InfoHub Logo

Beıbarystyń ákesi dáýletti adam. Úıleri keń saraıdaı. Sheteldik qymbat kólikteri de bar. Beıbarystyń qalaǵan zaty ákesiniń arqasynda qol jetimdi bolatyn. Sodan bolar, ol tym erketotaı, ári jalqaýlaý. Al Beıbarystyń kórshisi Jigerdiń ákesi esh asyp-taspaıtyn, adamgershiligi mol, qarapaıym momyn jan. Jiger de qarapaıym, eńbekqor, aqyldy bala. Beıbarys pen Jiger bir synypta, 7 «á» synybynda oqıdy. Árıne, ekeýiniń ortaq oılary bolmaǵandyqtan, otbasy jaǵdaıyna baılanysty da dostary bólek. Árqaısy óz deńgeıine laıyq balalarmen dostyqta.

Jiger «bilimdi adam - bolashaqtyń adamy» ekenin jete túsingen bala. Sabaqqa tym alǵyr. Muǵalimderdiń aýzynan túspeıdi. Al Beıbarys aqyly bar bolsa da, basyn onsha jumys istetkisi kelmeıdi. Ákemniń aqshasy mol dep senedi...

Osy  eki bala aınymas dostarǵa aınalady dep eshkim oılamaǵan bolar, sirá? Árıne, ómirde biz kútpegen kóptegen jaılar bolady... Sonymen balalar, men senderge osy eki balanyń basynan ótken úlgili bir oqıǵany baıandap  bereıin.

Oqıǵa bylaı bastaldy. Beıbarys kúndegi ádetimen kompúter aldynda ǵalamtordan bas almaı otyrǵan. Bala qashanda - bala. Ol shytyrman oqıǵalardy, úlkenderdiń kózine túsip, maqtaý estý úshin erlikter jasaýdy jaqsy kóredi. Bárin de ońaı sıaqty kóredi. «Oıynnan  órt shyǵaryn» oıynnyń qatty qyzǵan shaǵynda ǵana biledi. Qorqynyshy artynda bolady. Beıbarys da shytyrman oqıǵa izdep ǵalamtordy sharlap otyrǵan. Kenet «shytyrman oqıǵaly sapar....tek adal dostar ǵana jol tabady...» degen jazý bar saıtty kórdi. Ashty. Ol jerde «Adal bolsa dosyńyz, aman qalar qylyshtaǵy basyńyz. Dosyńdy tańda da, saıahatta. Tómendegi sandardy engizińiz, Ashylatyn esikke, dosyńyzben enińiz» dep jazylyp tur eken. Beıbarys qyzyǵyp ketti. Dereý uıaly telefonmen eń jaqyn degen dostaryna soǵyp, birge saparǵa shyǵýlaryn surady. Biraq olardyń árqaısysy túrli syltaýlar aıtyp, Beıbarystyń usynysynan bas tartty. Endi ne isteý kerek? Sapar qyzyqtyryp barady. Bir ózin qabyldamaıdy. Sózsiz, janyna «dosym» degen adamdy ertip alýy kerek. Sýretteri tym tartymdy. Patsha saraılarynyń, teńizdiń sýretteri keremet. Ózine qyzyqtyryp-aq tur. Ol  qazir birinshi kezdesken balany ertemin degen oımen tysqa shyqty. Kenet, kósheden dúkenge bara jatqan kórshisi Jigerdi kórdi. Beıbarys Jigerdi qandaı bala eken dep oılaǵan kezderi de bolǵan edi. Minezi birqalypty, bilimdi, aqyldy bala sekildi kórinetin. Biraq dos bolaıyn dep oılap kórmepti. Beıbarys birinshi kezdesken bala Jiger bolǵanyna qýanyp ketti.

- Jiger! - dep aıqaı saldy.

Jiger ózin shaqyryp turǵan Beıbarysty kórip tań qaldy.

- Jiger, tura turshy...

