InfoHub Logo

Qazaqta bir sóz bar: ońǵan, ilgeri basqan bireýdi «Dýa tıgen ǵoı!» —deıdi. Bir ońbaǵan tuqymdy: «Dýa tımegen ǵoı!» — deıdi. Keshe Kúlikte: bireýiniń aty — Ákimbek, bireýiniń aty — Aqylbek, eki baı boldy. Ekeýi — bir Aldabektiń balasy: Ákimbekke dýa tıdi, Aqylbekke dýa tımedi. Anaǵan qalaı tıdi, sońǵysyna qalaı tımedi? Ákimbek «jyndy Ákimbek» atandy, «tentek Ákimbek» atandy. Qoja-moldaǵa, kárip-qaserge qudaı úshin berip, dýany kóp aldy.

Musanyń qojasy bolyp turǵan Sát qojaǵa bir barǵan jolyna altaýy — qysyr taıly bıe, altaýy — qulyndy bıe, aıǵyryn salyp, on eki bıeni bir emes, eki ret bergen. Bireýi: «Taýyq jutynyń zardabynan jutap qaldym!» — dep barǵan soń, biri taǵy sondaı kem-ketigin shaqqandaı qylyp barǵan soń. Baıanaýlada turǵan Qamar haziretke bir baryp túsken jolyna on at bergen, beseýin óz qolymnan baryp alyp kelip berdim.

Óz ákeme bir barǵan jolyna on jylqy bergen. Qaı bergenin aıtaıyn: ushy-qıyry (ǵuıyry) joq, tolyp jatyr.

Túrkistandyq Máýim-SHáýim tuqymy bir Faızýlla degen ıshan Arqaǵa kelip, el aralap júrip, Ákimbekke túsipti. Attanarynda eki túıe, eki at beripti. «Ishekemdi shyǵaryp salaıyn!» — dep, birge erip aýyldan bylaı shyqqan soń, ıshan atynan túsip jatyr deıdi.

— Taqsyr, munyńyz ne? — dese:

— Astymdaǵy Buharadan shyqqan arǵymaq edi. Yqylasyńa rıza (yrza) boldym, sánge berip keteıin dep jatyrmyn! — depti.

— Taqsyr, myna alǵan malyńyz — ózińizge sút, ekinshi bizdikine kelýshi bolmańyz! — depti. — Men bersem, qudaı úshin berdim, seniń arǵymaǵyńa satyp berip turmyn ba?! — depti.

Áne — dýa tıgendik: jalǵyz balasy — Qabylbektiń otaýynyń oń jaǵyna túskenin kóre almaı ketip edi. Sol jalǵyz qalǵan Qabylbek alpystan asyp, byltyr óldi. Alty balasy bar, úsheý-tórteýi úıli-barandy boldy. Birden sońǵysy Hafız Semeı jaqta qyzmet jumysynda nan taýyp jep júr.

Aqylbek qoja-moldaǵa bir qara berse, iske tatyrlyq bir nársesin alyp qalýshy edi. Qonǵan qonaqtyń iske tatyrlyq ıa qamshy, ıa shider, ıa báki, pyshaq bir nársesin alyp qalmasa, kóńili kónshimeýshi edi. Ákimbekten úıi de kem emes, kúıi de kem emes, kirgen kisi shyqqysyz úıi de bar edi. «Jut jylqydan» keıin tolyq kúıi de bar edi. Typ-tıpyl, taqyr taza, úı-qorasy túgil, molasy da joq. Qudaı sondaıdan saqtaı gór, aıtqan jerden ári! Muny kórgen, estigen dýa talap bola kórińder, dýadan qapy qalmańdar! «Dýamenen er kógeredi, jańbyrmenen jer kógeredi» Muny shyn dep bilińder, ımandaı nanyńdar (ınanyńdar). «Dýaly qul arymas, dýasyz qul jarymas», — degen sóz taǵy bar.

---