynda eskirgen materıaldyq resýrstar men oqý jabdyqtary, olardyń jańartylý yqtımaldyǵy.

Pedagogıkalyq bilim barlyq deńgeılerdi qamtıdy: mektepke deıingi, bastaýysh, orta, kásiptik jáne dıplomnan keıingi. Pedagogıka ulttyq bilim berýdiń barlyq júıesin beıneleıdi, bilim berýdiń bolashaǵyn boljaıdy. Tek pedagogıkalyq mekemeler oqý úshin naqty mamandardy maqsatty túrde daıyndaıdy. Bul mamandardyń kásibı quzyrettiligi pedagogıkalyq mádenıetke baılanysty, al basqa joǵary oqý oryndarynda túlekterdiń ishki damý máselelerin elemeý úrdisi baıqalady. Jańǵyrtý, qaıta qurý jáne ońtaılandyrý úshin joǵary pedagogıkalyq bilim berý júıesin joıýdyń barlyq áreketteri álemdik úrdisterge qaıshy kelip qana qoımaı, memlekettiń bilim berý qaǵıdattaryna nuqsan keltiredi.

Qazirgi zamanǵy mektepter bilim deńgeıi joǵary, jan-jaqty jáne mamandandyrylǵan biliktiligi bar muǵalimderge muqtaj. Bilim berýdiń jańa jahandyq tendensıalary mekteptiń jańa túrin jasaıdy: oqýshylardyń jeke áleýeti men rýhanı mádenıetin damytýǵa baǵyttalǵan gýmanısik, aýyspaly pedagogıkalyq shyǵarmashylyq mektebi. Pedagogıkalyq bilim qazirgi mekteptiń kúrdeli jáne ózara táýeldi álemine ený úshin jańa daǵdylary, keń bilim bazasy jáne quzyrettilik jıyntyǵy bar túlekterdi daıyndaýy kerek. Qazirgi muǵalimder ózderiniń aldyndaǵy adamdar elestete almaıtyn jaǵdaıda jumys isteýi kerek. Bul bilim berý qyzmetteriniń marketıńi, bilim berýdi ártaraptandyrý jáne jahandaný, sonymen qatar ǵylymmen, bıznespen jáne dinmen tyǵyz baılanys. Bul jaǵdaılar zamanaýı mektepte joǵary bilikti mamandardy qajet etedi. Búgingi jaǵdaı mektep muǵaliminen tek pánge baǵyttalǵan bilim berýdiń quraly ǵana emes ekenin talap etedi. Osylaısha, muǵalimderdi daıarlaý úshin normatıvtik baza qurý, pedagogıkalyq bilim berýdiń jańa tujyrymdamalaryn ázirleý jáne qazirgi zamanǵy bilim berý tehnologıalaryn akademıalyq ortaǵa engizý, pedagogıkany tutastaı bólispeý jáne elemeý qajet. Pedagogıkalyq bilim - bul kásibı sala, onda túlek oqytýda sátti mansapqa ıe bola alady jáne mamandyq boıynsha orta nemese qosymsha bilim ala alady.

Paıdalanǵan ádebıet:

Mahanova, E. A. Pedagogıka búgin: máseleler men sheshimder / E.A. Matanova. - Mátin: tikeleı // búgingi Pedagogıka: máseleler men sheshimder: V halyqaralyq materıaldar. ǵylymı. konf. (Sankt-Peterbýrg q., 2019 j. shilde). — Sankt-Peterbýrg: onyń baspasy, 2019. — S. 9-12. - URL: https://moluch.ru/conf/ped/archive/337/15172

Týzelbaı Symbat Erjanqyzy  Shet tilder jáne iskerlik karera ýnıversıteti

---