Ekonomıka ertegiler elinde
Qaraǵandy oblysy, Balqash qalasy,
Abaı atyndaǵy №2 lıseı
Jortarova Nýrgýl Nıkolaevna
Sabaqtyń taqyryby: «Ekonomıka ertegiler elinde» («Qarjy negizderine kirispe» qoldanbaly kýrs boıynsha kiriktirilgen sabaq)
Sabaqtyń maqsaty: Halyq ertegisin paıdalana otyryp, oıyn arqyly oqýshylardy etnomádenı, ekonomıkalyq, ekologıalyq bilim negizderin qalyptastyrý.
Sabaqtyń mindetteri:
- Ertegi jelisiniń negizinde ulttyq taǵam - baýyrsaqtyń quramy ekologıalyq taza taǵamdardan turatynyn bilý;
- Baýyrsaqtyń daıyndalý tehnologıasyn bilý;
Kútiletin nátıjesi:
- Oqýshylardyń baýyrsaq quramyna qandaı taǵamdar kiretinin bilýi
- Baýyrsaqtyń daıyndalý tehnologıasyn bilýi;
- Baýyrsaq túrlerin ajyrata bilýi;
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen. (Ana tili, ekonomıka, dúnıetaný, tehnologıa)
Sabaqtyń ádis - tásili: teatrlanǵan qoıylym, roldik oıyn.
Sabaqtyń kórnekiligi: bezendirilgen zal, slaıd, kostúmder, 2 jumyrtqa, 300 g un, 200 g sút, ydys, 200 g maı.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Uıymdastyrý.
2. Ertegi qoıylymy
3. Slaıd
4. Túıindeý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý, aqyryn mýzyka oınap turady.
Muǵalim: O, adamdar, aıtarym bar,
Nandy baspańdar.
Onda qol jetpeıtin aspan bar,
Áli eshkim jazbaǵan dastan bar.
Ótinip suraımyn,
Ana bol, dana bol, bala bol,
Nandy baspańdar.
Ol bıikten tógilgen
Móp – móldir,
Zámzám sýynan ósedi,
Nan – ómir
Nanǵa «pirim» dep,
Nanǵa « jyrym» dep
Tabynam.
Dalanyń arynan
Dalanyń tańynan
Dalanyń janynan
Dalanyń qanynan ósedi.
Nanǵa úlken júrekpen
Qarańdar!
Nandy ómir dep sanańdar,
Nan bolmasa,
Qyzyǵyń baqytyń
Qur áýre dalbasa.
Nansyz tynyshtyq ta bolmaıdy,
Kókirekti muń,
Jerdi shań torlaıdy,
Eki el birin - biri jalmaıdy.
Elimniń qudiretin asyryp turǵan,
Meniń de, seni de, onyń da,
Mereıin ústemǵyp turǵan,
Dán emes pe,
Dán - án emes pe?
Dán – náreste
Dán – tirshiliktiń sáni.
O, adamdar tirshilik arnasyn saqtańdar,
Dıqannyń eńbegin
Ter tógip aqtańdar,
Ár dándi joǵaltpaı
Ómirdeı saqtańdar!
Muǵalim: - Óleń ne týraly boldy balalar? Al endi nan týraly jańa
mazmundaǵy «Baýyrsaq» ertegisin tamashalańyzdar!
2. Ertegi qoıylymy.
Avtor: - Erte, erte, erte eken,
Eshki júni bórte eken,
Qyrǵaýyly qyzyl eken,
Quıryq júni uzyn eken.
Baıaǵy ótken zamanda bir ataı men ájeı ómir súripti.
Ata: - Kempirim, kempirim, qaıdasyń? Baýyrsaq pisirip bershi.
Kempir: - pisirý qıyn emes, biraq bizdiń resýrstarymyz múmkindik bermeıdi. Jumyrtqa, maı, un, sút bitýge jaqyn.
Ata: - E, kempir - aı, oılanyp kórshi, múmkin baýyrsaqqa jetip qalar. Jańa pisken baýyrsaqty óte qatty jegim kelip otyr.
Kempir: - Jaraıdy, qorlarymdy sanap kóreıin.
Ata: - Men Qyzyl Telpektiń qulpyn jóndep bereıin.
Kempir: - E, 3 jumyrtqa, 200 g maı, 1 staqan sút, 300 gramdaı un bar eken ǵoı. Mundaı azyqtan keremet baýyrsaq shyǵady. Shal jumystan kelgen soń qýantaıyn. Shal zeınetaqy jetpegendikten qosymsha jumys isteıdi. Bireýge qulyp qoıyp, bireýdiń sharbaǵyn túzep kún kóremiz. Kóp bolmasa da qolyma aqsha ákeledi. (Sóılep júrip baýyrsaqty pisirip qoıdy)
Avtor: - Baýyrsaq demalyp kelýdi jón kórdi. Dalaǵa shyǵyp, ormanǵa qaraı bet aldy.
