InfoHub Logo

Fızıka 8 - synyp

İ. Sabaqtyń taqyryby: & 46 Elektrolıt eritindilerdegi elektr togy. Elektrolızdiń qoldanylýy.& 47 Elektrolız zańy.

İİ. Sabaqtyń maqsaty:
1.Bilimdilik. Elektrolıtterdegi elektr togynyń tabıǵaty, ıondar týraly, elektrolız uǵymy, elektrolız zańymen tanystyrý.
2. Damytýshylyq. Elektrolız zańyna esepter shyǵara bilý.
3. Tárbıelik. Ǵylymı tanymyn keńeıtip, ózdiginen izdenýge, jumys isteýge baýlý.

İİİ. Sabaqtyń ádisi: Demonstrasıalyq, kitappen jumys, suraq – jaýap.
İV. Sabaqtyń túri: Integraldy sabaq.
Aralas sabaq.
V. Sabaqtyń kórnekiligi:
1. Kompúter
2. Slaıdtar prezentasıalar
3. Elektrozdar
4. Elektrolıtter
5. As tuzy, taza sý, totıaıyn, tuz qyshqyly
6. Elektr shamy
7. Tok kózi
8. Galvanıkalyq elementter
9. Akýmýlátor.

VI. Pán aralyq baılanys. Hımıa, matematıka
VII. Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
a) Amandasý
á) oqýshylardy túgendeý

2. Úı tapsyrmasyn suraý
a) Metaldardaǵy elektr togy degenimiz ne?
á) Metaldardaǵy elektr togy elektrondar qozǵalysynan týatynyn dáleldeıtin tájirıbeni sıpattańdar.

Jańa taqyrypty túsindirý.
Tájirıbe. Tazartylǵan sýy bar ydysqa eki taza kómir elektrodtaryn salyp, ony elektr shamyna tizbekteı jalǵap tok kózine qosamyz. Sham janbaıdy. Tizbekte tok joq.
1 - sýret. 6 bet.
Tamyzǵyshtyń kómegimen tuz qyshqylyn birneshe tamshysyn nemese as tuzyn NaCl sýǵa salǵanda, elektr shamy janady.
Bul elektr togynyń paıda bolǵanyn, eritindi zarád tasymaldaýshylar bar ekendigi belgili boldy.
Ydystaǵy totıaıyn eritindisine (Cu SO4) eki kómir elektrodyn salyp, turaqty tok kózine jalǵaımyz. Biraz ýaqyttan soń teris zarádtalǵan elektrod betinde mystyń juqa qabaty japqanyn baıqaımyz.

Hımıa páni muǵalimi.

Elektrolıtter sýda erigende oń jáne teris ıondarǵa ydyraıdy. (Latynsha « dıssosasıa» - « ydyraý» degen sóz.

Mysaly: KCl (kalıı hlorıdi sýly eritindide oń zarádtalǵan kalıı ıonyna K+ jáne teris zarádtalǵan hlor ıonyna Cl - dıssosasıalanady.
KC ← K+ + Cl - s. s NaCl←Na+ + Cl -
CuSO4→ SO4 2 –
Eritindide dıssosıasıa men rekombınasıa qatar júredi, birin – biri teńestirip turady.
Elektr órisi joq kezde ıondar retsiz qozǵalady.
Iondardyń zarádtaryn bylaı belgileıdi.
Ion tańbasynyń oń jaq shekesine arab sıfrymen jazyp, belgisin qoıady.
Mysaly: Na+, H+, Ca2+, AC3+, Cl -, SO42 -, P43 - t. b.

Sýda erigende nemese balqyǵanda elektr togyn ótkizetin zattar elektrolıtter dep, elektr togyn ótkizbeıtinder beı elektrolıtter dep atalady.
1 syzba nusqa, 6 bet 9 hımıa.

Fızıka páni muǵalimi.
Eger elektrolıtke qandaı da bir potensıaldar aıyrymy bar eki elektrodty: katod pen anodty engizse, onda zarádtalǵan ıondardyń baǵyttalǵan qozǵalysy paıda bolady.
Oń zarádtalǵan ıondar teris zarádti katodqa qaraı qozǵalǵandyqtan katıondar, teris zarádtalǵan ıondardyń oń zarádti anodqa qaraı qozǵalýyna baılanysty anondar dep ataıdy.
(159 b) 95 sýret fızıka 8; 5 sýret 18 bet hımıa 9.

Elektrolıt arqyly elektr togy ótkende, elektrod zat bóliný prosesi elektrolız dep atalady.
Katıon katodqa jetkende, s. s anıondar anodqa jetken beıtarap atomdar, molekýlalarǵa aınalady. Sondyqtan elektrodta tunba paıda bolady.
Elektrolız tehnıkalyq qoldanylatyn jerler:
Galvanıkalyq elementter, akýmýlátorlar, galvanoplastık, galvonostegıa.
Elektrolız taza kúıinde metaldar óndirýge de qoldanady, mysaly: mys, alúmını.
Qan plazmasy, barlyq tiri kletkalardyń plazmasy kúrdeli elektrolıt bolyp tabylady.
Sonymen tuz, qyshqyl jáne silti eritindileri arqyly tok ótkende, elektrodtarda mzat bóliný qubylysyn elektrolız dep ataıdy.
Ár túrli elektrolıtterden túrlishe toktardy ótkizip, sonyń barysynda elektrodta bólingen zat massasyn naqty ólsheı otyryp aǵylshyn fızıgi M. Faradeı 1832j eksperıment júzinde mynadaı zańdylyqty ashty:

Elektrolız kezinde elektrodta bólingen zattyń massasy elektrolıt arqyly ótken zarád mólsherine proporsıonal.
k=m∕q ólshem birligi kg/ Kl
11 keste

Taqyrypty bekitý esepteri.
23 - jattyǵý.
Berilgeni: H. B. J Analız Sheshýi:
J = 4 A
t= 20 mın 1200s = 1. 2 *103 m=kJt k = 1, 5*10 - 3 kg =
m= 1, 5 g 1. 5 *10 - 3 kg k=m∕Jt 4 A *1, 2 *103S
k -? =0. 3*10 - 6 kg/Kl.

Úıge tapsyrma: & 46, 47. 20 ( 1; 2; 3; 6) Jattyǵý