InfoHub Logo

Bizdiń aýylda halyqqa qadirli qos qarıa ǵumyr keshti. Tóken aqsaqal temirden túıin túıgen naǵyz has sheberdiń ózi bolatyn. Eńbekke tóselip taramystanǵan uzyn salaly saýsaqtarymen kúrip-kúrip etkizip kúı shalatyn da ádeti bar-tyn. Ásirese Súgirdiń «Boz ingenin» tartqanda óńi qýqyl tartyp qos janary sýlanyp ketetin. Kúıdiń áserinen be eken kim bilsin, keı sátteri birazǵa deıin tilge kelmeı únsiz otyratyn. Kúıigin kúımen jubatqan aqsaqaldyń alaburtqan astan-kesteń jandúnıesin biz paqyr ol kezde qaıdan baǵamdaıyq.

Qashan kórseń de juptary jazylmaı júretindiginen bolsa kerek, el ekeýin «egiz shal» deıtin. Sol qos qarıanyń biri Ǵıbrat aqsaqaldyń qylyǵy múlde ózgeshe-tuǵyn. Sharshy toptyń kórkine aınalǵan kelisti qarıa maıda qońyr áńgimesimen mańaıyn ıirip jýsatatyn.

Sol, Qostomar aýylynyń qutyna aınalǵan qos qarıanyń ekeýi de dúnıeden urpaqsyz ótti. Ǵıbań (Ǵıbrat aqsaqaldy el osylaı ataıtyn) báıbishesimen qyryq jyl otassa da perzent súımegen adam. Tókeńde bir shıki etke zar bolyp júrgen edi. Aısara apamyz dúnıe salǵannan keıin kóp uzamaı tósek jańǵyrtty. Alǵany ózinen kóp jas kishi, jelek jamylyp jesir qalǵan aýyldyń bir ınabatty áıeli bolatuǵyn. Jylǵa jetpeı jeńgemizdiń qursaǵyna sáýle bitip, shekesi torsyqtaı uldy boldy. Tóbesi kókke jetken Tókeńniń sol kúngi qýanyshynan góri Ǵıbrat aqsaqaldyń qýanyshy ústem sezildi. Jaratýshyǵa shúkir aıtyp, janary kún uzaq botalaýmen boldy. Qatqan ezýge kúlki, qańsyǵan janarǵa jas syılaǵan Allajar eki qarıanyń ortasynda erketotaı bolyp erjetip ósti.

Jabaǵy bult jóńkigen kúzdiń súreńsiz kúnderiniń biri bolatyn.

«Tókeńniń jan degende jalǵyz uly dúnıeden ozypty» degen qaraly habar aýyldy tikesinen turǵyzdy. Qoldy aıaqqa turmaǵan oıyn balasy aýyldyń eski qudyǵyna qulap mert bolǵan eken. Qaıǵyǵa bordaı úgilip, saı súıegi syrqyramaǵan jan qalmady. Qaraly úıge kóńil aıtýǵa kóp bolyp biz de bettedik. Arqandaı shubatylǵan kópshiliktiń uzyn tizbegin Ǵıbrat aqsaqal bastap keledi.

Tókeń búk túsip jatyp qalypty. Ne aıtarymyzdy bilmeı ańtarylyp biz turmyz. Kenet «Áı, Tóke» degen Ǵıbrat qarıanyń úni óli tynyshtyqty seıiltkendeı boldy. «Tókem-aý, sen qandaısyń, men qandaımyn?» dedi sózin odan ári ústep. «Alladan suraǵan Allajar seniń ǵana emes, meniń de aldanyshym edi. Tórt jyl tósińde oınaqtatyp maýqyńdy bastyń. Shúkir de, shúkir. Al, meni aıtshy, meni! Menen qaıǵyly emessiń, Tóke! Qudaı ózi bergen jandy ózi alady-daǵy. Bir namazdyń ústinde otyz ulynan aıyrylǵan Dáýitten áýlıe emespiz. Allaǵa shet bolmaıyq. Men emes, kerisinshe sen maǵan kóńil aıtýǵa tıissiń» — dedi. Osy sózden keıin omyraýy jasqa boıalǵan Tóken qarıa tósekten basyn kóterdi. Ras, meniki asylyq eken. Jaratýshy Ie sizder men bizderge tek ǵana sabyr bersin dep jınalǵan jurtqa kóńil aıtty. Túsingen qaýym birin-biri ǵızat etisken qos qarıanyń qaısar qasıetine tańdaı qaǵyp tamsanyp jatsa, bazbireýleri Tókeń aljyǵan eken, kópshilikke kóńil aıtqany nesi, mundaıda bolady eken ǵoı dep kópke deıin kúńkildesip júrdi.

RS. Eski aýyl. Zymyraǵan ómir. Egiz shal áldeqashan topyraq basqan tómpeshikke aınalǵan. «It qylshyǵyna tunǵan qylaýdaı jalt-jult etken» jalǵan dúnıede qos qarıanyń sońynda tek el esinde júretin eski hıkaıalar men mólt etken kóz jasynan da tunyq ǵıbrattar ǵana qaldy...

---