Baýyrsaq: Aınala bıik - bıik aǵashtar, gúlder. Orman qandaı ádemi! Taza aýa! Zymyraǵan mashınalar tútinimen ýlanǵan qalamen salystyrǵanda bul jerde aýa keremet! Ata men ájeniń ormanǵa jıi baratyny endi túsinikti boldy. Olar taza aýamen dem alyp, densaýlyǵyn kútedi.
(mýzyka)
Qoıan: - Qaıshy qulaq qoıanmyn, aqshyl túske boıandym.
Sytyr etken butaqtan eleń etip oıandym.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, qoıan, sen meni jeı almaısyń. Oǵan seniń resýrstaryń múmkindik bermeıdi. Men óte qymbat turamyn.
Qoıan: - Mynaý ne dep tur, túsinbedim.
(mýzyka)
Aıý: - Balpań, balpań basamyn, alty qyrdan asamyn.
Aıý degen aǵańmyn, ańshy kórsem qashamyn.
O, baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, aıý, sen meni jeı almaısyń. Men óte qymbat turamyn. Men ormanda óspeımin. Meni jasaý kerek. Meni jasaý úshin jumyrtqa, maı, sút, un kerek, pesh jaǵylý úshin otyn kerek. Oǵan qosa kempirdiń eńbegi taǵy bar. Al endi seniń tańerteńgi tamaǵyń qanshaǵa túsetinin esepteı ber. Sende ondaı aqsha bar ma?
Aıý: - Meniń aqsham joq, biraq balym bar. Aıyrbas jasaǵyń kele me?
Baýyrsaq: - Kempir - shalmen aqyldasý kerek. Olar kelise me, joq pa?
Aıý: - Baýyrsaq, osy sen qaı tilde sóılep tursyń? Men seni tolyq túsinbedim.
Baýyrsaq:- Túsinbegenińdi baıqap turmyn. Ekonomıka oqymaǵanyń kórinip tur. Men ekonomıka tilinde sóılep turmyn.
Aıý: - Ekonomıka degenimiz ne? Men ondaı nárseni estigen joqpyn. Ormanda ondaı tilde sóılespeıdi. Qonjyqtarymdy orman mektebine aparaıyn, jańa tildi úırenetin bolsyn.
(mýzyka)
Túlki: - Men túlkimin, túlkimin, tunyp turǵan kúlkimin.
Báriń de maǵan jetpeısiń, aldymnan kese ótpeısiń.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, sen meni jeı almaısıń. Seniń aqshań jetpeıdi. Men qymbatpyn. Sen eshqashan jumys istegen joqsyń, tek aldaýmen ómir súrdiń. Ol ýaqyt ótti. Qazir bárine tóleý kerek. Tóleý úshin aqsha kerek. Eńbeksiz aqsha taba almaısyń.
Túlki: - Ol qaı ýaqyt?
Baýyrsaq: - Naryqtyq qatynas, túlkim. Taýar satyp alynady jáne satylady. Qýlyqpen, kúshpen ala almaısyń. Ekonomıkany bilý kerek.
Túlki: - Shynynda da eshqandaı ekonomıkany bilmeımin. Naryqtyq qatynas týraly estigen joqpyn.
Qasqyr: - Eı, túlki, maqtanba, sıqyrlanyp aqtalma.
Kúnińdi seniń kóreıin, qasekeń kele jatqanda.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Sen meni jeı almaısyń. Qoıannyń, aıýdyń, túlkiniń jegisi keldi, biraq túk shyqpady. Olardyń aqshasy jetpeı qaldy. Seniń de aqshań kóp emes. Sondyqtan sen de meni jeı almaısyń. Al qazir aqshańdy ákel de taýardy ala ber. Basqasha bolmaıdy. Tegin eshkimge eshteńe berilmeıdi. Kempir men shal – zeınetkerler. Olarǵa ózderin asyraý qıyn, bári qymbat. Olar qaıyrymdylyqpen aınalysa almaıdy. Eńbektený kerek, qasqyr, sonda tańerteńgi asqa kóńil qalaǵan nárseni jeısiń.
Qasqyr: - Ne dep tursyń, ormanǵa da ózgeris kelgen be? Qurysyn, keteıin.
