InfoHub Logo

ÓLEŃ ÓLKESİNDE
FARIZA APAMA

(Kezdesý keshinen keıingi oı)

Jezqazǵan keshi, mezgil bolatyn ekindi,
Sahna tóri kógildir aspan sekildi.
Jastyqtyń jyry tógilip syrly sezimmen,
shýaǵyn shashty ne túrli.
Naızaǵaı syndy jarqyldap semser – jyrlaryń,
tumany aıyqpas dúnıeni, apa, nurladyń.
Bıliktilerge tik qarap turyp týra aıttyń
Zamanymyzdyń muń-zaryn.
Seniń jyrlaryń jany júdegen árkimge em,
Sol jyrlarmenen aıyrdym ómir parqyn men.
Buza almasań da ádiletsizdiktiń shynjyryn,
mártebeń, apa, bıik bolyp tur halqyńmen.
Eshbir jan Sizdi oılaı almaıdy jasyq dep,
Jete almaı júrgen siz jetken shyńǵa asyq kóp.
Ne bir myqtylar aldyńa týra kelgende,
sóz tappaı qalar sasyp tek.
Baılyqtar emes urpaqqa ólmes oı-mura,
Jarqyldaı bershi júrgen jerińdi toı qyla!
Qazmoıyn attaı tulǵańdy kórip súısinip,
Qýanyshymdy syıǵyza almadym qoınyma!
Órleı ber, apa, moıyma, eshbir moıyma,
Jıylǵan jurtty kórdiń ǵoı mynaý toıyńa!
Aq júreginen adal nıetin bildirgen,
jamıǵatyńdy alǵaısyń árkez oıyńa!

Jezqazǵan. Shilde, 2002 jyl. Gúlnaz ÚNDİBAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

ÓLEŃ

(Aqyn Farıza Ońǵarsynovaǵa)

Jaýhar jyry pash etken elge esimin,
Bir arý bar basynda jyr kóshiniń:
Sulýlyqqa jany ińkár, júregi izgi,
Aqyn-ǵumyr terbetken jyr besigin.
Óleń-jigit tilegin órnektegen,
darı ma eken aqyndyq jórgekpenen?
Jyr kitabyn jastanyp jatýshy edim,
Bir ǵajaby áli de shóldep kelem.
Shyraq jaǵyp tolǵaǵan jyr bulaǵyn,
Ór óleńnen muń kórsem tunjyradym.
Qýat aldym, bárinen bıik qoıdym,
Otty jyrdan tógilgen til qunaryn.
Eli súıgen aqyndy asaý úndi,
Tanytqan-dy Tólegen jas aýyldy.
Aqqý-arman mende de bolmas edi,
Tom-tom jyrdan berse ákem jasaýymdy.
Óleń-aıdyn, Kúni-alaý, Aıy nurly,
Men de kelip túsirdim qaıyǵymdy.
Oń ba alǵan baǵytym, teris pe álde -
Jol silteshi, jyr-apa qaıyrymdy!

Aıjan ABDÝLLAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZA SHYŃǴYSTAÝDY ARALAǴANDA

