Dene symbatynyń buzylýy men jalpaq tabandylyqtyń qalyptasýynyń aldyn alý
Mańǵystaý oblysy,
Jańaózen qalasy, Teńge aýyly
Joldasbaeva Záýre Konakbaevna
Sabaqtyń taqyryby: Dene symbatynyń buzylýy men jalpaq tabandylyqtyń qalyptasýynyń aldyn alý.
№ 9 Zerthanalyq jumys: Organızmniń ósý men damý deńgeıin antropometrıalik ádispen anyqtaý.
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik: oqýshylarǵa tirek - qımyl júıesi dene symbatynyń jáne jalpaq tabandylyqtyń aldyn ala bilýge jas urpaqqa adam densaýlyǵynyń qymbattylyǵyn ómir súrý úshin baǵaly baılyq densaýlyq ekendigin túsindirý;
damytýshylyq: oqýshylardyń jeke gıgıena talaptary týraly túsinikterin keńeıtý,
aýrýdyń aldyn alýdy úırený, oqýshynyń sanıtarlyq – gıgıenalyq talaptarǵa saı bolýyn qalyptastyrý, damytý;
tárbıelik: sulýlyqqa, adamgershilikke, tazalyqqa tárbıeleý, salaýatty ómir saltyn ustaný, dene shynyqtyrý men aınalysý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: toptyq jumys, aqparat berý, suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, beınefılm, aq paraqtar.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi. Synypty sabaqqa daıyndaý, oqý quraldaryn, qatynasty tekserý.
Synypty topqa bólý, topqa at qoıý, topbasshy saılaý.
I top Alǵyr
II top Bilgir
III top Tapqyr
II. Úı jumysyn suraý
«Poster» qorǵaý
«Alǵyr»tobyna
Bas pen moıyn bulshyqetteri týraly.
«Bilgir tobyna»
Tulǵa bulshyqetteri týraly
«Tapqyr» tobyna
Qol men aıaq bulshyqetteri týraly
«Maǵynany ashý»
Bulshyqetter --- Bas pen moıyn --- Arqa --- Kókirek --- Qursaq --- Qol --- Aıaq
1. Trapesıa
2. Ymdaý
3. Romb
4. Shaınaý
5. Jambas
6. Iyq beldeýi
7. Kóket
8. Qabyrǵaaralyq
9. Qıǵash
III Jańa taqyryp
1. Anyqtaý (symbat, jalpaqtabandylyq)
2. Buzylý satysy (symbat, jalpaqtabandylyq)
3. Paıda bolý sebepteri (symbat, jalpaqtabandylyq)
4. Aldyn alý (symbat, jalpaqtabandylyq)
Symbat – qalypty jaǵdaıda jáne jumys kezinde adamnyń kúndelikti ádetpen óz denesin ustaı bilýi.
Buzylý satysy
Kújireıgen arqa. Omyrtqanyń keýde jaǵyndaǵy joǵarǵy bóligi kóbirek qısaıyp ketedi. Iyqtary qýsyrylyp, arqasy kújireıip, qarny shartıyp salbyrap turady.
Eńkish dene. Adamnyń boıynda óte jıi kezdesetin min. Mundaı jaǵdaıda jalpy keýde súıeginiń qısaıyp ketkendigi baıqalady. Ádette, eńkish adamnyń jaýyryny tompaıyp, tósi ishke qabysyp, ıyq pen bas alǵa eńkeıedi, qarny qampıyp turady. Eńkish adam boıyn tik ustap kóp júre almaıdy, sebebi bulaı júrgende tez sharshap qalady.
Qaıqy bel. Dene qurylysynyń buzylýy. Deneniń mundaı kemistiginde moıyn, keýde, bel omyrtqalardyń anatomıalyq qısyqtyǵy aıqyn bolyp turady. Deneniń bul kemistiginiń sebepteri, birinshiden — omyrtqanyń búgilip - jazylyp turatyn bulshyq etteriniń durys jetilmeýi jáne meshel aýrýynyń belgisi. Ekinshiden, adamnyń jambasy syrtqa shyǵyp turady.
Skolıoz - omyrtqanyń bir búıirge qaraı qısaıýy (týa jáne júre paıda bolady)
Lordoz - omyrtqa baǵanasynyń alǵa qaraı maıysyp, qısaıýymen sıpattalady
Búkirlik, kıfoz — omyrtqa baǵanasynyń (ádette keýde bóliminiń) dóńestenip qısaıýy.