Beıbarys Jigerdiń janyna júgirip keldi de, degbirin qashyryp, qyzyǵýshylyqty oıatyp, oıyn álemine shaqyrǵan álgi ǵalamtordaǵy saıt týraly aıtyp berdi. Ózimen birge sapar jasaýǵa qalaı qaraıtynyn surady. Jiger de bala emes pe, qyzyǵyp ketti. Dereý kelisti. Aldymen, anasynyń «sút satyp ákel» degen tapsyrmasyn oryndaǵannan soń, Beıbarystyń úıine baratynyn aıtty. Biraz ýaqyttan keıin aıtqanyndaı Jiger Beıbarystyń úıine keldi. Beıbarystyń dańǵaradaı keń bólmesine kirgen Jiger tań-tamasha qaldy. Oıynshyqtary mol eken, qyzyǵyp ketti. Degenmen, birden «iske kirisýdi» jón sanady. Beıbarystyń álgi saıttaǵy sandardy tergeni sol edi ıirim sekildi esik paıda bola ketti. Ekeýi qorqyp ketti. Mundaıdy kim kórgen? Ekeýi ańtarylyp turǵanda ıirim tarta jóneldi. Barlyǵy shyr aınalyp ketti...

Esterin jıǵan balalar aıdalada, bir eski jurtqa tap bolǵanyn baıqady. Záýlim úıler, ádemi gúlder, zymyraǵan mashınalar...eshnárse de kózge iliner emes. Quddy jerdiń adam baspaǵan áldebir qýysy dersiń. Buryn-sońdy aıdalada jalǵyz qalyp kórmegen  Beıbarys shoshyp ketti.

- Oıbaı, mynasy nesi? Úıim qaıda?

Jiger de basynda ańtarylyp qaldy da, sálden soń ekeýiniń shynymen shytyrman oqıǵaǵa tap bolǵanyn túsindi. Endi ne isteý kerek? Shyǵatyn jol qaıda? 

Jiger túk túsinbeı turǵan Beıbarystyń janynda esin tez jınady da:

- Qoryqpa. Bul oıyn álemi ǵoı! Demek, ereje boıynsha ekeýmiz birge júrsek qaıtar joldy tabamyz. Kel, odan da ary qaraı ne isterimizdi oılastyraıyq.

Sonymen ekeýi aqyldasa bastady. Beıbarystyń basyna eshnárse keler emes. Jiger jan-jaǵyna barlap qarady da,

- Qarashy, myna jer seniń esińe eshnárseni túsirmeı me? Bul Ybyraı atamyzdyń «Baı balasy men jarly balasy» áńgimesindegi kóshken jurtqa uqsaıdy eken. Bálkim, kerek zattar taýyp qalarmyz, - dep  kóshken jurttan bir nárse qalǵan bolar dep izdestire bastady. Bir kezde synǵan pyshaq, bir kózi synǵan ıne jáne bir ýys qyl taýyp aldy. Beıbarys:

- Ony ne isteısiń? - dep surady.

- Kerek bolady.

Eki bala kóshtiń ketken súrleýimen alǵa jyljı bastady. Mundaı ıen dalada bolyp kórmegen Beıbarys Jiger janynda bolǵanda alańsyz bolýyna bolatynyn sezip, sál tynyshtalyp, jan-jaǵyna tań-tamasha bolyp keledi. Osylaısha balalar uzaq júrdi. Aldarynan tiri pende kezdespedi. Óńkeı ushqan qus pen júgirgen maıda ańdar. Olardan qalaı jón suraısyń? Bir kezde qaryndary ashqan balalardyń júrisi syr bere bastady. Jiger áıteýir shydap keledi. Al Beıbarystyń shydamy taýsyldy.

- Jiger, endi osylaı ashtan ólemiz be? Qaıdan tap boldyq,a? Nem bar edi? - dep ókinip, jylamsyraı bastady.

- Sen nege jylaı berersiń? Odan da ne isteý keregin oılansańshy!

Ekeýi bir kezde bir sýdyń jaǵasyna keldi. Qarasa ishinde balyqtar oınap júr. Beıbarys tamsanyp ketti.

- Shirkin, bir balyqty qýyryp jese ǵoı!

Jiger bolsa úndemesten, qolyndaǵy qyldy esip, taýyp alǵan ıneni eptep taspen uryp otyryp maıystyrdy da, kip-kishkene qarmaq jasady. Birneshe shegirtke terip alyp, qarmaqqa shanshyp, aldarynda kezdesken toǵanǵa saldy. Osylaısha olar biraz balyq aýlady. Balyqtardy  taýyp alǵan pyshaq synyǵymen tazalady. Beıbarys tań-tamasha,

-   Mássaǵan, bunyń bárin qaıdan bilesiń?

- Men jazda atamnyń aýylynda bolamyn. Atam «er jigitti qıynshylyqtan aqyly men óneri alyp shyǵý kerek» dep maǵan kóp nárse úıretti. Sonyń arqasy ǵoı...

- Solaı ma? Aqyldy ekensiń, Jiger!

