InfoHub Logo

Tárbıe basy-tal besikten bastalady. Tárbıesiz berilgen bilimde negiz joq, degen halyq danalyǵy. Menińshe, besik tárbıesi, jasóspirim tárbıesi bir-birimen jalǵasyp, óz erekshelikterimen júzege asyrylady. Osylaısha balany jastaıynan óz ómirine ıkemdenip, túzý jolda azamat jáne azamatsha bolyp qalyptasýyna ata-ananyń jaýapty ekenin bilemiz. Ata-ana balaǵa qandaı tálim-tárbıe berse, bala sony qabyldap, ómirge sol baǵyt boıynsha qalyptasyp,  óz ornyn tabady. Biraq qazir de áke tárbıeden góri jumysqa bekem baılanyp, balaǵa ýaqyt tappaı, júretindigi anyq. Menińshe, áke tárbıesin almaǵan bala ómirde oń men soldy ajyrata bilmeıtin, jaýapkershilikti uǵynbaı, qara joldy basatyndyǵy aıdan anyq. «Ana kórgen ton pisher, áke kórgen oq jonar» demekshi, er bala ákesiniń is-áreketi, minez-qulqyna qarap elikteı bastaıdy. Áke meıirimin sezinip ósken jetkinshek urpaqtyń bolashaǵyda jarqyn bolsyn. Meniń aıtpaǵym, áke balaǵa kóńil bólgeni jón. Bir sátke jumysyn asyryp, qoıyp, balamen ashyq sóılesip ıgi isterimen, jetken tabystaryn maqtap, shalys basqan jeri bolsa túzetip, durys baǵyt-baǵdar berse, úlken ǵanıbet. «Bir ákeniń tárbıesin júz mektep bere almaıdy», degen naqyldar, «Áke» mamandyǵynyń qadir-qasıetin artyq aýyz sózsiz-aq uǵyndyryp  tur.

«Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser» degen ata-babamyz ananyń da ákeniń de ornyn aıqyndap ata-babamyz ananyń da, ákeniń de ornyn aıqyndap, sheshendik sózderin, naqyldaryn qaldyrǵan. Ana-bala baqytynyń baǵbany. Analyq paryzyn adal aqtaýdyń, bizdiń úlken ájelerimiz, týǵan analarymyz ásem úlgisin tanytyp ótken. Qazir de keń peıildi analarymyz qanshama. Osy bir tárbıe kózin analarymyz berik ustap óz ónegesin bala boıyna órbitip, qajetti kómegin berýi-júzińe qýanysh uıalatady. Dál osy kezeńde, ıaǵnı, jıyrma birinshi ǵasyrda mundaı otbasyǵa, bala tárbıesine úlken mán bergen. Otbasyǵa, memlekettik qoldaý qajet dúnıe. Bir sózben aıtqanda, olardyń túrli qajettilikterin jasaý. Múmkin, sonda elimizdiń biraz bóligi, bala kútimimen myqtap aınalysar. Balanyń burys baǵytta ketýine jol bermeý tıis, onyń ústine qazirgi tańda adam shoshyrlyq jaǵdaılar oryn alyp jatyr, osynyń barlyǵy úıdegi, tárbıege baılanysty. Egerde halqymyz tárbıemen aınalyspasa, balaǵa jóndi kóńil bólmese, balanyń baǵyty túzý bolýy múmkin emes. Meniń aıtpaǵym, bala tárbıelep otyrǵan otbasylarǵa, memlekettik qoldaý kórsetý. Materıaldyq bolsyn, basqa da kómekter kórsetken jón.

Qazir de, ıaǵnı, HHİ ǵasyr ákenińde, ananyńda jumys istep, bala-shaǵa asyraımyz dep, jan-talasyp júretini belgili. Bul oraıda áke bala-shaǵanyń asyraýshysy, al ana óz ornyn bilgeni jón, ol balany úıde qadaǵalap, olardy kıindirip, tamaǵyn berip, shańyraqty shýaqqa bólep, úıde bolýy tıis. Ol úshin memleket tarapynan berilgen qoldaý qajet. Bálkim, osy bir is qolǵa alynsa, elimizdegi otbasylar tárbıemen aınalysyp, balany jaqsy baǵytqa súırep, tárbıe men bilimdi qatar úıreteri haq

«Ne ekseń, sony orasyń»-degen halyq danalyǵy. Búgingi jastar elimizdiń jarqyn bolashaǵy. Bilekke sengen zaman artta qaldy, zaman bilimdiniki. Kóshi ilgeri ketken elderge jetý úshin bilim kerek. Qalada, aýyldyq jerlerde jastardyń tereń bilim alýyna úkimet tarapynan kómek bolsa. Nebir talaby taýdaı talantty jastar qatary óte kóp. Átteń tonnyń keltesi bolyp turǵany-aı!. Qala ortalyqtaryndaǵy úıirmelerge qatysýyna balalardyń turmystyq júdeýligi áserin tıgizip tur. Men elimniń sanaly azamaty retinde, elimniń qarqyndap damýyna aıtar synym joq. Biraq, eldegi qaltaly azamattarǵa qarnym ashıdy. Jaratýshy ıem: «bir jaqsylyq jasa, on jaqsylyq qylyp qaıtaramyn!»-degen. Kóptiń alǵysyn alǵanǵa ne jetsin?! Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, «erim deıtin el bolmasa, elim deıtin er bolmaıdy» jaqsylyqtyń aýyly alys bolmaǵandyǵyna senemin!

---