Farıza apa!
Saǵynyshyn sar dalanyń túıdińiz be?
Arýaqtarǵa basyńyzdy ıdińiz be?
Sizge arnaý jazý da qıyn, júdá,
Jyr tusaýym álde búgin qıyldy ma?
Ulylyqqa taǵzym-jyr ornatyp
Búgingi kún baqytym bop buıyrdy ma?
Biz bolashaq ǵasyrdyń janyndamyz.
Halqyńyzǵa kórinesiz jalyndy abyz.
Tarbaǵataı taýynyń bir tal gúli
Jyr arnady, apataı, qabyldańyz!?
Tirshiliktiń jaralyp quralyna,
kóńil-kónbeı san qatpar synaǵyna,
Shyńǵystaýǵa sharyqtap kep qaldyńyz,
Minip jyrdyń Aı mandaı pyraǵyna.
Aldyńyzǵa jınaldy halyq támam,
Tyńdaýǵa Sizdi eshbiri jalyqpaǵan.
Qasıetti jyryńyzdy tógińizshi
Alataýdyń aq bultyndaı qalyqtaǵan!
Sıaǵa toǵytqanda qalamushty,
Kóz jiberip Bórilige qarańyzshy.
Muhtar aǵam toıyna úlpildetip,
Jyryńyzdy - úki etip qadańyzshy!
Farıza-jyr
Keremet bolyp arman,
Han táńiri óleńniń órin alǵan.
Sórede emes kıeli tomdaryńyz
Júrekterdiń tórinen oryn alǵan.
Taǵdyry oǵan árkez qarsylasyp,
Saldyrsa da qataldyqtyń qaharly ánin,
Aq úmit pen qarsy alǵan atar tańyn,
Ázız qyzyn aıalap eli búgin,
ataıdy «Halqym súıgen qaharmanym!»
Namysy onyń atoılap boı kernegen,
Pendelik qoqysyna oıy ermegen.
Tańǵajaıyp tylsymy mahabbat pen
lázzattyń alaýyna jol bermegen.
Degen ol, jyrdaı móldir baqqa baram!
Jaǵympaz, jasandyny jaqtamaǵan.
Mahabbatyn jasyryp otaýyna
Qyzdyń pák sımvolynan attamaǵan.
Qalt jibermeı jyryńyzdy izdep edim,
Janyńyzdyń nuryna júzgen edim.
Osy ómirde bar bolsa eki jaqsy,
birinshisi ekeýdiń Siz der edim!
Quryqtap jalǵandyqtyń barymtasyn,
Shynshyldyqpen qaıtarǵan qarymtasyn.
Myńmen jalǵyz alysqan uly Abaıdyń
qasterleıik Farıza atty,
mıllıonmen alysqan qaryndasyn!
Qarttyqtyń aýylyna asyqpańyz,
Qara óleńniń ózenin tasytsańyz.
Pa shirkińdi-aı, desin jurt,
Farıza apa,
Qaýym qyzdar ózińizge ıek artqan,
qyz-qaýymnyń jigerin jasytpańyz!
Muqaǵalı aǵa aıtqan Farızajan,
Semeıdiń topyraǵyna basty qadam.
Jyry teńiz, qaǵaz - qaıyq, qalamy - eskek
elim dep jyrymenen jas bulaǵan.
Óleńimdi
Báz bireýler bilmesin, bilsin meıli,
túsinbesin, túsinsin, kúlsin meıli,
poezıa - shańyraǵynda ýyq bolyp,
Farıza apam esen-saý júrsin deımin.
M. Tólebaev atyndaǵy saz koleji
aqyndar mektebiniń shákirti.

Semeı qalasy. Shilde 1997 j. Ásemgúl BOSQYNBAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

AQYNDYQTYŃ ATYRAÝY FARIZA APAMA

Qosylǵanym osy edi kóshke meniń,
Essiz súıgen Óleńdi es kóremin.
Nuryńyzdy júrgenmen syrttaı sezip,
Jyryńyzdy jastanyp ósken edim...
Shattyq mynaý qoısa eger shaqyrmaı túk,
Aryzdanbas Allaǵa aqyn qaıtip...
Dúbirimdi jer jutyp ketpesin dep,
Aldyńyzǵa kep turmyn datymdy aıtyp...
Poezıa - júregim, pirim edi,
Baǵy bar jan baǵaǵa ilinedi.
Jyrlaryńyz baptaǵan bir sáıgúlik
Jyr - báıgede qalaısha súrinedi?..
Dúbir taıap márege keldi búgin,
Qalar ma eken shań basyp móldir únim...
Muqaǵalı muń shaqsa keshe Sizge,
Shaǵymdanyp men turmyn endi búgin...
Tolqynynda tirliktiń tolǵanamyn,
Shynaıy jyr ómirlik bolǵan ánim.
Ońda, qudaı, kelip em Ońtústikten,
Kórsem be dep ápkemniń oń qabaǵyn...

