InfoHub Logo

Qazaq halqynyń bala dúnıege kelgennen keıingi atqaratyn jón-joralǵysynyń barlyǵy — jeke adamnyń basyna tıesili nárse emes, bul ulttyń keleshegine baılanysty ónege. Buǵan nemquraıdy qaraýǵa bolmaıdy. Munyń barlyǵy jınalyp kelip ulttyq qadir-qasıetti quraıdy. Al ol qasıetti keıingi urpaqqa jalǵaıtyn — búgingi biz emes pe? Alaıda biz ne kórip júrmiz? Ne bilgenimiz bar? Bilmegenimizdi úıreter kim bar? Aldyńǵy býyn ádet-ǵuryp, salt-dástúrdi ustana ma? Keıingilerge qandaı úlgi kórsetip júr? 

— Óz basym, ózim bilmeıtin nársege jolamaımyn. Kózimmen kórgen, ananyń tárbıesimen kelgen, qanymda bar, ádet bolyp qalyptasqan jaqsylyqtardy ǵana nasıhattaýǵa umtylamyn, — deıdi bul oraıda Zeınep apaı.

— Biz kóp jaǵdaıda jastardy kinálap jatamyz. Bizdiń basty kemshiligimiz — ózimiz jastarǵa eshteńe kórsetpeı turyp, úıretpeı jatyp, olardy kinálaıtynymyzda. Ózimiz kózine kórsetip, qolyna ustatpaǵan soń, jastarǵa «eshteńe bilmeıdi» dep orynsyz ókpe artatynymyz da durys emes. Mysaly, óz kelinimdi bosanǵan soń eki nemeremdi de qyryq kúnnen asyryp kúttim. Tipti aınalamdaǵy aralasyp júrgender tańǵaldy. Birinshi nemeremde kelinim: «Oı, apa, ózim jýamyn, ózim isteımin» dep qatty qysylyp, yńǵaısyzdandy. Ol túsinikti de. Kóp jaǵdaıda enesiniń kúıbeńdep júrgenine shydamaı, bizdiń kelinderimiz uıalady. Anarym da sóıtti alǵashynda. «Qozǵalma, seniń jumys isteıtin keziń alda. Qazir men saǵan qyzmet eteıin, balam, esesine, seniń deniń saý bolady. Seniń deniń saý bolsa, nemerem de aman, meniń de kóńilim shat, biz de marqaıyp júremiz. Sondyqtan sen meni durys túsingin. «Apam jumys istep, men qarap jatyrmyn» degen nárseni oıyńnan shyǵar. Men saǵan kelin bolmaımyn báribir, óz tirligińdi óziń isteısiń. Biraq qazirgi mindet — meniki. Ol — meniń ata-babamnan qalǵan salt. Meniń ájem, meniń anam istegen salt, men solardy kórgenmin. Sondyqtan men osyny isteýim kerek», — dedim kelinime. Tamaǵyn daıyndap, belin baılap, qadaǵalap júrdim. Jyly júrýine qatty mán berdim. Qazirgilerge bul tipti basqasha kórinýi múmkin. Biraq bile bilgen adamǵa, bul jerde, men, aldymen nemereme qamqorlyq jasap turmyn ǵoı. Anasy arqyly óz nemeremniń aman-esen ósýine yqpal etip turmyn. Óıtkeni ol — osy áýlettiń kópten kútken, ańsap kútken urpaǵy. Sodan keıin «qashan kelin alar ekem», «qashan nemeremniń jaıalyǵyn jýar ekem» dep armandap júrdim ǵoı. Alla taǵala armanyma jetkizip, maǵan nemere súıgizip, meni — «áje», Bákeńdi «ata» atandyryp otyrǵanda men ata-babamnyń saltyn istemeýim, kelinimdi kútpeýim durys emes qoı. Tipti ózime kúná sanar edim... Ókinishke qaraı, kóp eneler bilmestikpen kelinderine osyndaı qamqorlyq kórsete almaı jatady. Bilgenimizdi úıretip, estigenimizdi aıtyp otyrsaq, búgingi urpaqtyń eshteńeden utylmasy anyq.

---