InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby:
«Jaı bólshekterge amaldar qoldaný» taqyrybyna toptyq zertteý sabaǵy
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa jaı bólshek týraly uǵymdy meńgertý.
Jaı bólshekterge amaldar qoldana bilýdi meńgertý jáne esepteýde qoldana bilýge qalyptastyrý.
2. Oqýshylardyń iskerlikterin, óz betimen eńbektený sezimderin, bilimderin damytý.
3. Oqýshylardy shydamdylyqqa, uıymshyldyqqa, syılastyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: qaıtalaý, bilim taldaý sabaǵy
Sabaqtyń kórnekiligi: úlestirmeli kartochkalar, kesteler

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý.
2. Sabaq josparymen tanystyrý.
3. Oı – tolǵaý saǵaty (suraq - jaýap)
4. «Bilimińdi tekser» (oqýlyqpen jumys)
6. «Kim júırik» (test)
7. «Daryndylar - darabozdar» oqýshylar shyǵarmashylyǵy
8. Qorytyndylaý.

I. «Oı – tolǵaý» saǵaty Sabaqty suraq - jaýap túrinde bastaý.
Qandaı bólshek durys bólshek dep atalady?
Qandaı bólshek burys bólshek dep atalady?
Qandaı san aralas san dep atalady?
Jaı bólshekterdi qosý jáne azaıtý.
Jaı bólshekterdi kóbeıtý jáne bólý.

II. «Bilimińdi tekser» (oqýlyqpen jumys)
1) № 909
1. 3/5 × 4/9+ 1 1/3 = 1 3/5
2. 1 1/4 × 2/5 - 1/3 = 1/6
3. 3/8 ∶ 1/2+ 3 1/4 =4 3/4
4. 5/6: 1/3+ 1 3/8 =3 7/8
№911
2) I - h

II – 4h
sheshýi: h + 4h =9 1/6;
5h = 9 1/6;
h = 9 1/6: 5;
h =1 5/6
3) Damytý esepteri:

a) 3 1/3 + 5 1/6 = × 2/5 =: 17/5 = + 8/15 =
-- 2/45 = =

III. «Kim júırik»
«Túımedaq» gúlin jınaý
№917. 1) 3 3/4 *( 1 2/3+ 1/3) = 7 1/2.
2) 1 2/5 *( 2 5/7+ 3/14) = 4 1/10.
3) 1/9 *( 1 5/6+1 1/6) = 1/3
4) 3/5 *( 1 3/8 - 1/8) = 3/4
№ 919. R = 4a; 4 × 3 1/2 =14.
6. 4 1/6: 15/12 = 10/3
7. 25/37 ∶50
Á) (test)
I nusqa
1. Amaldy orynda: 61/8 + 33/5
A. 94/13;
Á. 929/40;
B. 94/5;
V. 91/2.
2. Teńdeýdi shesh: ý + 33/4 = 57/8.
A. 21/2;
Á. 21/4;
B. 21/8;
V. 95/8.
3. Úshburyshtyń qabyrǵalary 4/15 sm 9/10 sm jáne 13/20 sm. Perımetrin tap.
A. 26/60 sm;
Á. 83/60 sm;
B. 137/60 sm;
V) 149/60 sm.
4. Bólýdi orynda: 10/51 ∶15/68.
A) 8/9;
Á) 3;
B) 3/14;
V) 42/3.
5. Amaldardy orynda: 93/4∙2 4/9 ∶6 1/2.
A) 32/3.
Á) 25163/176;
B) 3/11;
V) 15/22;

II nusqa

1. Bólshekterdi aldyn ala qysqartyp, amaldardy orynda: 18/30 - 4/8 - 3/(48.)
A) 54/1440;
Á) 3/80;
B) 13/80;
V) 113/80.
2. Órnektiń mánin tap:
2 5/9 - a – 1 11/12, mundaǵy a = 1/18.
A) 1/36;
Á) 1 7/12;
B) 7/12;
V) 32/39.
3. Bólýdi orynda: 35/38 ∶15/76.
A) 1/3;
Á) 3;
B) 3/14;
V) 42/3.
4. 3/5 bóligi 60 – qa teń sandy tap.
A) 100;
Á) 36;
B) 10;
V) 25.
5. Amaldardy orynda: 9 3/4∙2 4/9 ∶6 1/2.
A) 32/3;
Á) 2513/17;
B) 3/11;
V) 132/3.

IV. «Daryndylar - darabozdar» oqýshylar shyǵarmashylyǵy

1) 2 1/2 - 1 3/4 =3/4
3 + 1 3/4 = 4 3/4

2) Kázirgi jaı bólshekterdi belgileý VIII ǵasyrda úndistanda qabyldanǵan.
Bólshektiń alamy men bólimin bólip turatyn bólshek syzyǵyn grek matematıkteri Aleksandrıalyq Geron jáne Dıofant paıdalandy. Keıinirek arab ǵalymy ál - Hassara, Italıa matematıgi Lızanskıı eńbekterinde kezdesti.

3. Grek ǵalymy Arhımedtiń eńbeginde alymy men bólimi kez - kelgen natýral sandar bolatyn bólshektiń jalpy túri kezdesedi. Ejelgi grekter is júzinde jaı bólshekterge barlyq amaldy qoldana bilgen. Syzyqshamen jazý tek 1202 jyly Italıa ǵalymy Fıbonachchıdiń «Abak kitaby» atty shyǵarmasynda engizilgen.

4. Uzaq ýaqyt boıy bólshekterdi sandar dep atamaǵan. Bulardy «synyq sandar» dep ataǵan. Tek XVIII ǵasyrda ǵana bólshekterdi san retinde qabyldaı bastady. Buǵan aǵylshyn ǵalymy Nútonnyń 1707 jyly jaryq kórgen «Jalpyǵa birdeı matematıka» atty kitaby yqpal jasady.
V. Qorytyndy. Baǵalaý. Úı tapsyrmasy № 913, 915, 916.