Balalar aýlaǵan balyqtaryn tazalap, Jiger atasy úıretken boıynsha shaqpaqpen ot tutatyp, Beıbarys shyrpylardy jınap, ot jaǵyp, balyqty qaqtap jep aldy. Sonymen balalar qaıta jolǵa shyqty. Qas qaraıýǵa taıandy. Ekeýi endi qaıda túneımiz dep oılastyra bastady. Bir kezde alystan bir jarqyraǵan ottardy kórdi. Ekeýi ne de bolsa bara kórermiz dep, solaı qaraı bet aldy. Jaqyndaǵanda ár jerde jaǵylǵan ottar men ot mańaıyndaǵy kóptegen adamdardy kórdi. Olar jaqyndap kelip, amandasyp, álgi adamdardan qonýǵa ruqsat surady. Olar bulardyń beıtanys túrlerine kúdiktene qarap, olardy bastyqtaryna ertip ákeldi. Basshylary qarıa kisi eken.

- Sender kimsińder? Ne istep júrsińder?

Beıbarys men Jiger bastarynan ótken  jaıdy áńgimelep berdi. Ózderiniń qaıdan kelgenderin baıandady. Qonyp shyǵýǵa ruqsat surady. Qarıa balalarǵa ruqsat berdi. Janyndaǵy jas jigitterge ymdap balalarǵa as alǵyzdy. Áldenip, demalyp alǵan balalar endi jan-jaqtaryna barlaı qarady. Bul jerdegi adamdar birtúrli kóńilsiz kórindi. Erleriniń de, áıelderiniń de kózinde muń bar. Jiger:

- Ata, sizder nege dalada túnep júrsizder? Nege adamdar tym kóńilsiz? - dep suraýly júzben qarady qarıaǵa. Appaq saqaly keýdesin japqan qart tereń kúrsindi de:

- Balam, biz, sharasyzdyqtan osyndaı kúıge túsken pendelermiz. Biz de kezinde dúrildegen el edik. Sodan talaı zaman boldy....bir kúnderi biz myqty kórshi elden qorǵaný úshin kelesi kórshimizdiń qol astyna óz erkimizben endik. Sóıtsek, biz olardyń qolyna erkindigimizdi de qosa berippiz....endi mine, sol qatelikti túzeý úshin óz táýelsizdigimiz úshin kúresip edik...olar bizdi jibergisi joq. 

Qarıanyń janynda turǵan, kózderinen ot janǵan, batyr deneli jas jigit te:

- Iá, olardyń bizdi jibergisi joq. Sondyqtan biz erkin elde órkendeý úshin kúresemiz! Táýeldi bolsań, erkiń buǵaýda, tiliń men oıyń qulypta bolady eken! - dep óz oıyn aıtty.

Osy kezde Beıbarys:

- Sonda ne, ol erkindikti aqshaǵa satyp almaısyzdar ma? Ol sonshalyqty qymbat dúnıe me? - dep qoıyp qaldy. Jas jigit ashýlanyp ketti. Eki  kózderi ottaı janyp, qynynan qylyshyn sýyryp aldy da, Beıbarystyń keńirdegine taqady. Beıbarystyń tóbe shashy tik turdy. Úni shyqpaı qaldy. Jigerdiń de esi shyǵyp ketti.

- Aqsha? Baılyq? Ha-ha-ha. Sen sirá, ákesi baı balasyń-aý deımin! Bizdiń jerimizdiń asty da, ústi de tunǵan baılyq bolatyn. Al, sony alpaýyt el ózimizge ustatpady ǵoı. Bastaǵy bilim men júrektegi sezimdi jáne erkindikti eshqandaı baılyqqa ala almaısyń. Ol úshin tek eńbek pen kúres kerek!

Qarıa balasyn sabyrǵa shaqyrdy. Jigit qylyshyn túsirdi. Osy kezde Jiger úlken bir áńgimeni bastady. Ózderiniń de bir kezderi bodan el bolǵanyn, qazir táýelsiz el ekendigin jáne sol erkindik jolyndaǵy úlken kúresterdi aıta bastady. Árıne mektepten alǵan bilimi ǵoı. Aınalasyna barlyq adamdar jınalyp Jigerdi uıyp tyńdap qaldy. Tipti Beıbarys ta osyny mektepte san ret oqysa da birinshi ret tyńdap otyrǵandaı kúı keshti. Shynymen táýelsiz eldiń balasy ekenbiz ǵoı dep birinshi ret ishi eljirep ketti. Myna jandarǵa jany ashyp ketti...