Shymkent. 22 qarasha, 1996 j. Qazybek ISAULY

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZA APA ÓLEŃİMEN SYRLASÝ

Ańsaǵandaı bir kóńilim kókti,
Bir názik sáýle júzimdi ópti.
Sáýleli sezim janymdy terbep,
Júregime ákep jaqut jyr tókti...
Jyryńdy seniń oqyǵanda, apa!
Kóktegi kúndeı shýaǵyn tókken,
Kóńilim meniń - máńgilik kóktem!
Júregimdi arbap, sybyrlaǵandaı,
Sıqyrly sazdy bir daýys óktem...
Syryńdy seniń uqqanda, apa!
Kózime móldir tamshy ilinedi,
Senimim kúırep, baq súrinedi.
Kókirekti kernep qaıǵynyń bulty,
Qaq aıryla keýde kúrsinedi...
Muńyńdy seniń uqqanda, apa!
Jastyqtyń jalyn jaıqalyp baǵy,
Atqandaı kúlip baqyttyń tańy.
Aıaýly appaq armanym bolyp,
Janymdy meniń terbeıdi taǵy...
Jyryńdy seniń oqyǵanda, apa!
Jyryńdy seniń oqyǵanda, apa!

Atyraý qalasy. 1996 j. Aınagúl KEMALIEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZA OŃǴARSYNOVAǴA ARNAÝ

Ómir-ózen turady aǵystardan,
Ómir-báıge turady jarystardan.
Ómir-kókpar, dodada arqaly aqyn
Farıza júr, kezi joq qalys qalǵan.
Ómir qyzyq jeńilis-jeńisimen,
Ómir qyzyq máýeli jemisimen.
Basqa aqyndy bilmeımin, al Farıza
Tabylyp júr árdaıym el ishinen.
Sanaýly-aq jyl dalamda tań atqaly,
(Kóptiń biri emes pe ek sanattaǵy?!)
Joǵyn joqtap Farıza áz halqynyń
Shyryldap júr táńirim jaratqaly.
Bas burǵyzbas tirshilik san-salaly,
Taǵat tappas janyńnyń sán-samaly.
Shoıyn joldyń ulaǵat ul-qyzdary –
Nan-tuzymen Farıin qarsy alady.
Oryndalyp qazaqtyń ańsaǵany,
Ótip jatyr baǵymda án sabaǵy.
Bolat joldyń tanymal tarlandary
Aqjaıyqtyń aqqýyn qarsy alady –
Qarsy alady, álemge jar salady!

Qyzylorda. 27 tamyz, 1996 j. Tólegen JYLKELDIEV

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZAǴA

Tún jalǵyz, men de jalǵyz, sham da jalǵyz,
Ótkenge, ketkenge de tańdanarmyz.
Farıza, Farızajan, Farıza qyz,
Óziń eń Muqań aǵa jyrlaǵan qyz.
Dos tappaı dala uly dal bolypty,
Pánıden bizde solaı aldanarmyz.
İni em, Muqańa da, ózińe de,
Shyqpaǵan taýym joq ed, barmaǵan quz.
Aǵanyń sol óleńi, oıymdy órtep,
Ketýge biz de erteń qamdanarmyz.
Aqynnyń jany bólek, muńy birge,
Júrekke júıke bolyp jalǵanarmyz.
Aqyn bop ketpesek te ózderińdeı,
Uzyn arqaý, áıteýir, sonda barmyz.
Bir úıden bir sham kórseń, men dep oıla,
Otyrǵan inim ǵoı dep, tańda jalǵyz.
Syr aıtar qyz da tappaı otyrmyn men,
Bálkim, biz kóz jumǵansha sandalarmyz.
Arhıvke sizder barsań amal qansha,
Tizimge ilse aqyn dep, sonda barmyz.
Túbinde Farıza apa, Farıza qyz,
Aǵań men iniń qusap qalma jalǵyz...
Farıza, Farızajan, bilesiń be,
Jaralǵan jan ekenmin kúresýge.
Muqańnyń arýaǵy úshin arpalysam
Meni eshkim, laqtyra almas kúresinge.
Farıza, Farızajan, bilesiń be,
Pende bop jaralǵan soń, kúlesiń de.
Shyn aqyndy óksitken ór kókirek,
Men turmyn myqtylarmen tiresýge.
Qulazymaı keýdemdi, jaılasa muń,
Aqymaqty ómirge saı jasadym,
Sherli ketken, shermende shyn aqynnyń,
Arýaǵy úshin qashanda shaıqasamyn,
Farıza, Farızajan, bilesiń be!?

