InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: «Ondyq bólshekterge amaldar qoldaný» taqyrybyna
«Bilim taldaý» atty toptyq zertteý sabaǵy
Sabaqtyń maqsaty:
1. Oqýshylarǵa ondyq bólshek týraly uǵymdy meńgertý.
Ondyq bólshektiń bútin bóligi men bólshek bóligin aıyra bilýdi qalyptastyrý.
Sannyń ondyq bólshekpen jazylýynda útir qoıylýymen ondyq tańbalar sanyn qalaı anyqtalýyn túsindirý.
Oqýshylardyń ondyq bólshekterge amaldar qoldaný jónindegi bilimderin tıanaqtaý, tolyqtyrý.
2. Oqýshylardyń iskerlikterin, óz betimen eńbektený sezimderin, bilimderin damytý.
3. Oqýshylardy shydamdylyqqa, uıymshyldyqqa, syılastyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: qaıtalaý, bilim taldaý sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: Deńgeılep – saralap oqytý tehnologıasy
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, deńgeılik tapsyrmalar, kesteler
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý.
2. Sabaq josparymen tanystyrý.
3. «Oı – tolǵaý» saǵaty (suraq - jaýap)
4. «Bilimdi tekserý» saǵaty
6. «Kim jyldam» (test)
7. «Kim oıshyl» oqýshylar shyǵarmashylyǵy
8. Qorytyndylaý.
Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylarmen sálemdesý, oqý - quraldaryn tekserý.
Sabaq maqsatymen tanystyrý.
Oqýshylarǵa sabaq barysynda deńgeılep saralap oqytý tehnologıasy boıynsha jumys oryndaıtyndyqtaryn túsindirý.
Úı tapsyrmasyn tekserý
Úıge berilgen esepterdiń jaýabyn suraý arqyly tekserý.
«Oı – tolǵaý» saǵaty (suraq - jaýap)
Ótken sabaq boıynsha teorıalyq bilimderin tekserý.
№1
Jaı bólshektiń bólimi,
10 - ǵa, 100 - ge, 1000 - ǵa eselik
Bul qandaı san bolady
Búgin sony sheshelik.
Ondyq bólshek degenimiz ne?
( bólimi 10 - ǵa, 100 - ge, 1000 - ǵa jáne sol sıaqty sandarǵa eselik bolyp keletin jaı bólshekti ondyq bólshek deımiz)
1. Bólimde qansha nól bolsa,
Sıfr bar sonsha aldymda.
Jetpese eger sıfryń,
Aldyna sonsha nól tirkep
Jetkizip jazý qolyńda.
29/1000 =, 28/100 =, 94/10 =,
Ondyq bólshektegi útirdiń mańyzy nede? Laýra
2. Men útirmin, útirmin,
Jaralǵannan búkirmin.
Tyńdap alshy dúrystap,
Qasıetin útirdiń.
Bútin sannyń sońynda,
Kórinbeı de turamyn.
Nól tirkeseń bútinge,
Lezde paıda bolamyn.

Ondyq bólshektiń sońyna nól tirkegennen ol san ózgermeıdi
2, 5 = 2, 5 = 2, 5 = 2, 5
Útirdi ońǵa qaraı 1 sanǵa, 2 sanǵa, 3 sanǵa jyljytsaq san sáıkesinshe 10 ese, 100 ese, 1000 ese ósedi.
0, 537; 5 37; 53 7; 537.
Útirdi solǵa qaraı 1 sanǵa, 2 sanǵa, 3 sanǵa jyljytsaq san sáıkesinshe 10 ese, 100 ese, 1000 ese kemıdi.
524; 52 4; 5 24; 0 524.
Ondyq bólshekterdi
qosý jáne azaıtý erejesi. ------ Nurhat
Útirdiń astyna, ------------ Nólder tirkep sońyna
Jazyp qoıyp útirin. ----- Bolady ǵoı, teńeýge!
Bútinniń astyna ------------ Qos dese men qosamyn
Jazyp qoıyp bútinin. ---- Azaıt dese alamyn.
Bólshek orny ártúrli, ---- Qatarymnan ozamyn
Bolyp kelse egerde. ------ Men yntaly balamyn.

Ondyq bólshekterdi kóbeıtý erejesi.--- Kúmisbek
Útirlerin eskermeı, -------------------------- Bólshek ornyn sanańyz.
Kóbeıte ber seskenbeı. ------------------- Ońnan solǵa sonsha san
Bútin san dep esepte, ----------------------- Attap útir qoıamyz.
Buryn oqyp ketkendeı.
Útirden soń qansha san,

Ondyq bólshekterdi bólý erejesi. ----------- Rozılıa
Bólingish pen bólgishten, ----------------------- Jetpeı qalsa egerde
Bólshek ornyn sanańyz. ---------------------- Tirkep qalǵan qaldyqqa
Sandary teń bolmasa, ------------------------- Nólder jazyp kórińiz
Nólder tirkep sońynda ----------------------- Bólindiniń sońynda
Teńestirip alamyz. ----------------------------- Útirmen belgi berińiz
Bólingishin bólgishke Ármen qaraı bólińiz.
Jeteme eken qarańyz.
Ol ekeýin ózara
Jetkeninshe bólińiz.