Paıda bolý sebebi
Durys otyrmaýdan, júrýden
İshki múshelerdiń aýrýynan
Salmaqty bir jaqqa túsirýden
Únemi jumaq tósekke jatýdan
Qozǵalystyń az bolýyna
Aldyn alý
o Durys birqalypty otyrýǵa daǵdylaný
o Emdik massajdar qabyldaý
o Salmaqty omyrtqa jotasyna birdeı túsirý
o Aýyr júkti bir qolmen kótermeý
o Túzý júrý
o Iyqtyń bir deńgeıde bolýy
o Tazalyqty saqtaý
o Durys tamaqtaný
o Shynyǵý
o Kóńildi júrý
o Sándi kıiný
Jalpaqtabandylyq - adam tabanyndaǵy oıystyń túgeldeı nemese jartylaı tegistelip, jalpaıyp ketýi.
Buzylý satysy
1, 2, 3 dárejeli jalpaqtabandylyq
Paıda bolý sebebi
o Únemi bıik óksheli aıaq - kıim kıý
o Tar aıaq - kıim kıý
o Az qozǵalys
o Artyq salmaq
Aldyn alý
Aıaq - kıimdi tańdap kıý
Jalań aıaq júrý
Arnaıy massajdar qabyldaý
Shynyǵý
Gıpodınamıa - az qozǵalý, jetkiliksiz qımyl belsendiligi.
№ 9 Zerthanalyq jumys: Organızmniń ósý men damý deńgeıin antropometrıalik ádispen anyqtaý.
Maqsaty: óz aǵzańnyń bólimderine ólsheý júrgizý, aǵzanyń damý deńgeıin anyqtaý.
Qural - jabdyqtar: boı ólshegish, santımetrlik taspa.
Qorytyndy:
Boıy Iyq beldeýi Sheńberleri
bas keýde bel san
IV. Sabaqty bekitý
«Bilgenge - marjan»
«Alǵyr»tobyna
1. Symbat degen ne?
2. Omyrtqa jotasy ne sebepti qısaıady?
«Bilgir»tobyna
1. Omyrtqa jotasynyń qısaıýynan qandaı aýrýlar paıda bolady?
2. Jalpaqtabandylyq neden paıda bolady?
«Tapqyr» tobyna
1. Skolıoz aýrýy qalaı emdeledi?
2. Jalpaqtabandylyqty qalaı emdeıdi?
«Oıtolǵaý»
«Alǵyr»tobyna
Ardaq únemi shelekti oń jaǵymen kóterip sý tasıdy. Ol qandaı aýrýmen aýrýy múmkin? Oıyńdy dálelde?
«Bilgir» tobyna
Adamnyń júrisi dene symbatymen de baılanysty degen durys pa?
Oıyńdy dálelde.
«Tapqyr»tobyna
Janar sabaqqa anasynyń bıik óksheli aıaq kıimin kıip keldi. Biraz ýaqyttan keıin aıaǵy aýyryp, júrýden qaldy. Nege dep oılaısyń?
V. Qorytyndylaý
Júk kótergende balanyń dene múshelerine aýyrtpalyq kúsh birkelki túsýi kerek. Tómengi klass oqýshylary kitaptaryn arqaǵa asatyn sómkemen alyp júrgeni oryndy. Sómkeni óne boıy bir qolymen alyp júrýge bolmaıtynyn esten shyǵarmaǵan jón. Jumys kezinde, sabaq oryndaǵanda partada otyrǵanda keýdeni tiremeı, aıaqty aıqastyrmaı, edenge túzý ustap, qoldy shyntaq býyny arqyly ústeldiń ústine bos ustaý symbattyń buzylmaýyna sebep bolady. Ústel ústinde shyntaqtan kózge deıingi aralyq 30 - 35 sm bolý kerek. Bul úshin ústel, parta men oryndyqtyń bıiktigi ár adamnyń denesiniń uzyndyǵyna saı bolýyn eskertedi.
Jalpaqtabandylyqtan saqtaný. Adamnyń tabanynyń ortasy kóterińki, oıys bolyp kelýiniń mańyzy zor. Bul onyń júrisin jeńildetip, sharshatpaıdy, qaıta sekirgende, júgirgende denege serpimdilik berip, soqqyny álsiretedi. Adam uzaq ýaqyt aýyr jumysty aıaǵymen turyp istegende (aıaqqa kúsh túskende), tar jáne ókshesi bıik aıaq kıim kıgende jalpaqtabandylyq paıda bolady. Jalpaqtabandy adam júrgende jáne turǵanda tez sharshaıdy. Mundaı jaǵdaıǵa ushyramaý úshin jalań aıaq, aıaqtyń ushymen júrip, sýda júzýmen jattyǵý, júgirip, sekirip, túrli oıyndarmen kóbirek aınalysady. Aıaq kıimniń ókshesi 3 - 5sm aspaýy kerek.
