InfoHub Logo

Túrli tústi kıno tásilderi túrli tústi fotografıanyń prınsıpterine negizdelgen. Túrli tústi kıno proeksıasyn jasaý tásilin tapqany úshin tuńǵysh patent 1887 j. nemis ónertapqyshy G. Izenzege berildi. Alǵashqy túrli tústi kıno túsirilgen obektiniń kınopozıtıvi qoldan nemese pantograf kómegimen boıaý arqyly jasalǵan. 20 ǵasyrdyń 20 jyldarynda sýbtraktıvti tásilderdiń paıda bolýyna baılanysty eki túske (ádette qyzǵylt sary jáne kók tús) negizdelgen túrli tústi kıno shyǵaryla bastady. Sondaı-aq «bıpak» dep atalatyn tásil de paıdalanyldy. Bul tásilde fılm emýlsıa qabaty bettestirilgen eki plenkada qatar túsiriledi. Bıpak tásiline negizdelgen eki tústi fılmder shetelderde, sondaı-aq SSSR-de de («Grýná Kornakova, 1936; «Sorochınsk jármeńkesi», 1938) shyǵaryldy.

Túrli tústi kınonyń sapasy úsh túske negizdelgen fılmderdi túsirý tásilderin ıgerýden bastap jaqsara bastady. Úsh túske negizdelgen alǵashqy túrli tústi fılm «Tehnıkolor» (AQSH) fırmasynda túsirildi («Meńireý sımfonıalar», 1933), ıaǵnı túrli tústi fılmder bir mezgilde 3 aq-qara negatıv plenkada keskindelip, sońynan túrli tústi pozıtıv baspanyń gıdrotıvtik ádisi arqyly kóshirilip alyndy. Joǵary sapaly túrli tústi fılm dál kıno túsirgi apparattar men joǵary sapaly kınoplenkalardy paıdalaný nátıjesinde jasalady. 20 ǵasyrdyń 30 jyldarynan bastap túrli tústi kıno kóp qabatty túrli tústi kınoplenkany paıdalaný arqyly túsirilýde. Bul tásilde negatıv pen pozıtıvtegi túrli tústi keskin birneshe qabatty túrli tústi plenkany arnaýly eritindide óńdeý nátıjesinde alynady. Kóp qabatty túrli tústi kınoplenkany paıdalaný túrli tústi kıno sapasynyń joǵary bolýyn, fılmdi túsirýge jáne kórsetýge standartty aparatýralardy qoldanýdy, aralyq túrli tústi negatıv alý, fılm kóshirmesin kóptep shyǵarý múmkindigin qamtamasyz etti.

Túrli tústi kıno ónimderin kóptep paıdalaný kıno óneriniń kórkemdik ári tvorchestvolyq múmkindigin arttyrdy.

Ádebıet: Qudaıqulov M., Áýesqoılar kınosy, A., 1974; Svetnaıa kınematografıa, pod red. E. M. Goldovskogo. M., 1955; Goldovskıı E. M., Ot nemogo kıno k panoramnomý, M., 1961.

---