№2. «Bilimdi tekserý» saǵaty
Biz endi deńgeılik tapsyrmalar oryndaımyz.

İ. A deńgeıi
«Oılan tap»
a) (2, 6 + 3, 7) *5 =31, 5
á) (18, 07 – 6, 03) *8 =192, 8
b) 0, 25 *10 - 2, 4*0, 5=1, 3
v) 2, 3 + 0, 7: 0, 1=9, 3
2.
1*3,* ------ 4*, 8*4
2*, 4* ----- 2,*2*
*9*, 81 ---- 4*, 3*2

3. «Salystyr»
a) 3,*75 > 3, 4**
á) 6, 3*2 < 6,="">
b) 5, 2 * 5, 12
v) 2, 7 * 2, 700
İİ. V deńgeıi «Sáıkestikti tap» (ınteraktıvti taqtamen jumys)
1. h + 3, 7 = 10, 4*3 14, 108
19, 4 – h = 5, 82: 20 93, 58
Ý – 105, 3 = 20, 3 + 0, 712 27, 5
H + (60 – 25, 72) = 127, 86 126, 312
2. « Damytý esepteri»

İİİ. S deńgeıi. Synyp oqýshylarynyń jartysy test tapsyrmalaryn oryndaıdy, qalǵany tapsyrmalar jazylǵan «Báısheshek» gúlin qurastyrady.
1. «Kim jyldam» saǵaty «Balamaly test»
1. Ondyq bólshek túrinde jaz: 2 14/10;
a) 3, 4
á) 0, 34
b) 34
v) 0, 034
s) 0, 340
2. Qosýdy orynda: 19, 07 + 3, 23
a) 2, 3
á) 22, 3
b) 2, 23
v) 223
s) 0, 223
3. Teńdeýdi shesh: h – ( 17, 035 – 13, 965) =220, 1
a) 22, 348
á) 2, 23485
b) 223, 485
v) 223485 s) 223
4. Ondyq bólshekterdi kóbeıt: 21, 6*50
a) 108, 1
á) 10, 8
b) 1, 080
v) 108
s) 0, 108
5. Ondyq bólshekti jaı bólshekke aınaldyr: 4, 34
A) 434/100
á) 34/10
b) 434/1000
v) 34/100

2. «Báısheshek» gúlin qurastyrý.
№ 1.
13, 123 + 5, 024 =18, 147
47, 749 – 0, 251 = 47, 498
0, 35 + 0, 8 *1, 2 = 1, 31
№2.
7, 23 + 3 7/100 = 10, 3
8, 65 – 7 ( 3)/4 =0, 9
9, 5 + 8, 36 + 12 1/5 = 30, 06

Sabaqty bekitý.
Myna kesteni durys toltyrsaq ondyq bólshekterge amaldar qoldaný erejesin jazǵan ǵalymdy oqısyzdar.
K. 1, 8+2, 05*2 I. (19, 63 +0, 37) *4, 5
L. h=63+56, 08 A. ( 0, 78 + 1, 64)*100
Á. ý: 6 = 8 - 6, 09 Sh. 8, 5ý – 6, 5 = 10, 5

11, 46 ---119, 08 ---5, 9 ---242 ---0, 5--- 90
Á ---------L ------------K ------A ------SH -----I

Sabaqty qorytyndylaý.
Ne bildik? Ne úırendik? Kimniń kórsetkishi joǵary?
1. Aınur
Ondyq bólshek XVI ǵasyrdyń aıaǵynda ǵylymdaǵy, óndiristegi, kúndeliktegi turmystyq jaǵdaılardaǵy esepteýlerde paıdalanyldy. Ondyq bólshekter jáne olarǵa amaldar qoldaný týraly Orta Azıa ǵalymy Ál - Kashı óziniń 1437 jyly «Arıfmetıka kilti» atty kitabynda jazdy.

2. Ondyq bólshekpen esepteý týraly ál - Kashıden keıin 158 jyldan soń golandıalyq matematık Sımon Stevın óziniń «Ondyq» atty kitabyn jazdy.

3. Aıym Ondyq bólshektiń bútin bóligin bólshek bóliginen ajyratýdy Shotlandıa matematıgi Dj. Neper jáne nemis matematıgi Kepler engizgen.

4. Qanatjan Reseıde 1703 jyly L. F. Magnıskıı óziniń eńbegi «Arıfmetıka - sandar týraly ǵylym» degen oqýlyǵynda ondyq bólshekter týraly uǵymdy ǵylymı túrde baıandaǵan.
Úıge tapsyrma № Baǵalaý.