InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: «Eń birinshi baqytym - tilim meniń!»
Maqsaty: Oqýshylarǵa tildiń mártebesiniń joǵary ekendigin túsindirý. Olardyń oı - órisin damytyp, mánerlep oqýǵa jetelep, mashyqtandyrý. Týǵan tildiń qadirin bilý, onyń mártebesin kóterýde jasalǵan jumystardy pash etý.
Tárbıelik máni: Jas urpaqty tilin, dinin, týǵan jerin súıýge, qadirleýge, qurmetteýge, tildiń kórkemdigi men baılyǵyn úırenip, ony maqtan ete bilýge tárbıeleý. Halqyna, tilge degen mahabbatyn, patrıottyq sezimderin oıata otyryp, bilimdi de, daryndy jeke tulǵa qalyptastyrý.
Oıynnyń urany: Qansha jurt tilin úırenseń, Soǵurlym ana tiliń shat. Úıren de jıren, degen bar, Ónerli, deıdi bilý shart.
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta, slaıd, «Memlekettik til» Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderi, til týraly qanatty, naqyl sózder, Qazaqstan Konstıtýtsıasynan úzindi.

Ulaǵatty sózder:
Kimde kim qazirgi ýaqytta ana tilin, óziniń ádebıetin syılamasa, ony saýatty, mádenıetti adam dep sanaýǵa bolmaıdy.
M. Áýezov.
Ana tilin umytqan adam óz halqynyń ótkeninen de, bolashaǵynan da qol úzedi. Ǵabıt Músirepov

Tilin bilmegen – túbin bilmeıdi.
Ǵ. Músirepov.
... Qasıetti qazaq tiliniń bolashaǵy joq degenderdiń kómeıine qum quıylsyn.
Ǵ. Músirepov
Anamyzdyń aq sútimen boıymyzǵa daryǵan tilimizdi umytý - búkil ata - babamyzdy umytý.
Baýyrjan Momyshuly
Til - qarýy sóz, sóz qarýy - oı. Aqyldy oı, alǵyr sóz - adamnyń eń joǵarǵy qasıeti. Ǵ. Mustafın.
Sóz halyqtyń qymbattan qymbat keni.
S. Muqanov.
Til - asa qadirlep ustaıtyn baılyǵymyz.
L. N. Tolstoı.
«Qazirgi eń taza, eń baı, eń tabıǵı jáne buzylmaı, burynǵy qalpynda saqtalyp qalǵan til bolsa, ol da qazaq tili jáne qazaq ádebıeti»
A. Saadı «Qazaq tili túrki tilderi ishindegi eń bir taza tilderdiń biri»
A. Jorrı de Mansı

Sabaqtyń barysy:
1. Kirispe áńgime.
Ár halyqtyń tili - ózine tán qymbatty da qımas qazynasy. Sol sıaqty bizdiń ana tilimiz de – altyndaı asylymyz, móldir marjanymyz, ǵajaıyp gaýharymyz. Qazaq ádebıetiniń zańǵar jazýshysy M. Áýezov «Qazaǵym el bolamyn deseń besigińdi túze»degen. Til asa qadirlep ustaıtyn baılyǵymyz, Qazaqtyń darhandyǵyn dalasymen ólsheıtin elimiz. zoo jyl boıy táýelsizdigin ańsap kelgen shaǵynda da, tilin saqtap qalǵan. Buǵan negiz bolatyn: tarıhta aty qalǵan ótken ǵasyrlarda ómir súrgen ár ulttyń ǵalymdary «Qazaq tili túrki tilderiniń ishindegi eń bir taza tilderdiń biri» dep, qazaq tiliniń qudirettiligi jóninde kóptegen naqyl sózder qaldyrǵan. Sonymen qatar Til biliminiń negizin salǵan A. Baıtursynuly «Atadan eki túrli baılyq qalǵan: birinshisi baıtaq jer, ekinshisi baı til» degen. Sondyqtan osy tildi saqtaý ár adamnyń mindeti ekenin bilýimiz kerek... Ótkirdiń júzi,
Kesteniń bizi
Órnegin sendeı sala almas...- dep, uly aqyn Abaı sóz qudiretin asa joǵary baǵalaǵan. Sózdiń tárbıelik máni óte zor. Bir aýyz sóz adamdy asqaqtatsa, bir sóz adamdy jasytady, nemese adamdy uıaltyp jatady, al bir sózben óz is - áreketine syn kózben qaraýǵa májbúrleıdi. Júrgizýshi: Erlik, eldik, birlik, qaırat, baq, ardyń, Jaýyz taǵdyr joıdy bárin ne bardyń. Altyn kúnnen baǵasyz bir belgi bop, Nurly juldyz, babam tili sen qaldyń.