VI. Baǵalaý.
VII. Úıge tapsyrma berý §23; 24 qosymsha málimetter alý.
Tolyq nusqasyn júkteý
Jańaózen qalasy, Teńge aýyly
Joldasbaeva Záýre Konakbaevna
Sabaqtyń taqyryby: Dene symbatynyń buzylýy men jalpaq tabandylyqtyń qalyptasýynyń aldyn alý.
№ 9 Zerthanalyq jumys: Organızmniń ósý men damý deńgeıin antropometrıalik ádispen anyqtaý.
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik: oqýshylarǵa tirek - qımyl júıesi dene symbatynyń jáne jalpaq tabandylyqtyń aldyn ala bilýge jas urpaqqa adam densaýlyǵynyń qymbattylyǵyn ómir súrý úshin baǵaly baılyq densaýlyq ekendigin túsindirý;
damytýshylyq: oqýshylardyń jeke gıgıena talaptary týraly túsinikterin keńeıtý,
aýrýdyń aldyn alýdy úırený, oqýshynyń sanıtarlyq – gıgıenalyq talaptarǵa saı bolýyn qalyptastyrý, damytý;
tárbıelik: sulýlyqqa, adamgershilikke, tazalyqqa tárbıeleý, salaýatty ómir saltyn ustaný, dene shynyqtyrý men aınalysý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: toptyq jumys, aqparat berý, suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, beınefılm, aq paraqtar.
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi. Synypty sabaqqa daıyndaý, oqý quraldaryn, qatynasty tekserý.
Synypty topqa bólý, topqa at qoıý, topbasshy saılaý.
I top Alǵyr
II top Bilgir
III top Tapqyr
II. Úı jumysyn suraý
«Poster» qorǵaý
«Alǵyr»tobyna
Bas pen moıyn bulshyqetteri týraly.
«Bilgir tobyna»
Tulǵa bulshyqetteri týraly
«Tapqyr» tobyna
Qol men aıaq bulshyqetteri týraly
«Maǵynany ashý»
Bulshyqetter --- Bas pen moıyn --- Arqa --- Kókirek --- Qursaq --- Qol --- Aıaq
1. Trapesıa
2. Ymdaý
3. Romb
4. Shaınaý
5. Jambas
6. Iyq beldeýi
7. Kóket
8. Qabyrǵaaralyq
9. Qıǵash
III Jańa taqyryp
1. Anyqtaý (symbat, jalpaqtabandylyq)
2. Buzylý satysy (symbat, jalpaqtabandylyq)
3. Paıda bolý sebepteri (symbat, jalpaqtabandylyq)
4. Aldyn alý (symbat, jalpaqtabandylyq)
Symbat – qalypty jaǵdaıda jáne jumys kezinde adamnyń kúndelikti ádetpen óz denesin ustaı bilýi.
Buzylý satysy
Kújireıgen arqa. Omyrtqanyń keýde jaǵyndaǵy joǵarǵy bóligi kóbirek qısaıyp ketedi. Iyqtary qýsyrylyp, arqasy kújireıip, qarny shartıyp salbyrap turady.
Eńkish dene. Adamnyń boıynda óte jıi kezdesetin min. Mundaı jaǵdaıda jalpy keýde súıeginiń qısaıyp ketkendigi baıqalady. Ádette, eńkish adamnyń jaýyryny tompaıyp, tósi ishke qabysyp, ıyq pen bas alǵa eńkeıedi, qarny qampıyp turady. Eńkish adam boıyn tik ustap kóp júre almaıdy, sebebi bulaı júrgende tez sharshap qalady.
Qaıqy bel. Dene qurylysynyń buzylýy. Deneniń mundaı kemistiginde moıyn, keýde, bel omyrtqalardyń anatomıalyq qısyqtyǵy aıqyn bolyp turady. Deneniń bul kemistiginiń sebepteri, birinshiden — omyrtqanyń búgilip - jazylyp turatyn bulshyq etteriniń durys jetilmeýi jáne meshel aýrýynyń belgisi. Ekinshiden, adamnyń jambasy syrtqa shyǵyp turady.
Skolıoz - omyrtqanyń bir búıirge qaraı qısaıýy (týa jáne júre paıda bolady)
Lordoz - omyrtqa baǵanasynyń alǵa qaraı maıysyp, qısaıýymen sıpattalady
Búkirlik, kıfoz — omyrtqa baǵanasynyń (ádette keýde bóliminiń) dóńestenip qısaıýy.
