InfoHub Logo

Din adam men qoǵamnyń arasynda mańyzdy ról atqarady. Qandaı da bir dindi ustanbaıtyn adam bolmaıdy. Din adam men adamdy, qoǵamdy biriktirýshi kúsh desem artyq aıtQqanym emes. Din degenimiz ne? Eń aldymen osy suraqqa jaýap izdep kórelik.

«Din» sóziniń arab tilinen beretin maǵynasy – syılyq, úkim, esep, jaza, moıynsuný, baǵyný, qulshylyq, sharıǵat, zań, jol, tipti, keıbir jaǵdaılarda ult degen uǵymdy da qamtyp ótedi. Al «dinniń» termın retindegi maǵynasyn, Alla Taǵala tarapynan jiberilgen adamzattyń ómir súrýin retke keltiretin, adamnyń asa kúrdeli jan-dúnıesine rýhanı tirek bolatyn zańdylyqttardy, aqyrette Allanyń razylyǵyna kenelýmen ýáde etilgen máńgilik jánnáttaǵy qýanysh pen baqytqa jeteleıtin joldardy kórsetedi dep túsinik berýge bolady. Sondaı-aq, «din» uǵymy – adamzatqa paıǵambarlar arqyly jetken Jaratýshyǵa degen qulshylyqtyń zańdylyqtary men tártipteri. Iaǵnı dinsiz adam bolmaıdy. Ár eldiń, ulttyń ózderine tán erekshelikteri tili men dini bolady. Mysaly, biz qazaq halqy Islam dinin ustanamyz. Sol sıaqty bireý ıslamdy, katolıktik, pravoslavıelik t.b dinderdi ustanady.

Din - adam tarıhynyń úlken taǵylym-tárbıesiniń biri jáne sarqylmas danalyq kózi. Egemen el bolyp qalyptasýymyz, memleketimizdiń ósip, órkendeýinde dinniń alatyn orny zor. Óıtkeni, din - ımandylyqtyń, ádildiktiń, sypaıylyqtyń, parasattylyqtyń, kópshildiktiń, tózimdiliktiń kepili. Dini, tili joq halyqtyń – bolashaǵy bulyńǵyr.

Al qoǵam - jalpy maǵynasynda, mádenıeti ortaq, belgili bir aýmaqta turatyn jáne ózderin birtutas, ózgeshe birlestik dep biletin adamdar toby; tar maǵynasynda burynnan nemese jaqsy tanymal ulttyq birlestik. Dinniń eń úlken kúshi - halyqty uıymdastyrý qabileti. Paıǵambarymyz (s.a.ý.) kóship júrgen arabtardy ıslam dini arqyly uıymdastyrdy. Sonyń arqasynda ıslam órkenıeti paıda bolǵan eken. HH-shy ǵasyrda dinsiz qoǵam qurýǵa tyrysqan memleketterdiń qandaı halge dýshar bolǵanyn, tarıh betterinen oqyp júrmiz. Mysaly, Keńester odaǵyn aıtýǵa bolady. Onyń sońynan kelgen Qytaı memleketi bir kezde dinge ádet-ǵuryptarǵa qatty tyıym salyp, keıin 1980-shi jyldan bastap olardyń ózderi dinge erkindik berýge májbúr boldy. Eshqashan da din men qoǵamdy bir birinen ajyratýǵa bolmaıdy.

  Din — qoǵamnyń normalary men qundylyqtaryn nasıhattaı otyryp, onymen birge onyń turaqtylyǵyna múmkindik jasaıdy. Din sol áleýmettik qurylymǵa paıdaly normalardy ornyqtyra otyryp, turaqtandyrýshy fýnksıa atqarady jáne adamnyń moraldyq mindetterdi oryndaýy úshin alǵysharttar jasaıdy. Din ádeptilik qaǵıdalary men qoǵam birligin, tárbıelik júıelerdi qalyptastyrýda mańyzdy ról atqarady. Adam dinge sengen soń, ózgelerge jábir kórsetýden, tártipsizdik jasaýdan, ishimdik, esirtki sekildi jaman ádetterden boıyn alys ustaıdy. Dinsiz qoǵamda tártipsizdik pen qylmys etek jaıatyndyǵy belgili.

Eger din qoǵamda ózine berilgen mindetti durys atqarsa, onda ol elde tynyshtyq, beıbitshilik , turaqtylyq ornaıdy. Alaıda, qazirgi tańda elimizde túrli teris baǵyttaǵy dinı aǵymdar da joq emes. Bulardyń negizgi maqsaty halyqtyń yntymaǵyn buzý. Dinı shıelenis qoǵam úshin qaýip tóndiretin, azamattardyń densaýlyǵyna, psıhıkalyq jáne áleýmettik jaǵdaıyna nuqsan keltiretin, ózderiniń dinı qalaýy men kózqarasyn memlekettiń zaıyrlylyq qaǵıdattaryna jáne dástúrli rýhanı qundylyqtarǵa qarsy qoıatyn, Qazaqstan úshin jat qundylyqtardy taratýshy destrýktıvti dinı aǵymdardy ustanýshylarǵa tán. Jastar teris aǵym jeteginde ketpeý úshin, olardy bala kezden qadaǵalaý kerek shyǵar. Bul qoǵamnyń basty mindetine aınalýy tıis. Sebebi búgingideı ǵalamtor damyǵan zamanda ata-ana, úlkender jaǵy balalardyń nemen aınalysyp júrgenin nazardan shyǵarmaı, baqylaýda ustaǵanymyz abzal. Mektep baǵdarlamasyna din sabaqtaryn, ashyq saǵattardy kóptep qosý kerek shyǵar.

 Elbasy N. Á. Nazarbaev: «Tegimiz túrik, dinimiz Islam ekenin umytpaıyq, Qasıetti Quran Kárimdi nasıhattaıyq».

«Mindet ultyńa, Qoǵamǵa qaltqysyz qyzmet etetin, arly-uıatty, Rýhanı óresi bıik azamat bolý», - degen edi.

Birige kótergen júk jeńil demekshi qoǵamnyń dinı turaqtylyǵyn saqtaý maqsatynda halyq bolyp bir jeńnen qol, bir jaǵadan bas shyǵara otyryp jumys jasaýymyz qajet.

Qaırat Álıhan Aıboluly

---