InfoHub Logo

Qazaqtyń birtýar azamaty, ultym dep shyryldap júrgen Muhtar Shahanov jastarǵa, batystyń sıvılızasıasyn alamyn dep, kanalızasıasyna túsip ketpeńizder dep  eskertken bolatyn. Iá, bul sózder qazirgi zamannyń muńy da, shyny da. Adamzat balasynyń dertine aınalǵan esirtkiniń qazaq dalasyna da áldeqashan kelip úlgergeni bárimizge málim.  Boıymyzǵa sińgen batyrlyǵymyz, anamyzdyń sútimen sińgen adaldyǵymyz, sonaý dáýirlerden beri tamyrymyzda týlap jatqan taza qanymyz osy bir ajdahanyń aldynda dármensiz  kúıge tústi. Osynsha azǵanymyz ba?! Búkil jer sharyn, adamzat balasyn qurtyp jiberýge shaq qalǵan bul keselge nege dármenimiz jeter emes? Adamzat birigip, qarsy tura almaıtyndaı bul qandaı apat bolǵany?  Álde jetkilikti deńgeıde sanamyzǵa sińirip, qorǵana almaı júrmiz be?

Qosh, endi bul ajdahanyń nelikten qazaq dalasyna da  sýyrlaı enip, meńdep bara jatqanyn túsinip kórelik. Múmkin, rýhtyń álsizdiginen, múmkin, ómirge degen qushtarlyqtyń joqtyǵynan, meıirimniń, nazardyń jetispeýinen bolar. Rasynda, árkimniń basynda ártúrli jaǵdaı. Árkimniń bul qasiretke kelý joly da san qıly. Biraq, bárin de alyp baratyn jer túbi – ólim. Iá, ólim!

Sońǵy málimetterge  sensek, ǵalamnyń 7 mlrd adamynyń ishinde 21 mln adam esirtki paıdalanatyn kórinedi.  Al elordamyz Astanada 2008 jyly esirtki qoldanǵannan 19-30 jas shamasynda 48 adam kóz jumǵan eken. Qazir bul kórsetkishtiń qanshaǵa jetip jyǵylǵanyn bilmeımin, biraq kóbeımese azaıa qoımasy anyq. Shyny kerek, sumdyq kórsetkish!  Bir otbasynyń tizginin ustaıtyn azamattarymyz ben bir otbasynyń tútinin túzý ushyrady-aý dep senip otyrǵan qarakózderimizden kóz aldymyzda aırylyp jatyrmyz. Ádettegideı qoǵamnan kórer edik, qoǵam kúresip-aq jatyr. Janǵa batary sol, kúresip jatyrmyz dep júrgende,  ishten shyqqan shubar jylandaı esirtkiniń soıylyn soǵyp júrgen soıqandardyń azaımaýy. Endi ǵana eńsemizdi tiktep, el bolamyz degende bul keseldiń de bizge aýyrtpashylyǵy ońaı tımesi anyq. Qolymyzdan keletini, janymyzda júrgen jandarǵa barynsha qamqorlyǵymyzdy aıamaý. Qazaqtyń jolynan adasqan bir perzentin bolsyn, týǵan baýyrymyzǵa janymyz ashyǵandaı, qorǵashtaıyq, eńsesin tiktep júrýge septigimizdi tıgizeıik. Bul keselge urynǵanyn bilsek  der kezinde kómek berip úlgerýge tyrysaıyq.

Aıtarym, kez kelgen qıyndyqtan shyǵatyn jol árqashan tabylady. Saǵyń synsa, eńseń tússe, qıyndyqtardan aryla almaı júrseń esirtki shıpa bolmaıdy, kerisinshe odan beter tozdyrmasa. Esesine, salaýatty ómir saltyn ustan. Qysqasy, árkimdi óz densaýlyǵy tolǵandyrsyn.  Kózdi ashyp-jumǵansha  óte shyǵatyn bes-aq kúndik ǵumyrdy esirtkimen ýlap, urpaǵyńnyń azǵanyn kózińmen kórgen unamaıtyny anyq qoı. Endeshe,  essiz dúnıelermen ýlanǵan ǵalamda ózińdi saqtap qal!

 

Adasqan  ár perzentine qapa bop,

Jer-ananyń janaryna jas tolǵan.

Bar baqytty Alla bergen qaıyryp

Adamzat-aı,  ózine-ózi qas bolǵan.

 

Birer sekýndt lázzat úshin túbinde,

Sharasyzdyq sheńberine shyrmalǵan.

Basyń qańǵyp, tentirediń búginde

Adamzat-aı, essizdikpen ýlanǵan.

 

Kidire tur, baǵamdap kór aldyńdy

Qol-aıaǵyń buǵaýlaýly qalarsyń.

Alla bergen kópsindiń be ǵumyrdy?

Eı, Adamzat!  Qaıda ketip barasyń?

 

Nurqabylova Nuraıym

---