InfoHub Logo

Densaýlyq – bizdiń jalǵyz ǵana asyl dúnıemiz. Densaýlyqty aqshaǵa sata da almaımyz, satyp ta ala almaımyz. Sebebi aqsha baılyq emes, eń basty baılyq-densaýlyq.  Densaýlyǵymyzdy saqtamasaq, kútpesek, ony qurtyp alýymyz múmkin. Al aýyryp em izdegennen góri, aýyrmaıtyn jol izdeý jeńilirek bolary aıtpasaq ta túsinikti

Densaýlyqty saqtaý úshin paıdaly, adam ómirine zıanyn tıgizbeıtin taǵamdardy tutyný, sportpen shuǵyldaný qajet, jaqsy uıyqtap, taza aýamen demalǵan da óte paıdaly. Adam denesiniń kóp bóligi sýdan turady. Sondyqtan kúnine kem degende bir-eki lıtr sý ishý kerek.  Adamdar aýyryp qalsa, dárigerge barmaı, óz betterimen emdeledi. Bul durys emes. Sebebi biz aýyryp turǵan jerimizdi emdep, basqa aǵzaǵa zıan keltirýimiz múmkin. Sol sebepten aýyryp qalǵan jaǵdaıda dárigerge baryp, durystap tekserilip, jazyp bergen dárisin ishken jón.

Densaýlyqqa óte qatty zıanyn tıgizetin ishimdik, shylym jáne t.b. sol sıaqty zıandy zattar jeterlik. Bundaı zattardy múlde paıdalanbaý kerek. Maıly, gazdalǵan, qýyrylǵan taǵamdardy, jartylaı daıyn ónimderdi, qantty az mólsherde tutynǵan jón. Olardyń ornyna sútten, balyqtan, etten jasalǵan tabıǵı ári paıdaly ónimderdi, jemis-jıdekti, kókenisti kóptep jegen durys.

«Deni saýdyń jany saý» degen ata-babalarymyz. Árbir adam kúnine shamamen segiz saǵat uıyqtaýy kerek. Sonda adam kúni boıy kóńildi, sergek bolyp júredi. Sportpen shuǵyldaný,  jeke bas tazalyǵyn da umytpaǵan jón. Sportpen shuǵyldansań, deneń shıraq bolady, óz-ózińdi  sergek, jeńil sezinesiń. Al bundaı kóńil-kúıdiń adam densaýlyńy úshin mańyzy az emes. Jeke bas tazalyǵyna keler bolsaq, taza júrgen adam kóptegen juqpaly aýrýlardy juqtyrý qaýpinen ada bolady. Halqymyz «Tazalyq – saýlyq negizi» dep beker aıtpasa kerek.

Densaýlyq ekige bólinedi: birinshisi fızıkalyq densaýlyq, ekinshisi psıhıkalyq densaýlyq. Psıhıkalyq densaýlyq degenimiz – adamnyń kóńil-kúıi. Aınaladaǵy bolyp jatqan ózgerister adamnyń kóńil-kúıine áser etedi. Adamdardyń saǵan degen kózqarasy, kópshiliktiń arasynda ózińdi qalaı sezinýiń seniń jan saýlyǵyńa áser etedi. Ekologıa da densaýlyqqa zıanyn tıgizýi múmkin. Aýa lastanǵan bolsa,  ókpege kesirin tıgizedi. Radıasıasy kóp jerlerde balalar qandaı da bir aýrýmen dúnıege keledi. Ál-Farabı atamyzdyń densaýlyq jaıly aıtqan naqyl sózi: «Adamnyń denesiniń jetilýi – onyń densaýlyǵy: eger deniń saý bolsa, onda ony saqtamaq kerek, al eger saý bolmasa, onda dendi saýyqtyrý kerek» degen. Bul bizdiń ómirlik ustanymymyz bolý kerek.

Qorytyndylaı kele,  denniń saý bolýy da, bolmaýy da árkimniń ózine baılanysty. Sebebi kúndelikti qandaı taǵam tutynatynymyzdy, nemen shuǵyldanatynymyzdy, adamdarmen qandaı qarym-qatynasta bolatynymyz óz erkimizde. Ár adamnyń densaýlyǵy óz qolynda!

---