Qurmetti ustazdar, ata analar, oqýshylar, qonaqtar! Búgin Til merekesine arnalǵan 4 ‘a’synyp oqýshylarynyń “Eń birinshi baqytym - tilim meniń”atty ıntellektýaldy oıynyna qosh keldińizder! Qazaqstan Respýblıkasynyń “Til týraly Zańy” 1989 jyly 22 qyrkúıekte, Joǵarǵy Keńestiń sesıasynda qabyldanǵan bolatyn. Búginde Zańymyzǵa 23jyl tolyp otyr.
Týǵan tilim – tirligimniń aıǵaǵy,
Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy.
Ósse tilim, men de birge ósemin,
Óshse tilim, men de birge óshemin,- degendeı, Til - óte mańyzdy qural. Til bolmasa, adam óz oıyn bireýge jetkize almas edi. Ótken tarıhymyz, halqymyzdyń ádet - ǵuryptary dástúrleri, bizge ana tilimiz arqyly jetedi. Qazaq tili óte baı, ári kórkem tilderdiń biri. QR - nyń memlekettik tili qazaq tili. Memlekettik tildi meńgerý - QR - nyń azamatynyń paryzy.
(Qatysýshylar ózderiń tanystyrady.) Júrgizýshi: Saıyskerler úsh toptan turady. Birinshi top «Alǵyrlar» Ekinshi top «Zerdeliler» Úshinshi top «Bilgirler»
Ádilqazylarmen tanysý.

Júrgizýshi: Búgingi saıys bes asýdan turady.
1. Asý - «Báıge»Saıyskerler ózderin tanystyrady.
2. Asý -«Til - óner»Maqal – mátelder saıysy
3 Asý -«Kókpar» Uıashyq tańdaý Vıktorınalyq suraqtar olımpıada jaıly.
4. Asý -«Doda» «Mańǵystaý» sózinen sóz tizbekterin qurý. 5. Asý -«Jorǵa» Til týraly óleń oqıdy.

İ. Asý -«Báıge»׃Saıyskerlerge sáttilik tileı otyryp, báıgeni bastaımyz. Bastamas buryn oıynnyń shartyn muqıat tyńdańyzdar. Oıynnyń shartymen tanystyryp óteıin. Ár top ózderine berilgen tapsyrmalardy oryndaıdy. Suraqtarǵa jaýap beredi. Oıyn jyldamdyqty, daryndylyqty, ushqyrlyqty talap etedi.
Bolashaqtyń jolynda, İzgi bolsyn maqsatyń. Bári ózińniń qolyńda, Shyqsyn ylǵı jaqsy atyń,- degendeı, saıyskerlerimizge sáttilik tileımin! Bul asýda saıyskerler ózderin tanystyrady. Durys dep eseptegen jaýaptyń nusqasyn kórsetesizder. Árbir durys jaýapqa 1O - upaıdan beriledi.

İ. Asý - «Báıge» «Alǵyrlar» Kórkeıse tilim jarqyrap, Atar tańym araılar. Mártebesin kórkeıter, Jas urpaqpyz «Alǵyrlar» Uranymyz: «Til - qarýy sóz, sóz - qarýy oı.» «Zerdeliler» Sózdiń bilgen qadirin, Ábýbákir Kerderi. Sol kemeńger sıaqty, Biz bolamyz «Zerdeli» Uranymyz: «Til - asa qadirlep ustaıtyn baılyǵymyz.»
«Bilgirler» Qazaqtyń tilin ardaqtap, Qadirlep ótken dúldúlder. Solardyń salǵan izimen, Biz kelemiz «Bilgirler» Uranymyz: «Til - halyqtyń qymbattan da qymbat keni»
Júrgizýshi: Ádilqazylar óz baǵalaryńyzdy berińizder.