Sonymen Jiger túnniń bir ýaǵyna deıin qazaq eliniń tarıhyn aıtty. Janynda jınalǵan jandardyń janarlarynan úmit oty oıana bastady. Ózderiniń de erkin el bola alatynyna sene bastady. Jigerdiń áńgimesi olardyń jigerin janydy...

Erteńinde balalar jınalǵan qaýymmen qosh aıtysty. Barlyǵy balalarmen qımaı qoshtasty. Tipti «qalyńdar» dep te kórdi. Biraq saıahatshylarymyz úıge qaıtý kerek qoı! Keshegi qarıanyń balasy olardy biraz jerge deıin shyǵaryp saldy. Sonymen balalar saparlaryn jalǵastyrdy. Az júrdi me, kóp júrdi me áıteýir bir kezde alystan bir úlken shahar kórindi. Kádimgi ertegilerdegi alyp shahar. Ekeýi oılanbastan solaı bet aldy.

Shaharǵa kirse, kedeılikten ábden  tozǵan, úreılenip júrgen halyqty kórdi. Esh jerden kúlki estilmeıdi. Mundaıdy kórmegen balalar shoshyp ketti. Ásirese - Beıbarys. Osyndaı alyp shahar nege mundaı kúıge tústi eken? Sodan ekeýi shet jaqta bulardy syrttaı baqylap turǵan bir qart kisige jaqyndap, amandasty. Nege adamdardyń osynshalyqty dárejege túskenin surady. Qarıa sýlanǵan janaryn bir súrtip aldy da:

- Balalar, sender jat jurttyq sıaqtysyńdar. Bul asa dáýletti shahar bolatyn. Patshamyz da jomart, meıirimdi bolatyn. Sodan bir kúni burynǵy patshamyzdyń balasy ýázirlerdiń sózine erip, ákesin zyndanǵa qamady da, ózi patsha bolyp aldy. Adamdardy úreıde ustasam, myqty bolam dep oılap, kez kelgen kezde áskerin jiberip, adamdardy alyp ketedi de, bir tapsyrmalar berip, oryndaı almasa, basyn kesip tastaıdy. Sonymen, qala halqy qashan, kimdi alyp ketedi dep úreımen júredi. Áne, kelip te qaldy. Tez tyǵylyńdar! - degenshe, bolmaı bir top ásker saý ete qaldy da, áı-shaıǵa qaramastan Beıbarys pen Jigerdi dedektete jóneldi. Olardy patsha saraıyna kirgizdi. Patsha saraıy keremet eken! Syrttaǵy kórinis pen myna saltanattyń arasy jer men kókteı! Beıbarystyń aýzy ashylyp qaldy. Óziniń úıin eń sáýletti úı dep oılaıtyn. Ol mynanyń janynda lashyq bolyp qaldy. Áskerler ekeýin patshanyń aldyna alyp kelip, tize búktirdi. Qarasa, patsha degenderi ózderi qatarlas, jap-jas bala. Árıne qabaǵy qatý. Biraq ol qattylyq balań júzine jaraspaı-aq tur. Beıbarys men Jigerdiń ústindegi kıimderine tań qala qarap:

- Iá, sóıleńder! Meniń elimde nege ruqsatsyz júrsińder? - dep surady.

- Biz ..., - dep bastap Jiger bastarynan ótken oqıǵany baıandap berdi.

- Solaı deńder. Biraq sender osy elge kelgen ekensińder, endi meniń zańyma baǵynasyńdar! Men senderge eki tapsyrma berem. Eger sony taýyp, oryndasańdar, kez kelgen tilekterińdi oryndaımyn. Al oryndaı almasańdar, bastaryńnan aıyrylasyńdar!

Eki bala qorqyp ketti. Endi ekeýiniń jany qalt-qult etken qaıyqta qaldy. Amaldap, birge shyǵý kerek.

Patsha-bala tapsyrmasyn aıta bastady:

- Birinshi - meni jipsiz baılańdar. Ekinshi - qalyqtamasty qalyqtatyńdar.

Sonymen ne kerek, bizdiń saıahatshylarymyz tapsyrmany oryndaý úshin tereń oıǵa ketti. Jiger de, Beıbarys ta (sál erke bolǵany bolmasa) sabaqty jaqsy oqıtyn. Olar patsha-balanyń eki tapsyrmasyn da sheshti.