Baýyrsaq:- Qandaı saýatsyz ańdarǵa kezdestim. Tipti, ekonomıkany bilmeıdi. Al senderdiń ortalaryńda ekonomıkany biletinder bar ma?
1 oqýshy: - Ekonomıka – grek tilinen shyqqan sóz. «Úı sharýashylyǵyn júrgizý» degen maǵynany bildiredi.
2 - oqýshy: - Ekonomıka adamdardyń ózderin materıaldyq jaǵdaımen qamtamasyz etýge úıretetin ǵylym.
Muǵalim: - Ertegiden qandaı ekonomıkalyq termınder kezdesti?
3 - oqýshy: - Resýrs,
4 - oqýshy: - tabys
5 - oqýshy: - shyǵyn
6 - oqýshy: -
7 - oqýshy:-
Muǵalim: - Ertegidegi baýyrsaqtyń quny qanshaǵa tústi dep oılaısyńdar?
Ekonomıkalyq esep.
2 jumyrtqa – 40 teńge;
300 g un – 24 teńge
200 g maı – 40 teńge;
200 g sút – 22 teńge;
1g tuz – 2 teńge
Toq – 5 kılovat*7 - 35 teńge;
Apanyń eńbegi -?
Adamnyń eńbegi – materıalǵa ketken shyǵynnan eki ese artyq.
Tehnologıa. ( Beınefılmnen baýyrsaq pisirý tehnologıasy kórsetilip jatady)
Muǵalim: Baýyrsaq – shaı, qymyz, ishkende dastarhanǵa birge qoıylatyn halqymyzdyń ulttyq taǵamy. Baýyrsaqty joǵary nemese birinshi sortty unnan pisiredi. Ony qamyrdy ashytyp ta, ashytpaı da daıyndaýǵa bolady. Ashytpaı pisirilgen baýyrsaq kópke shydaıdy. Al ashytyp pisirilgen baýyrsaq keýip qalsa jeýge jaramsyz bolady. Ashymaǵan qamyrdan pisirý úshin unǵa maı, tuz, jumyrtqa, sút qosyp ıleıdi Qamyrdy ıin qandyryp qatty ılep qoıa turý kerek. Sodan keıin qamyrdy jińishkelep esip, qolmen dóńgelektep úzip alyp tizip qoıady. Baýyrsaqtyń betin keýip ketpes úshin jaýyp qoıǵan jón.
Abaı atyndaǵy №2 lıseı
Jortarova Nýrgýl Nıkolaevna
Sabaqtyń taqyryby: «Ekonomıka ertegiler elinde» («Qarjy negizderine kirispe» qoldanbaly kýrs boıynsha kiriktirilgen sabaq)
Sabaqtyń maqsaty: Halyq ertegisin paıdalana otyryp, oıyn arqyly oqýshylardy etnomádenı, ekonomıkalyq, ekologıalyq bilim negizderin qalyptastyrý.
Sabaqtyń mindetteri:
- Ertegi jelisiniń negizinde ulttyq taǵam - baýyrsaqtyń quramy ekologıalyq taza taǵamdardan turatynyn bilý;
- Baýyrsaqtyń daıyndalý tehnologıasyn bilý;
Kútiletin nátıjesi:
- Oqýshylardyń baýyrsaq quramyna qandaı taǵamdar kiretinin bilýi
- Baýyrsaqtyń daıyndalý tehnologıasyn bilýi;
- Baýyrsaq túrlerin ajyrata bilýi;
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen. (Ana tili, ekonomıka, dúnıetaný, tehnologıa)
Sabaqtyń ádis - tásili: teatrlanǵan qoıylym, roldik oıyn.
Sabaqtyń kórnekiligi: bezendirilgen zal, slaıd, kostúmder, 2 jumyrtqa, 300 g un, 200 g sút, ydys, 200 g maı.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Uıymdastyrý.
2. Ertegi qoıylymy
3. Slaıd
4. Túıindeý.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý, aqyryn mýzyka oınap turady.
Muǵalim: O, adamdar, aıtarym bar,
Nandy baspańdar.
Onda qol jetpeıtin aspan bar,
Áli eshkim jazbaǵan dastan bar.
Ótinip suraımyn,
Ana bol, dana bol, bala bol,
Nandy baspańdar.
Ol bıikten tógilgen
Móp – móldir,
Zámzám sýynan ósedi,
Nan – ómir
Nanǵa «pirim» dep,
Nanǵa « jyrym» dep
Tabynam.
Dalanyń arynan
Dalanyń tańynan
Dalanyń janynan
Dalanyń qanynan ósedi.
Nanǵa úlken júrekpen
Qarańdar!
