InfoHub Logo

Oqý – jady men este saqtaý prosesimen baılanysty eń mańyzdy adamı daǵdylardyń biri. Pıter Braýn, Genrı Ródıger jáne Mark Makdenıel aqparatty durys este saqtaý tásilderi jaıly «Barlyǵyn este saqtaý» kitabyn jazǵan.

Óz kezegimizde atalǵan kitapqa kóz júgirtip, este saqtaýǵa arnalǵan tıimdi tásilder tizimin nazarlaryńyzǵa usynamyz.

1. Eske túsirý: jadymyzdan izdeımiz

Bul ádiste este saqtaýǵa kómektesetin kartochkalar tıimdi. Olar kartochkada beınelengen sýretpen baılanysty oılardyń sanańyzda qaıta jańǵyrýyna yqpal etedi.

Eske túsirý belgili uǵymdaǵa qatysty neırondy ótkizgish joldardy nyǵaıtatyndyqtan, atalǵan ádis – óte utymdy. Sonymen qatar ol testileý negizi bolyp sanalady. Dál osy sebepti mekteptegi emtıhandar oqýshylardyń bilimin baǵalaý ádisi ǵana emes, oqytý quralý bolýy tıis.

2. Mán-mańyzyn túsiný: tyń oılardy jıǵan bilimimizben baılanystyramyz

«Tyń aqparatty sanańyzda bar bilimmen baılanystyra bilseńiz, jańa aqparatty tolyq túsine alasyz ári eske túsirý de jeńil túsedi», - deıdi kitap avtorlary.

Mysaly, fızıka sabaǵynda jylý berilisiniń ne ekenin túsiný úshin, bul uǵymdy ómirlik tájirıbeńizben baılanystyryp kórińiz. Ystyq shaı ne kofe shynysyn ustaǵanda qolyńyzdyń jylynatynyn eske alyńyz. Túsinýge jeńil emes pe?

3. Kezektestirý: túrli tapsyrmalardy kezektestiremiz

Bir taqyryptan ekinshisine aýytqyǵan kezde, áldebir zatty zertteý ońaı túsedi.

«Túrli tapsyrmalardy kezektestire oryndaý aralaryndaǵy aıyrmashylyǵy men uqsastyǵyn tanýǵa múmkindik beredi. Emtıhanda ne ómirde máseleniń durys sheshimin tabý úshin túp-tórkinine boılaý qajettiligi týǵanda, bul ádistiń kómegi zor bolmaq», - dep túsindiredi kitap avtorlary.

4. Tyń oı izdestirý: ózdińizden jaýabyn tabý

Eger máseleniń sheshimin, qandaı da bir suraqtyń jaýabyn ózińiz tapsańyz, ol sanańyzda saqtalyp qalady. Al sheshimin tabý úshin áldekimniń kómegine júginseńiz, nátıjesi munshalyq tıimdi bolmaıdy.

Eger sóz oqý jaıly bolsa, kókeıińizde týyndaǵan suraqtarǵa sabaq bastalmas buryn jaýap berip kórińiz. Al jumysyńyzǵa qatysty bolsa, máseleniń sheshimin basshyńyzben kezdeser aldynda oılastyryp qoıǵanyńyz jón.

5. Refleksıa: bolǵan jaıǵa baǵa beremiz

Jınalystyń qalaı ótkendigin nemese jobaǵa baılanysty jumys qalaı júrip jatqandyǵyna baǵa berý úshin, birneshe mınýt oı júgirtińiz. Ózińizge «Barlyǵy josparǵa saı ótti me?», «Neni jaqsartýǵa bolady?» tárizdi suraqtar qoıyńyz.

Garvard bıznes mektebiniń zertteýshileri jumys kúniniń sońynda baıqaǵandaryńyzdy jazyp qoıýǵa bólgen 15 mınýt ýaqyt jumys ónimdiligin 23%-ǵa arttyratynyn ańǵarǵan.

6. Mnemonıkalyq amaldar: eske túsirý úshin, amaldar qoldanamyz

Qysqartý, uıqastyrý nemese sýretter arqyly áldeneni este saqtaýǵa tyrysqanymyzda mnemonıkalyq amaldardy qoldanamyz. Mnemotehnıkalar ózdiginen oqý quraly bola almaıdy. Biraq olar oqyǵanymyzdy eske túsirýge jeńildik beretin kartalar men kesteler qurýǵa kómektesedi.

7. Suryptaý: álsiz tustarymyzdy ańǵaramyz

«Suryptaý – jalǵan oıdan arylyp, ózindik pikirińizdi shyndyqqa janastyrý úshin naqty quraldardy qoldaný», - deıdi kitap avtorlary.

Biz kognıtıvti ıllúzıanyń qurbanyna jıi aınalatyndyqtan, bul tarmaq óte mańyzdy. Biz áldeneni túsingenimizge senimdi bolǵanymyzben, aqparatty tolyq ne múldem túsinbeımiz. Ózińizdiń osal tustaryńyzdy anyqtaý úshin, test tapsyryp kórińiz nemese áriptesterińizden jumysyńyzǵa qatysty pikirin surańyz.

---