Taldyqorǵan. 1995 j. Jankeldi ZAMANBEKOV

*** *** *** *** *** *** *** ***

SİZGE

Qyzdarǵa jyr jazatyn anasyń sen,
Ólshenbes syry tereń danasyń sen.
«Qazaqtyń Farızasy» degen atpen
tósinde tarıh-taýdyń qalasyń sen.
Qazaqtyń ar-namysy biz emes pe,
Qashannan halyq kórki qyz emes pe?
Endeshe sol qyzdarǵa úlgi berer
shyńdaǵy shynar tulǵa siz emes pe?
Halyqtyń kıesi ǵoı aqyn degen,
Ór minez, názik sezim, batyl der em,
Keıde muń, keıde shattyq - jyrlaryńyz
Qyzdardyń júregine jaqyn neden?
Keıde muń, keıde naıza - janaryńyz,
Júzińiz - japqan syndy dalany kúz.
Basqaǵa uqsamaıdy kúlkińiz de,
Árıne, bere almaımyz baǵany biz...
Tazaryp Sizden ushqan nurdan janym,
tal boıym bir sýynyp, bir janǵanym...
jasqanyp, jaqsy kórip ózińizdi
Apataı, Sizge osy jyrdy arnadym.
Qanysh Sátpaev atyndaǵy orta mekteptiń

11-v synyp oqýshysy. Atyraý qalasy. 1995 j. Nazgúl SHAPIHOVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZA, SEN JULDYZSYŃ

Farıza, sen juldyzsyń
aspandaǵy,
Pende bop qara jerdi bassań-daǵy.
Shampan bop tyǵyndardy
atsań-daǵy,
Sel bolyp Alataýdan
assań-daǵy,
Juldyz bop qalasyń Sen
aspandaǵy!

Qostanaı. 14 qazan 1994 j. Manash QOZYBAEV

*** *** *** *** *** *** *** ***

ÓNERİŃMEN JÚRSİŃ, APA, JAR SALYP

Ónerińmen júrsiń, apa, jar salyp,
Qıyndyqtar kezdesse de qanshalyq.
Jolyqqanda ár kúnimiz toı bolyp,
Júreıikshi ózińizdi qarsy alyp.
Bala bolyp oınamaǵan shyǵarsyz,
Bal kúlkińdi soǵys buzdy sum arsyz.
Bar beınetti bir basynan ótkergen,
Búginde Siz shyńǵa bitken shynarsyz.
Usynaıyn jaýqazyn bul jyrymdy,
erek jansyń sózi – naıza, nury – úlgi.
Senshe súısin, súıgen bolsa barlyq qyz
Qasıetti tilim menen dinimdi.
Tirshiliktiń qajytqanda burqaǵy,
seniń jyryń júrekterdi jyltady.
Saǵan tartsyn tazalyǵy, túrimen
musylmannyń, Muhammedtiń urpaǵy.
Asaý jyryń teńiz syndy burqaǵan,
seni kórip kóńilimde shyrqady án.
Biz tileımiz kórek bolsyn halqyńa
júregińmen sen demdegen jyr-taǵam!