Birinshi tapsyrmada patsha-balaǵa ortadaǵy ústelge arqasyn tiktep aıaqtaryn búkpeı, tizelerin 90⁰S shamasynda ustap, eki qoldaryn aldyǵa tik sozyp otyrýdy surady. Sodan keıin aıaqtaryn artqa jınamaı, qoldaryn sozǵan kúıi, eńkeımesten ornynan turýyn ótindi. Patsha -bala qansha tyryssa da, ornynan tura almady. Jiger:

- Mine, jipsiz baılady degen osy, -  dep kúlimsiredi. Patsha da, ýázirler de eshnárse túsinbedi. Al ekinshi tapsyrmany Beıbarys oryndady. Áınek ydysqa sý quıǵyzdy da, betine bir japyraq papıros qaǵazyn saldy. Al onyń ústine  qurǵaq ıneni qoıdy. Ekinshi, ınemen qaǵazdy aqyryndap shetinen bastap sýǵa batyrdy. Qaǵaz sýǵa batqanda, ıne sý betinde qalyqtap qaldy. Ǵajap! Barlyǵy kózderin jumyp, aýyzdaryn ashty. Jiger:

- Qalyqtamasty qalyqtattym, - dep kúlip jiberdi. Patsha-bala ań-tań,

- Sender ne, sıqyrshysyńdar ma?

- Joq, biz bar bolǵany oqýshymyz...

Sonymen eki bala bul tapsyrmalardyń eshqandaı sıqyr emes ekenin túsindirdi. Birinshi tapsyrmada patshany jipsiz baılaǵan «aýyrlyq sentri», al, ekinshide ıneni qalyqtatqan «júzý zańdylyǵy» men «sý qurylymynyń qasıeti» ekenin túsindirdi. Patsha-bala jaı bala qalpyna túsip eki balanyń áńgimesine enip ketti. Úsheýi tań atqansha kóp áńgimelesti. Beıbarys men Jiger qazaq elindegi beıbit ómirdi, bilimge degen dańǵyl joldardy, zamandaryndaǵy ǵylymı-tehnıkalyq jetistikter týraly aıtty. Patsha-bala da óz kezeginde ákesimen shyqqan teńiz saıahattaryn, áskerı joryqtar týraly áńgimeledi. Ákesin saǵynǵany baıqalady.

Tań atqanda patsha-bala ekeýinen tilekterin surady. Jiger:

- Meniń tilegim, halqyńyzdy úreı qushaǵynan alystatyp, jónsiz qylyqtaryńyzdy toqtatyńyz. Barlyq adamdardyń bilim alýyna jaǵdaı jasańyz. Halqyńyzben sanasyńyz. Sonda halyq jaqsy kórer patsha bolasyz, - dedi. Al Beıbarys bolsa:

- Men taqty ákeńizge berip, ózińiz bilim alyńyz degen tilek aıtamyn. Siz tym jassyz, áli kóp úırenýińiz kerek. Bilimdi adamnan bilikti basshy shyǵady, - dep óz oıyn aıtty. Patsha eki sóılemeıdi. Dereý ákesin zyndannan alǵyzyp, odan keshirim surap, ózin azǵyrǵan ýázirlerdi elden alastaýǵa buıryq berdi. Durys tańdaý jasaýǵa kómekteskenderi úshin, Beıbarys pen Jigerge úlken alǵysyn bildirdi. Sonymen, balalar shahar halqy qaıta gúldenetinine senip saparlaryn jalǵastyrdy. Jolda halyq jınalyp, patshalaryn qaıtaryp, úreı kóleńkesin seıiltken balalarǵa alǵys aıtty.

Osylaısha eki bala qaıta jolǵa shyqty. Taǵy da kóp júrdi me, az júrdi me, bir kezde qas qaraıa teńiz jaǵalaýyna kelip jetti. Teńiz jaǵalap júrip kele jatyp bir úıge keldi. Úıde bir qart ataı men ájeı bar eken. Balalar ol kisilerden túnep shyǵýǵa ruqsat surady. Qarıalar qýana ruqsat berdi. Sóıtse, olar teńizden balyq aýlap kún kóretin, bir balaǵa zar bolyp júrgen jalǵyzbasty qarıalar eken. Balalardyń qonaq bolyp kelgenderine olar balasha qýandy. Ekeýine baryn tosyp, jónderin surady. Jiger barlyq oqıǵany táptishtep turyp aıtyp berdi.