Paıda bolý sebebi
Durys otyrmaýdan, júrýden
İshki múshelerdiń aýrýynan
Salmaqty bir jaqqa túsirýden
Únemi jumaq tósekke jatýdan
Qozǵalystyń az bolýyna
Aldyn alý
o Durys birqalypty otyrýǵa daǵdylaný
o Emdik massajdar qabyldaý
o Salmaqty omyrtqa jotasyna birdeı túsirý
o Aýyr júkti bir qolmen kótermeý
o Túzý júrý
o Iyqtyń bir deńgeıde bolýy
o Tazalyqty saqtaý
o Durys tamaqtaný
o Shynyǵý
o Kóńildi júrý
o Sándi kıiný
Jalpaqtabandylyq - adam tabanyndaǵy oıystyń túgeldeı nemese jartylaı tegistelip, jalpaıyp ketýi.
Buzylý satysy
1, 2, 3 dárejeli jalpaqtabandylyq
Paıda bolý sebebi
o Únemi bıik óksheli aıaq - kıim kıý
o Tar aıaq - kıim kıý
o Az qozǵalys
o Artyq salmaq
Aldyn alý
Aıaq - kıimdi tańdap kıý
Jalań aıaq júrý
Arnaıy massajdar qabyldaý
Shynyǵý
Gıpodınamıa - az qozǵalý, jetkiliksiz qımyl belsendiligi.
№ 9 Zerthanalyq jumys: Organızmniń ósý men damý deńgeıin antropometrıalik ádispen anyqtaý.
Maqsaty: óz aǵzańnyń bólimderine ólsheý júrgizý, aǵzanyń damý deńgeıin anyqtaý.
Qural - jabdyqtar: boı ólshegish, santımetrlik taspa.
Qorytyndy:
Boıy Iyq beldeýi Sheńberleri
bas keýde bel san
IV. Sabaqty bekitý
«Bilgenge - marjan»
«Alǵyr»tobyna
1. Symbat degen ne?
2. Omyrtqa jotasy ne sebepti qısaıady?
«Bilgir»tobyna
1. Omyrtqa jotasynyń qısaıýynan qandaı aýrýlar paıda bolady?
2. Jalpaqtabandylyq neden paıda bolady?
«Tapqyr» tobyna
1. Skolıoz aýrýy qalaı emdeledi?
2. Jalpaqtabandylyqty qalaı emdeıdi?
«Oıtolǵaý»
«Alǵyr»tobyna
Ardaq únemi shelekti oń jaǵymen kóterip sý tasıdy. Ol qandaı aýrýmen aýrýy múmkin? Oıyńdy dálelde?
«Bilgir» tobyna
Adamnyń júrisi dene symbatymen de baılanysty degen durys pa?
Oıyńdy dálelde.
«Tapqyr»tobyna
Janar sabaqqa anasynyń bıik óksheli aıaq kıimin kıip keldi. Biraz ýaqyttan keıin aıaǵy aýyryp, júrýden qaldy. Nege dep oılaısyń?
V. Qorytyndylaý
Júk kótergende balanyń dene múshelerine aýyrtpalyq kúsh birkelki túsýi kerek. Tómengi klass oqýshylary kitaptaryn arqaǵa asatyn sómkemen alyp júrgeni oryndy. Sómkeni óne boıy bir qolymen alyp júrýge bolmaıtynyn esten shyǵarmaǵan jón. Jumys kezinde, sabaq oryndaǵanda partada otyrǵanda keýdeni tiremeı, aıaqty aıqastyrmaı, edenge túzý ustap, qoldy shyntaq býyny arqyly ústeldiń ústine bos ustaý symbattyń buzylmaýyna sebep bolady. Ústel ústinde shyntaqtan kózge deıingi aralyq 30 - 35 sm bolý kerek. Bul úshin ústel, parta men oryndyqtyń bıiktigi ár adamnyń denesiniń uzyndyǵyna saı bolýyn eskertedi.
Jalpaqtabandylyqtan saqtaný. Adamnyń tabanynyń ortasy kóterińki, oıys bolyp kelýiniń mańyzy zor. Bul onyń júrisin jeńildetip, sharshatpaıdy, qaıta sekirgende, júgirgende denege serpimdilik berip, soqqyny álsiretedi. Adam uzaq ýaqyt aýyr jumysty aıaǵymen turyp istegende (aıaqqa kúsh túskende), tar jáne ókshesi bıik aıaq kıim kıgende jalpaqtabandylyq paıda bolady. Jalpaqtabandy adam júrgende jáne turǵanda tez sharshaıdy. Mundaı jaǵdaıǵa ushyramaý úshin jalań aıaq, aıaqtyń ushymen júrip, sýda júzýmen jattyǵý, júgirip, sekirip, túrli oıyndarmen kóbirek aınalysady. Aıaq kıimniń ókshesi 3 - 5sm aspaýy kerek.
VI. Baǵalaý.
VII. Úıge tapsyrma berý §23; 24 qosymsha málimetter alý.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Shymkent qalasy, Qarataý aýdany,