İİ asý «Til - óner» Munda maqal - mátel aıtý. Maqaldyń kelesi jolyn jalǵastyrý.
1. Mal ósirseń qoı ósir................ Ónimi onyń kól kósir.
2. Azamattyń qadirin aǵaıyn emes jat biler,..... Arqaǵa erdiń batqanyn ıesi emes at biler
3. Aǵasy aqyldynyń inisi azbaıdy,...... Jeńgesi sheberdiń tony tozbaıdy.
4. Jaqsy adamnyń ashýy sháıi oramal kepkenshe,............. Jaman adamnyń ashýy abyroıy ketkenshe.
5. Qalyń bolsań jerdeı bol, Bárin shydap kótergen......... Taza bolsań sýdaı bol, Bárin jýyp ketirgen.
6. Tis qatty ǵoı, biraq synyp ketedi,.......(Til jup jumsaq uzaq tirlik etedi).
7. Jeti jurttyń tilin bil,..........(Jeti túrli ilim bil).
8. Ine kózinen synady,.......(sheshen sózinen synady).
9. Ana súti boı ósiredi,................(ana tili oı ósiredi).
10. Jylannyń ýy tisinde, (adamnyń ýy tilindi).
11. Kóre - kóre kósem bolarsyń,............ (sóıleı - sóıleı sheshen bolarsyń). 12. Tilden artyq................................(qazyna joq).

İİİ asý «Kókpar» Uıashyq tańdaý. Vıktorınalyq suraqtarǵa jaýap berý. Suraqtar.
1. M. Áýezovtyń ataqty romany. 2. Sheshendik sóz dep neni aıtamyz? 3. Ókpesi qara qazandaı – turaqty tirkesiniń maǵynasy qandaı? (Renishi taýdaı)
4. Shyǵystyń ǵulamasy kim? Ábý nasyr Ál - Farabı) 5. Orfografıa degen ne? (Sózderdiń durys jazylýy) 6. Sıntaksıstik taldaý degen ne? (Sóılem múshesine taldaý)
7. QR qashan táýelsizdik aldy? (1991 j. 16 jeltoqsan).
8. Qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri kim? (Toqtar Áýbákirov).
9. Keshegi Londonda bolǵan 30 - shy sporttyq olımpıadada Qazaqstan oıynshylary qandaı jetistikke jetti jáne Mańǵystaýdan kim qatysty?
10. Týyp ósken Torǵaıdyń dalasynda Qaıran eli - qazaǵy sanasynda, Tili úshin jazyqsyz japa shekken Arysyń kim, oılanbaı tabasyń ba? (Ahmet Baıtursynov)
11. Qazaq tili alǵash memlekettik mártebesin qaı jyly aldy? (1989).
12. Qazaq alfavıtin jasaǵan ǵalym kim? (A. Baıtursynov).

İV asý «Doda» «Mańǵystaý» sózinen sóz qurastyrý. Top músheleri tapsyrmany oryndap bolǵansha kezekti ánge bereıik.
Án «Ana tili» oryndaıtyn Dáýren.

V asý «Jorǵa» Til týraly óleńderdi mánerlep oqý.
Júrgizýshi: Ana tiliń aryń bul, Uıatyń bop tur bette. Ózge tildiń bárin bil.
Óz tilińdi qurmette! – dep aqyn Q. Myrza Álı aıtqandaı, Til men sózdiń qadirin biletin jas urpaqtardyń búgingi «Eń birinshi baqytym - tilim meniń!» atty ıntellektýaldy shoý aıaqtaldy.
Án «Anamnyń tili» hor. Jeńimpazdardy anyqtaý úshin sóz ádilqazylar alqasyna beremiz.
Marapattaý rásimi