Nandy ómir dep sanańdar,
Nan bolmasa,
Qyzyǵyń baqytyń
Qur áýre dalbasa.
Nansyz tynyshtyq ta bolmaıdy,
Kókirekti muń,
Jerdi shań torlaıdy,
Eki el birin - biri jalmaıdy.
Elimniń qudiretin asyryp turǵan,
Meniń de, seni de, onyń da,
Mereıin ústemǵyp turǵan,
Dán emes pe,
Dán - án emes pe?
Dán – náreste
Dán – tirshiliktiń sáni.
O, adamdar tirshilik arnasyn saqtańdar,
Dıqannyń eńbegin
Ter tógip aqtańdar,
Ár dándi joǵaltpaı
Ómirdeı saqtańdar!
Muǵalim: - Óleń ne týraly boldy balalar? Al endi nan týraly jańa
mazmundaǵy «Baýyrsaq» ertegisin tamashalańyzdar!
2. Ertegi qoıylymy.
Avtor: - Erte, erte, erte eken,
Eshki júni bórte eken,
Qyrǵaýyly qyzyl eken,
Quıryq júni uzyn eken.
Baıaǵy ótken zamanda bir ataı men ájeı ómir súripti.
Ata: - Kempirim, kempirim, qaıdasyń? Baýyrsaq pisirip bershi.
Kempir: - pisirý qıyn emes, biraq bizdiń resýrstarymyz múmkindik bermeıdi. Jumyrtqa, maı, un, sút bitýge jaqyn.
Ata: - E, kempir - aı, oılanyp kórshi, múmkin baýyrsaqqa jetip qalar. Jańa pisken baýyrsaqty óte qatty jegim kelip otyr.
Kempir: - Jaraıdy, qorlarymdy sanap kóreıin.
Ata: - Men Qyzyl Telpektiń qulpyn jóndep bereıin.
Kempir: - E, 3 jumyrtqa, 200 g maı, 1 staqan sút, 300 gramdaı un bar eken ǵoı. Mundaı azyqtan keremet baýyrsaq shyǵady. Shal jumystan kelgen soń qýantaıyn. Shal zeınetaqy jetpegendikten qosymsha jumys isteıdi. Bireýge qulyp qoıyp, bireýdiń sharbaǵyn túzep kún kóremiz. Kóp bolmasa da qolyma aqsha ákeledi. (Sóılep júrip baýyrsaqty pisirip qoıdy)
Avtor: - Baýyrsaq demalyp kelýdi jón kórdi. Dalaǵa shyǵyp, ormanǵa qaraı bet aldy.
Baýyrsaq: Aınala bıik - bıik aǵashtar, gúlder. Orman qandaı ádemi! Taza aýa! Zymyraǵan mashınalar tútinimen ýlanǵan qalamen salystyrǵanda bul jerde aýa keremet! Ata men ájeniń ormanǵa jıi baratyny endi túsinikti boldy. Olar taza aýamen dem alyp, densaýlyǵyn kútedi.
(mýzyka)
Qoıan: - Qaıshy qulaq qoıanmyn, aqshyl túske boıandym.
Sytyr etken butaqtan eleń etip oıandym.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, qoıan, sen meni jeı almaısyń. Oǵan seniń resýrstaryń múmkindik bermeıdi. Men óte qymbat turamyn.
Qoıan: - Mynaý ne dep tur, túsinbedim.
(mýzyka)
Aıý: - Balpań, balpań basamyn, alty qyrdan asamyn.
Aıý degen aǵańmyn, ańshy kórsem qashamyn.
O, baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, aıý, sen meni jeı almaısyń. Men óte qymbat turamyn. Men ormanda óspeımin. Meni jasaý kerek. Meni jasaý úshin jumyrtqa, maı, sút, un kerek, pesh jaǵylý úshin otyn kerek. Oǵan qosa kempirdiń eńbegi taǵy bar. Al endi seniń tańerteńgi tamaǵyń qanshaǵa túsetinin esepteı ber. Sende ondaı aqsha bar ma?
Aıý: - Meniń aqsham joq, biraq balym bar. Aıyrbas jasaǵyń kele me?
Baýyrsaq: - Kempir - shalmen aqyldasý kerek. Olar kelise me, joq pa?
Aıý: - Baýyrsaq, osy sen qaı tilde sóılep tursyń? Men seni tolyq túsinbedim.
Baýyrsaq:- Túsinbegenińdi baıqap turmyn. Ekonomıka oqymaǵanyń kórinip tur. Men ekonomıka tilinde sóılep turmyn.
