InfoHub Logo

Jastaıymnan birge bolǵam ózińmen,
Nur shýaǵy tógildi seniń kózińnen.
Árqashanda birge bolsaq dep edim
Bul ómirge qaraý kerek tózimmen.      

Myrzahanov Aldabergen

Dostyq – adamdardyń bir-birine adal, qaltqysyz senip, bir múddeli, ortaq kózqarasta bolatyn qasıeti. Dostyq ózara jaýapkershilik pen qamqorlyqtyń, rýhanı jaqyndyqtyń belgisi. Naǵyz dostyq kisige shabyt berip, ómirde kezdesetin túrli sátsizdikterge moıymaýǵa, basqa túsken qaıǵy men qıynshylyqty birge kóterýge járdemdesedi. Dos-jarandardyń minezderi ár túrli bolyp kelýi múmkin. Mysaly, bireýinde qyzbalyq ne shabandyq, ekinshisinde tuıyqtyq ne jigersizdik baıqalsa da, bular dostyqqa kedergi bola almaıdy, qaıta naǵyz dostyq osyndaı kemshilikterden arylýǵa kómektesedi. Satqyndyq, eki júzdilik, ótirikshilik, ózimshildik dostyqpen syıyspaıdy. Qazaqtyń dástúrli ádep júıesinde dostyqqa úlken kóńil bólinedi. Halyq arasynda dostyq týraly maqal-mátelder jetkilikti: “Dos jylatyp, dushpan kúldirip aıtady”, “Dosy jaqsynyń, ózi de jaqsy”, “Dúnıede adamnyń jalǵyz qalǵany — ólgeni, qaıǵynyń bári sonyń basynda”. Dostyqqa qarama-qarsy uǵym — qastyq pen kúnshildik. Mundaı sezimge erik aldyrǵandar basqanyń qýanysh-qyzyǵyn, yrys-baǵyn kótere almaıdy, dos degenniń ne ekendigin bilmeıdi. Durys dos tańdaı bilý — ómirlik maqsattardyń biri. Bir dos bar murnyńnan qan ketkenshe, Bir dos bar astyńnan taq ketkenshe, Bir dos bar basyńnan baq ketkenshe, Bir dos bar qorańnan mal ketkenshe, Bir dos bar keýdeńnen jan ketkenshe, - degen qazaq halqymyz.Biz dos týraly uǵymdy bastaýysh synyptan ańǵaramyz. Mektepte ustazdarymyz bizge dostyqtyń qudiretin, qyr syrlarymen tanystyrady. Ár jeksenbide bir-birimizdiń úıimizge baryp oınap,bir bólke nandy bólisip jeımiz.Birimizdiń kıimimiz di de aýystyryp kıgen kúnderimiz de bolǵan. Búgin kók qaǵaz bılegen zamanda jastar osylaısha óz qundylyqtarymyzdy sol bir mardymsyz dúnıege almastyrady. Ómirde aqshadan bıik qasıetter bar, bar baılyǵyńmen almastyryp ala almaısyń. Alaıda jastaıynan aqsha bolsa boldy, aqshaǵa barlyǵyn satyp alamyn dep oılaıdy. Iá rasyndada aqshasy kóp adamdardyń aınalasynda dos symaqtar kóbeıedi, seniń qanshalyqty aqshań kóbeıse, dosyń da  kóbeıedi. Alaıda sol dostardyń ózin birneshe topqa bólip qaraýǵa bolatynyn biledi meken? Dostyq sezim pákaq qaǵazdyń betindeı bolýy tıis.

 Dostyq – adam boıyndaǵy asyl qasıetterdiń biri. Muny jyrǵa qospaǵan, taqyrybyna arqaý etpegen aqyn-jazýshy kemde-kem. Tipti, joq desek te bolady. Sonyń biri – uly Abaı.
Abaı - iri gýmanıs aqyn. Sondyqtan ol adam adamdy súıe bilýi kerek degen ıdeıany berik ustady. Ol jalpy adam balasynyń dostyǵyn jyr etti. Abaıdyń kóp óleńderinde adam balasy birine-biri jaýlyq emes, dostyq izdesin degen pikir ózek bolyp tartylyp jatady.
Abaıdyń túsiniginshe, eń qyzyq ómir - tatýlyq, dostyq. Kún saıyn jaýlyqtyń otyna maı tamyzyp tutatýshy qoǵamnyń jýan ortasynda otyrsa da, Abaı óle-ólgenshe dostyqty jyrlaýmen boldy.

Júregi jumsaq bilgen qul,

 Shyn dos tappaı tynshymas.

 Paıda, maqtan - bári tul

Dossyz aýyz tushymas, - dedi.

Meniń oıymsha, dostyqqa shóldegen, dostyqty ańsaǵan aqyn ózgeden min izdep, ózgege kiná artpaıdy. Ózgege talap qoımastan buryn, óz janyna úńilip, óziniń qandaı dos bola alaryn oılaǵan aqyn óz sózin dál osylaı jınaqtaıdy.

Muqaǵalı atamyz dostyq týraly keremet óleń joldaryn qaldyrdy.

Dosym, saǵan senemin. Senip ótem!
Joly bóten demeımin, jóni bóten.
Dostyq degen - adamnyń kórigi eken,
Dostyq degen aqyldyń serigi eken.
Dostyq – bul ómirdegi eshnársemen baǵalanbaıtyn qundylyq.

Meniń dosym bir synypta,bir jaqta,birge oınap,birge ósip kele jatqyn Aıbek batyr.Dosym týraly qalaı aıtsańda jarasymdy.Óıtkeni ol,ózime júz paıyz senimdi adam.Meniń myna ómirdegi jan serigim,jan dosym.
Dos bıikke jeteleıtin, qýanyshyńa ortaq, qıyndyqta demeý bolatyn jan. "Jigitti dosyna qarap tany! - degen qazaq pálsapasy óte oryndy aıtylǵan. Bul uǵym alasarmasyn desek árbir adam dos turǵysynan da adal mindet atqarǵany abzal. Sonda ǵana dostyqtyń quny joǵary bolmaq. Ia,dostyq ol kóptegen nárselerge kózimizdi jetkizedi."Dosy kópti jaý almaıdy,aqyly kópti jaý almaıdy" dep dana halqymyz jónsiz aıtpaǵan.Árıne,dosyń kóp bolǵanymen,olardyń adal ári naǵyz dostar bolǵany abzal..

Marat Nursultan Asylbekuly

---