Betpaqqara aýyly, Torǵaı oblysy. 13 naýryz 1992 j. Erenǵaıyp ÁBDİHALYQQOJA

*** *** *** *** *** *** *** ***

NARYNNAN SHYQQAN NARTAILAQ

Arýana-jyryń Alataý jaqtan aǵylǵan,
Aqshýlan shashyń jaratylǵandaı saǵymnan.
Asaý jyryńmen alysyp kópten kelesiń,
Atbegideıin jańylmas eshbir babynan.
Kenshideısiń sen qaılamen kómir qoparǵan,
Aqpa jyrlaryń toqtamaı saýlar jotamnan.
Jumystan sharshap, turmystan qajyp ketkende,
Seniń ystyq jyr-jalynyńnan ot alǵam.
Balalyǵyńdy qaıyra almaısyń aıqaılap,
Jastyǵyń qaldy artyńda sonaý jaısań shaq.
Qumda týyp, shyńda ósken, qymbat shynarym,
Aman júr árkez, Narynnan shyqqan Nartaılaq!

Balyqshy aýdany. 1992 j. Nurmuqan QADİRULY

*** *** *** *** *** *** *** ***

Qurmetti Farıza!

Aıtamyz «Qutty bolsyn» jasyńyzǵa
Qart Kaspıı,
Qıyrshyq qum, tasymyz da.
Bizderden júrseńiz de qansha shalǵaı
turamyz sezip Sizdi qasymyzda.
Keýdemiz tilekterge tolyp izgi
alamyz iltıpatpen qolyńyzdy.
Óleńniń órnegimen barasyz Siz
ásemdep júrip ótken jolyńyzdy.
Kúmáni,
kúdigi bar shaqtar buǵyp,
qaraımyz sol jolǵa biz maqtan qylyp.
«Atyraý aqıyǵy ushar!» — degen
aqtaldy el senimi,
aqtaldy úmit.
Búgin de izbasar kóp elińizde
júr endi solar Sizden senim izdep.
Joldaımyz Mańǵystaýdan quttyqtaýdy
«Qıaǵa qulash ura berińiz!» - dep.

«Komýnıstik jol» gazetiniń jýrnalıseri.
Shevchenko qalasy. 1979 j.

*** *** *** *** *** *** *** ***

Ardaqty Farıza!

Sizdi gazet betinen, teledıdardan kórgen saıyn bir hat joldasam dep oılap júr edim. Sonyń sáti búgin túsken tárizdi. «Mańǵystaý monologtaryn» oqyp tanystym. Ártúrli syrlar bar eken. Ásirese «Qashaǵannyń monology». Tereń oıshyl adam ekenińizdi ańǵartady.

Arasynda kúıinishteri de bar:
«Bas súıer bolmasa da bir týǵanym,
Senemin aıalaıtyn jurtym baryn.
Qanshama qulshynǵanmen, kúńkilderdiń
shylbyryn jetpeı áste qyrqýǵa álim,
sharshady shyryldaýmen bul qý janym».
Tamasha!
Talaı daryn basynan ótkizgen qasiret qoı…
Sóz marjanyn tógiltken jalǵyz qyzyn
ant atqandar kúńkilmen jasqap júzin…
Qaraǵym, qaryndasym, jasqanbaǵyn!
Taısalmaı sharyqtasyn aspanǵa ániń!
Úrgen ıt kerýenge qur sháýilder,
Kúıbeńge qul bolmaıdy asqan daryn.
Ant atqandar kúńkilin aıta bersin,
solardan joǵary bol, asqaq janym!..