Eki balaǵa tystaǵy qoranyń tóbesine jaqsylap tósek salyp berdi. Ekeýi de rahattana aspanǵa qarap, juldyzdardy tamashalady. Beıbarys  juldyzdardan kózin almaı:

- Jiger, qarashy, juldyzdar qandaı keremet!- dedi tamsanyp.

- Iá, atam, ákem, men úsheýmiz aýylǵa barǵanda osyndaı aspan astynda talaı ret uıyqtaǵanbyz.

- Al, men birinshi ret...Ákem únemi fırma jumysymen, anam sulýlyq salony men meıramhana jumysymen úıde bolmaıdy.

- Beıbarys, meniń ákem aıtady, «Qudaı eshnárseni beker jaratpaǵan. Adamdardyń da jaratylýynda maqsat bar» dep. Mysaly ana juldyzdardyń da óz maqsaty bar. Qudaı olardy aspandy bezendirý úshin jáne jol tabý úshin jaratqan.

- Sonda olar juldyz joramal jasaý úshin emes pe?

- Árıne joq! Óziń oılashy, eger adam taǵdyry juldyzdarǵa nemese túsiniksiz yrymdarǵa táýeldi bolsa, onda adamnyń adam bolǵany ne kerek?

- Iá...

Osylaı áńgimelesip jatyp, balalar qalyń uıqyǵa ketti.

Tańerteń oıanyp, tómen tússe, ájeı olarǵa as daıyndap qoıypty. Ataı keshegi qurǵan toryn qaraýǵa ketipti. Balalar as iship otyrǵanda, qart áje olarǵa «Qalyńdar, bizge bala bolyńdar» dep qolqa sala bastady. Tipti jylap ta jiberdi. Balalar ne aıtarlaryn bilmeı qaldy. Osy kezde ataı aıqaılap:

- Áı, balalar, kómektesip jiberińdershi! Mynany ala almaı jatyrmyn! - dep balalardy shaqyrdy. Baryp qarasa, torǵa balyq emes, úlken sandyq túsipti. Úsheýlep úıge alyp, kelip ishin ashyp qarasa, mine keremet, shekeleri torsyqtaı eki sábı bala jatyr. Bireýi - qyz bala, ekinshisi - ul bala. Ájeı  men ataı balalardy bas salyp qushaqtap, súıip, qýanyp jatyr,

-  Qudaıǵa shúkir!

- Qutty qonaq kelse, qoı egiz tabady degen. Bul endi bizdiń balalarymyz bolady.

Beıbarys men Jiger de qarıalardyń qýanyshtaryna máz bolyp qaldy. Egde jasta mundaı qýanyshqa kenelermiz dep oılamaǵan qarıalar aıaq astynan balaly bolyp, qýanyshtary qoınyna syımaı jatty.

- Al, balalar, endi myna balalardyń attaryn ózderiń qoıyp ketińder,-dep ataı úlken usynys aıtty.  Beıbarys qyzdy Nurly Aı dep, Jiger uldy Er Batyr dep atady. Ózderin qutty qonaq sanaǵan qarttardan ruqsat surap, saparlaryn jalǵastyrýǵa attandy. Jolda Beıbarys:

- Jiger, saǵan kóp rahmet. Maǵan kóp nárse úırettiń. Sen naǵyz adal dos bolýǵa laıyq ekensiń, - dep aǵynan jaryldy. Jiger de:

- Beıbarys, sen de men oılaǵannan basqa adam ekensiń. Men de senimen aınymas dos bolǵym keledi, - dep oǵan óz oıyn aıtty. Ekeýi osylaısha qıyndyqta da, qýanyshta da aınymas dos bolýǵa ýáde berdi. Ýádeniń sıqyrly sózderinen be, álde shynaıy adal dostyqtyń arqasynda ma, belgisiz, kenetten álgi ıirim paıda bola ketti. Ekeýi qatty qýanyp ketti. Barlyǵy shyr aınaldy...shyr aınaldy...túrli-tústi ıirim dostardy ózine tarta berdi...tarta berdi...

* * * *

Beıbarys pen Jigerdiń dos bolyp júrgenine barlyǵy tań qalady. Beıbarystyń dostary: «Beıbarysqa ne bolǵan?» desip, al Jigerdiń dostary: «Jiger Beıbaryspen qalaısha til tabysyp júr» dep tań qalýmen boldy. Al, ol ekeýi bolsa eshkimge mán bermesten bir-birine qarap kúlip qoıady. Basqalarǵa ne dep túsindirsin? Eń bastysy ekeýi naǵyz dos! Munyń qalaı bolǵany tek ekeýine aıan qupıa...

---