Aıý: - Ekonomıka degenimiz ne? Men ondaı nárseni estigen joqpyn. Ormanda ondaı tilde sóılespeıdi. Qonjyqtarymdy orman mektebine aparaıyn, jańa tildi úırenetin bolsyn.
(mýzyka)
Túlki: - Men túlkimin, túlkimin, tunyp turǵan kúlkimin.
Báriń de maǵan jetpeısiń, aldymnan kese ótpeısiń.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Joq, sen meni jeı almaısıń. Seniń aqshań jetpeıdi. Men qymbatpyn. Sen eshqashan jumys istegen joqsyń, tek aldaýmen ómir súrdiń. Ol ýaqyt ótti. Qazir bárine tóleý kerek. Tóleý úshin aqsha kerek. Eńbeksiz aqsha taba almaısyń.
Túlki: - Ol qaı ýaqyt?
Baýyrsaq: - Naryqtyq qatynas, túlkim. Taýar satyp alynady jáne satylady. Qýlyqpen, kúshpen ala almaısyń. Ekonomıkany bilý kerek.
Túlki: - Shynynda da eshqandaı ekonomıkany bilmeımin. Naryqtyq qatynas týraly estigen joqpyn.
Qasqyr: - Eı, túlki, maqtanba, sıqyrlanyp aqtalma.
Kúnińdi seniń kóreıin, qasekeń kele jatqanda.
Baýyrsaq, men seni jep qoıamyn.
Baýyrsaq: - Sen meni jeı almaısyń. Qoıannyń, aıýdyń, túlkiniń jegisi keldi, biraq túk shyqpady. Olardyń aqshasy jetpeı qaldy. Seniń de aqshań kóp emes. Sondyqtan sen de meni jeı almaısyń. Al qazir aqshańdy ákel de taýardy ala ber. Basqasha bolmaıdy. Tegin eshkimge eshteńe berilmeıdi. Kempir men shal – zeınetkerler. Olarǵa ózderin asyraý qıyn, bári qymbat. Olar qaıyrymdylyqpen aınalysa almaıdy. Eńbektený kerek, qasqyr, sonda tańerteńgi asqa kóńil qalaǵan nárseni jeısiń.
Qasqyr: - Ne dep tursyń, ormanǵa da ózgeris kelgen be? Qurysyn, keteıin.
Baýyrsaq:- Qandaı saýatsyz ańdarǵa kezdestim. Tipti, ekonomıkany bilmeıdi. Al senderdiń ortalaryńda ekonomıkany biletinder bar ma?
1 oqýshy: - Ekonomıka – grek tilinen shyqqan sóz. «Úı sharýashylyǵyn júrgizý» degen maǵynany bildiredi.
2 - oqýshy: - Ekonomıka adamdardyń ózderin materıaldyq jaǵdaımen qamtamasyz etýge úıretetin ǵylym.
Muǵalim: - Ertegiden qandaı ekonomıkalyq termınder kezdesti?
3 - oqýshy: - Resýrs,
4 - oqýshy: - tabys
5 - oqýshy: - shyǵyn
6 - oqýshy: -
7 - oqýshy:-
Muǵalim: - Ertegidegi baýyrsaqtyń quny qanshaǵa tústi dep oılaısyńdar?
Ekonomıkalyq esep.
2 jumyrtqa – 40 teńge;
300 g un – 24 teńge
200 g maı – 40 teńge;
200 g sút – 22 teńge;
1g tuz – 2 teńge
Toq – 5 kılovat*7 - 35 teńge;
Apanyń eńbegi -?
Adamnyń eńbegi – materıalǵa ketken shyǵynnan eki ese artyq.
Tehnologıa. ( Beınefılmnen baýyrsaq pisirý tehnologıasy kórsetilip jatady)
Muǵalim: Baýyrsaq – shaı, qymyz, ishkende dastarhanǵa birge qoıylatyn halqymyzdyń ulttyq taǵamy. Baýyrsaqty joǵary nemese birinshi sortty unnan pisiredi. Ony qamyrdy ashytyp ta, ashytpaı da daıyndaýǵa bolady. Ashytpaı pisirilgen baýyrsaq kópke shydaıdy. Al ashytyp pisirilgen baýyrsaq keýip qalsa jeýge jaramsyz bolady. Ashymaǵan qamyrdan pisirý úshin unǵa maı, tuz, jumyrtqa, sút qosyp ıleıdi Qamyrdy ıin qandyryp qatty ılep qoıa turý kerek. Sodan keıin qamyrdy jińishkelep esip, qolmen dóńgelektep úzip alyp tizip qoıady. Baýyrsaqtyń betin keýip ketpes úshin jaýyp qoıǵan jón.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