Qaraǵandy. 28 shilde, 1982 j. Evneı BÝKETOV

*** *** *** *** *** *** *** ***

DÚLEI AQYNǴA

Jurt aýzynda siz jaıly ańyz-dastan,
qatal jan joq olarsha Sizden asqan.
Kádimgideı qaımyǵyp, sondyqtan ba...
kabınettiń esigin seskene ashqam.
Kúlimsirep, qarsy alyp, qoldy qysyp
qýanyshqa keýdem de tolyp, ysyp...
Bir-birinen áli ázir syr úzbegen,
jyr izdegen janarlar jolyǵysyp...
Til qatqansyz Siz maǵan jaılap qana:
«Tirlik iste, jaıyńdy oılap, bala!
Kollektıv jas, bári de jaqsy jandar,
ortamyzda júrersiń, jaınap dara!»
Sodan beri birer aı, apta ótti,
kúnder, túnder almasyp qaptap ótti.
Qyzmettes jandarmen qaljyńdasyp,
til tabysar, syrlasar shaq ta jetti.
Tumaýratyp júrsem de, jumysyma,
kiriskenmin kóńilsiz surym syna.
Baıyppenen bas shaıqap, maǵan kenet,
zer salǵansyz «pysyldap» turysyma.
Árkez sol kún esimde bolar erek:
«Ana jaqta nemene bar ma, derek?
Nege aýyra bereseń, qalqam, bizge
aýyrmaıtyn, ólmeıtin adam kerek!
Jumys ýaqyty bitken joq, áli bar ýaqyt.
"Qyńsylamaı úıge qaıt, dáriger shaqyrt!"
- Dep saldyńyz kenetten qatýlanyp,
qazir isher «volakardın» berip jatyp.
Qudiretińizge sol kezde-aq bas ıgenmin,
birer saǵat ótken joq as úıdemin.
Ystyq-ystyq qaınatyp sút ishpekpin,
japyraǵymen jaıqalǵan jas ızenniń.
Tańdaıymnan ketpeıtin dámi, demi,
sol bir sátter janymnyń áni me edi?!
«Pıonerdiń» bergen sol tárbıesi
tik qulatpaı keledi áli meni!

Almaty. Jeltoqsan, 1983 j. Gúlzákıra ÁBDİLDAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

SEZİM SHYRPÝY (Farıza Ońǵarsynovaǵa)

Saǵynyshtyń sazyndaı saǵymdanyp,
jyrlaryńnan sharpıdy jalyn qaryp.
Júregimdi jandyryp jibererdeı,
Muńyn silkip kóńildiń, shańyn qaǵyp.
Almas qylysh sekildi jarqyl-otty,
alaýlaǵan sezimiń sharpyp ótti.
Kesapatty qaımyqpaı talqandaısyń,
kózińe de ilmeısiń parqy joqty.
Kim biledi... Ómirdiń soqpaǵynda,
pák kóńilmen alańdap toqtadyń ba?
Keýdeńdegi kógershin alasurar,
qaıǵy-muńdy serpigen shaqtaryńda.
Netken asqaq shalqyǵan otty jyr eń!
Armanyń da asqaqtap ketti, bilem.
Óleń seni tanytty bar álemge,
óıtkeni óziń kosmos-kóktiń úni eń.
Talaı túnder, bilemin, kóz ilmediń,
taǵat tappaı taýsyldy-aý tózimderiń...
Jyrlaryńda jatyr ǵoı ózińdeı bop,
Shartarapqa sharq urǵan kezim meniń!
Jas júregiń túnekte ottaı jaryq
ólmes óleń jolyna ketti aınalyp.
Kúlkisi men kóz jasy tirshiliktiń
jyrlaryńda órildi shoqtaı qaryp.
Qyz bitkenge ózińsiń aına tulǵa
Ór mineziń, ózgeshe aıbatyń da!
Jası qalsam tylsymdy tirshilikte,
qýat quıdy jyrlaryń qaıratyma!
Maýsym, 1984 j. Marıa MERESHEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

Ardaqty Farıza!

«Daýa» atty kitabyńyzdy oqyp shyqtym. Aqyndyq talantyńyzǵa bas ıemin. Osynaý ǵajaıyp týyndyńyzdy tańdanbaı, tebirenbeı oqyp shyǵý múmkin bolmady. Men aqyn emespin. Ózimdi aqynmyn deýge haqym da joq sıaqty. Sebebi, men qyryqtyń qyryn asyp, elýdiń eńisin eńsergen shaǵymda aqyn bolýym qıyn ekendigi basqadan buryn dál Sizge aıan.

