InfoHub Logo

Minezi qyzyq-aq adam edi "Sáken-eı, — deıtin anadaıdan kóre sala meni qasyna shaqyryp alyp, — ekeýmizdiń qalaı tanysqanymyz esińde me?"

— Joq, aǵa, — deıtuǵym.

— Al meniń esimde bári, kóz aldymda búgingideı saırap tur.

— Qalaı tanysyp júrmiz, aǵa?

— Baspochtamptyń qarsysyndaǵy saıabaqta japadan-jalǵyz otyr edim, jutynyp turǵan eki-úsh jigit taıap keldińder de, menimen qatarlasa jaıǵastyńdar. "Assalaýmaǵaleıkým!" — dep sálem de berdiń sen. Sol eki-úsh jigittiń ishinde kóbirek sóılegeni de, óktemi de, órkókiregi de sen bolǵan soń, esimde qalypsyń.

— Qaı jaqtan keldiń, shal? — dediń maǵan.

— Aqtóbeden edim, — dedim.

— Aqtóbe baı el ǵoı, ne qyzmet isteısiń?

— Buǵaltyr edim.

— O, tipten jaqsy, birer krýjka syralyq tıyn-teben bar shyǵar, á! — deısiń.

— Sol qurǵyr bolyńqyramaı tur-aý.

— Áı, óziń sarań shal bolmasań neǵylsyn. Jazýshylardan kimdi bilesiń?

— Áýezov, Muqanov, Músirepov degenderdi eptep bilýshi em, Ǵabıden, Áljappar degenderdi estýim bar.

— Óı, qaıdaǵy kári-qurtańdy sóz etip, Imanasov degendi estýiń bar ma?

— Jo-ǵa...

— Túý, óziń sarań ǵana emes, nadan da shal bolmasań neǵylsyn. Osy jasqa deıin talantty aqyn Imanasovty bilmeısiń. Ol degen qazirgi tańda ataǵy dúrildep turǵan daryndy aqyn ǵoı, ekiniń biri biledi, árıne kitap, gazet oqıtyndardy aıtam.

— Estimeppin, ol kim edi? Jas pa?

— Ol myna aldynda turǵan — Sáken Imanasov. Já, shal, myjyp otyrar ýaqyt joq, óziń sarańsyń, óziń nadansyń. Jaqsy, Sáken Imanasov degen asa talantty jas aqynmen tanystym dep elińe aıta bar, al saý bol! — dep kete berdiń ǵoı sen qasymnan.

— Qoıyńyzshy, qaıdaǵyny shyǵarmaı. Men ondaı ıttikke bara qoıatyn adam emespin ǵoı. Ózińiz jaqsy bilesiz, — deımin men shynymen-aq shyr-pyr bolyp.

— E, sol bilgendikten ǵoı, aıtyp turǵanym. Bilmesem, esimde qalar ma edi ol oqıǵa.

Bul sózdiń qaısysy shyn ekenin, qaısysy qaljyń retinde aıtylǵanyn men bilmeımin. O jaǵy Sekeńniń ishinde qara jerge birge ketti. Óz oıymsha, dál osylaı deı qoımaǵan sıaqtymyn. Onyń ústine, osynsha ospadarlyq jasaıtyn tym paryqsyz da emes em ǵoı dep te oılaımyn.

1975 jyly ǵoı deımin, qasymyzda orys aqyny Gennadıı Krýglákov bar, Seıtjan Omarov aǵamyz bastap Talǵar aýdanyn aralap edik. Aýdandyq partıa komıtetiniń ıdeologıa jónindegi hatshysy ol kezde kóbine áıel joldastardan bolýshy edi ǵoı. Munda da solaı eken. Beti jyltyraǵan orystyń kúlimkóz kelinshegi bizdi qurǵaq áńgimege toıǵyzyp, túske deıin el aralaýǵa avtokólik taýyp bere almaı-aq qoıǵany. Biz Sekeńe qaraımyz, Sekeń álgi kúlimkóz qatynǵa qaraıdy, qatyn hatshy ár jerge bir telefon buraıdy da, túk óndire almaı, aınalyp kelip jerge qaraıdy.

— Qoı, aǵa, júrińiz, birinshi hatshyǵa kireıik, orys ta bolsa, er-azamat qoı, bir qaıran jasap qalar, — deımin men ábden tózimim taýsylyp.

— Qoı, uıat bolar, kólik tabylady dep otyr ǵoı myna ádemi kelinshek, shydaıyq, — dep Sekeń miz baǵar emes.

Aqyry tús qaıta birinshi hatshyǵa kirýge aǵamyzdy kóndirip, úsheýmiz sol "tóreniń" kabınetinen bir-aq shyqtyq.

Sekeń máımóńkeleıin dep kele jatyr edi, men birden ashý-yza aralas oıdaǵy sózimdi túp-túgel aqtara saldym. Bastyq birden uqty. Uqty da, áp-sátte kólik te tapty, ertip júretin bedeldi adam da qosyp berdi qasymyzǵa.

Bylaı shyǵa Sekeń:

— Apyr-aı, sen óziń agressıvnyı jigit ekensiń-aý, kim bilgen, — dep qoıdy kúlip.

Kalının atyndaǵy kolhozda boldyq. Klýbyna jurtty jınap kezdesý ótkizdik. Kolhoz partıa uıymynyń hatshysy Semen degen qazaq jigiti eken, sonyń basqarýymen mýzeılerin aralap kórip, edáýir sharshap baryp Almatyǵa oralar aldynda kabınetine kirdik.

— Al endi saý bolyńyzdar, kelip turyńyzdar, — deıdi Semen.

— Semen, óziń qurdas ekensiń, aýylynda azyq-túlik dúkeni bar ma? — deımin men.

— Bar ǵoı, ony qaıtesiz? — deıdi Semen.

Sekeń de eleń etip, "Mynaý birdemeni búldirmese, jarar edi" degendeı, maǵan sostıa qaraı qalǵan.

— Bir balany jumsaı salshy, bir oram sháı ákelip bersin, pulyn ózim tóleıin, — deımin men.

— Sháıdi qaıtpeksiń? — dep endi Seıtjan aǵam surady.

— Jańa kórshi bólmede elektr sháınegin kórip em, sony surap alyp, bir shyny sháı ishpesem, tilim aýzyma syımaı bara jatqany, — dep qoıamyn.

Sol kezde ústimizge salmaqpen jaı basyp kolhoz tóraǵasy kirdi. Atyn umytppyn. Kópti kórgen úlken bilimdi adam kórindi. Áńgimeniń sońyn tyńdap qalǵan so kisi bir myrs etip kúldi de, Semendi ertip shyǵyp ketip edi, áne-mine degenshe, o jigitim jylpyldaı sóılep qaıta kirdi de:

— Myna irgedegi bir úıde dastarhan jaıylyp, dám ázir tur edi, sháı iship ketińizder, — dep aıaq asty jik-japar bola qalǵany...

... Almatyǵa qaıtyp kele jatyp Sekeń:

— Aıttym ǵoı, agressıvnyı jigitsiń dep, apyrmaı, álgi jerdegiń múldem ersi boldy-aý! Semendi de aıamaı, jerge qarattyń. Bastyǵy da sazaıyn bergen bolýy kerek óziniń, júni jyǵylyp-aq qalypty, — dep kúledi kep.

Jıi kórip, úlken-kishiniń araqatynasyn saqtaı otyra syılasyp ótken Seıitjan Omarov aǵamen birge birer kún dámdes bolǵanda estigenderim osylar edi.

---