InfoHub Logo

 Uly dala qoınaýy túrli jeńisterge toly. Sebebi, ata- babalarymyz qaı ýaqytta bolmasyn otanyn qorǵaýǵa baryn salǵan.  Jońǵar shapqynshylyǵy kezinde qoldaryna qarý ilip jaýmen aıqassa, keńes ókimeti kezinde de talaı soǵystarda erlik kórsete bildi. Sol kezde kórsetken erlikterdiń barlyǵy da el esinde.  Týǵan jer úshin jasalǵan árbir erlik halyq jadynda máńgilik saqtaýly. 

El úshin jasalǵan erlikterdiń eń úlkeni qazaq batyrlarynyń Uly Otan soǵysynda aldyńǵy shepte júrip aıqasýy. 1941- 1945 jyldar arasynda bolǵan bul surapyl soǵys qanshama adamnyń janyn qıdy. Talaı ana balasynan aıryldy, talaı jas-jetkinshekter otbasylyrynan qol úzip shet jerde júrip dúnıe saldy. 

Batyrlarymyzdyń sózsiz erlikteriniń arqasynda soǵys jeńispen aıaqtaldy. Bıyl Uly Jeńiske 76 jyl. Soǵys jeńispen aıaqtalsa da zardaby orasan zor boldy. Soǵan qaramastan elimizde Uly Otan soǵysynan keıingi jyldarda ónerkásip aıtarlyqtaı jetistikterge jetti. Munyń sebebi Qazaqstan soǵys kezinde maıdan arsenalyna aınaldy. Jaýdyń qolyna túsýi múmkin 200-deı kásiporyndar qysqa merzim ishinde Qazaqstan aýmaǵyna evakýasıalandy. Sonyń áserinen elimiz qorǵasyn, mys óndirýden odaq boıynsha aldyńǵy oryndarda boldy. Ákelingen kásiporyndar qatarynda toqyma, maqta- mata, aıaq kıim fabrıkalary da bar edi. Evakýasıalanǵan zaýyttardyń arqasynda biraz adam jumyspen qamtyldy.

Soǵys aıaqtalǵannan keıin erlik kórsetken batyrlar marapattaldy. «Keńes odaǵynyń batyry» ataǵyn 97 qazaq ıelendi. Olardyń ishinde erlerden kem túspeıtin  erlikterimen kózge túsken qazaqtyń erjúrek qyzdary Álıa Moldaǵulova men Mánshúk Mámetova da bar. Máskeý úshin shaıqasta óziniń quramasyn úsh ret jaý qorshaýynan aman alyp shyqqan Baýyrjan Momyshuly da kórsetken erlikteri úshin ataq- dańqqa bólendi. Reıhstagha tý tikken qazaqstandyq Raqymjan Qoshqarbaev ta erlikterine saı marapatqa ıe boldy. Batyr ataǵyn ıelengen qazaqtar jeterlik. Soǵystan aman oralǵan ardagerler de búgingi tańda erekshe qurmetke ıe. 

Uly Otan soǵysynyń jeńispen aıaqtalýyna mádenı qaıratkerler de óz úlesterin qosty. Óner adamdarynan qurylǵan brıgada áskerı bólimshelerde, shaqyrý pýnktterinde, emdeý ortalyqtarynda konsertter qoıyp, soǵystan sharshaǵandarǵa rýhanı jaǵynan kúsh berdi. Bul kezdegi aqyndar men jazýshylardyń shyǵarmalary otandy qorǵaýǵa arnaldy. Soǵysta júrip óz kózderimen kórgendi qaǵaz betine túsirgen aqyndar az bolǵan joq. Baýbek Bulqyshev, Qasym Amanjolov soǵysty óleńderine arqaý etse, Juban Moldaǵalıev, Ábdijámil Nurpeıisov, Baýyrjan Momyshuly syndy jazýshylarymyz soǵys týraly kitaptar jazyp qaldyrdy.

Qazaqtyń qaıtpas- qaısar ul- qyzdarynyń kórsetken erlik isteri jas urpaq úshin óshpes ónege. Otany úshin aıanbaı ter tókken batyrlardyń alyp kelgen jeńisteri eshqashan umytylmaıdy. Er esimi máńgilik el esinde!

Alaıdar Mereı Myrzaǵalıqyzy

---