InfoHub Logo

Búrgen (sháńkish), (kalına obyknovennaıa, Viburnum opulus) — bıiktigi 3 metrge deıin jetetin butaly ósimdik. Qabyǵy qyzyl qońyr, japyraqtary qarama- qarsy ornalasqan, úsh, bes salaly, sabaqtary uzyn. Gúlderi aq, tostaǵanshalarynyń qalaqshalary da, gúl japyraqshalary da bes-besten. Gúlderi shoǵyrlanyp, jartylaı qolshatyr tárizdenip turady. Ortadaǵy gúlderi irirek, shetki gúlderi maıdalaý, olardyń gúl táji qońyraý syqyldy. Mamyr-maýsym aılarynda gúldeıdi, jemisi tamyz-qyrkúıek aılarynda pisedi.

Búrgen ormannyń arasynda, ózenderdiń jaǵalarynda, ylǵaldy jerlerde ósedi. Dárilik maqsatqa ósimdiktiń qabyǵyn, jemisin, gúlin jınaıdy. Onyń quramynda vıbýrnın glıkozıdi, valerıan, sirke, qumyrsqa, askorbın qyshqyldary, ılik jáne ashshy zattar, K vıtamııi, qant bar. Ósimdiktiń qabyǵynan jasalǵan dárilerdiń jatyrdyń bulshyq etteriniń kúshin arttyryp, qan tamyrlaryn jıyryldyratyn, denedegi aýyrǵan jerlerdi basatyn, mıkrobtardy joıatyn, qan toqtatatyn qasıetteri bar. Osyǵan baılanysty búrgenniń qabyǵy jóteldi, demikpeni basý úshin jáne deneniń ár jerinen ketken qandy toqtatý úshin qoldanylady. Onyń qabyǵynan jasalǵan dárilerdi dene qyzýyn basý úshin de paıdalanady. Ósimdik jemisteriniń júrektiń bulshyq etteriniń kúshin arttyratyn, nesep jáne ót aıdaıtyn, qabynýǵa qarsy áser etetin qasıetteri bar. Jemisteriı ter shyǵaratyn, qustyratkn, ish júrgizetin dári esebinde jáne asqazanǵa jara túskende, asqazan qyshqyly kemigende emdeýge qoldanady. Jemisterin balmen qosyp qaınatyp, joǵarǵy tynys joldary men ókpe qabynǵanda, demikkende, ish ótkende, baýyr aýyrǵanda, dene sarǵaıǵanda, daýys qarlyqqanda paıdalanady. Búrgenniń gúldep turǵan butaqtarynyń qaınatyndysyn qaqyryq túsiretiı dári retinde de paıdalanady.

Dárini daıyndaý jáne qoldaný tásili

Búrgen qabyǵynyń 10 gramyn 1 stakan qaınap turǵan sýǵa salyp 2 saǵat tundyrady da, 1 as qasyqtan 3 ret ishedi. Onyń as qasyq jemisin 1 stakan qaınap turǵan sýǵa salyp saǵat tundyrady da, 2 as qasyqtan kúnine 3-4 ret ishedi.

---