Sizdiń júrekpen jazylǵan jyrlaryńyzdy oqı otyryp kóńilimniń sharyqtap, shabyttanǵany sonshalyqty, ózimniń Sizge degen sezimim men qurmetimdi poezıa tilimen jetkizýdi jón kórdim.

«DAÝANY» OQYǴANDA
İ
Ǵajaıyp tańnyń raýany, -
oqyǵan kezde, - «Daýany».
Jadyrar janyń jyr kernep
jutqandaı jupar aýany.
İİ
Syr-sandyǵy,
qyz jany — qazynasy,
Kemeńgerdiń «Daýada» nazy, jasy.
Jerin, elin,
halqynyń tilin súıgen
ǵajap jannyń bul bizge bazynasy.
Sózin urmas papkaly qaryndynyń,
tanytasyń dúbirin daryndynyń.
Aıqara ashyp qaqpasyn máńgiliktiń
oryn alar naq tórden jalyn-jyryń.
Qaryshtaı ber, qazaqtyń Farızasy,
bári rıza halqyńnyń kári-jasy.
Poezıa atanǵan bir álemniń
óziń der em danyshpan padıshasy.

Aqtóbe. 1985 j. Jalańtós JAIPARULY

*** *** *** *** *** *** *** ***

CHYGYSHTYN CHOLPON JYLDYZY

Abaı, Jambýl, Múhtar ósken torlarda,
Aska joktýr basshy býlýt chelbegen?!
Almatyda — aımagy keń kazakta,
Adam joktýr dosko kýlach kerbegen?!
San juldyzǵa sapar tartyp ordogon,
Sary-Arkanyn gúldarunon terbegen.
Saamal jýttýý, sapyrylgan býlaktýń
Jylgalaryn jyl aılantyp korbogon.
«Tologandaı» top jarashkan kúıoogo,
«Qyz Jıbekteı» qyz ýzaryp berbegen.
Kýrmangazy, Bıbıgúldeı býlbýldý
tyńdash ýchún tańda attanyp kelbegen.
armanymdy, aryldyp.
Al, bızderdeı okýrmanyn Jerde-keń,
Arzysyn dep, yr kógúnda termegen.
Farızadaı akyn kyzdýý boorlam
tagzım etem talantka baı elge men!

Frýnze qalasy. 19 shilde 1985 j. Jeńıldık ARALBAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

TULǴAŃYZ ELESTETTİ KÚN JARYǴYN

Tulǵańyz elestetti Kún jaryǵyn.
Bolǵan joq sizdeı aqyn jyrda buryn.
Aqyl, oı, sezim, daryn – bári Sizde,
tabıǵat aıamapty myrzalyǵyn.
Shyndyqtyń perzentisiz – uǵyndy jurt.
Qala almas eshkim Sizden syryn buǵyp.
Jyryńmen, janaryńmen tazartasyń,
kir shalǵan júrekterdi jýyndyryp.
Júzińdi, aqyn Apa, keled kórgim,
Ózińe kóńilimdi qulaı bóldim.
Symbatty ór beıneńe basymdy ıip,
Keledi, qabyl alsań, sálem bergim!
Meni de silkindirip otty lebiń,
Siz bar dep bul dúnıede kók tiredim.
Kóldeneń kók attynyń oqtarynan,
til-kózden aman bolǵaı dep tiledim.

Aqpan, 1986 j. Baqytgúl NURMAHANOVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

Farıza aqyn

Ómirge endiń daýyl bop kenet qıyrdan,
siltideı tyndy daýsyńdy estip dúıim jan.
Qalǵandaı bolam asyp bir bıik asýdan
oqyǵan kezde jyryńdy seniń quıylǵan.
Jyrlaryń seniń aqqýlar júzgen nurly aıdyn,
jaǵada turyp oramalymdy bulǵaımyn.
Sýsynym qanyp sýsyldap ushar qazdaımyn,
sizdiń jyrlarsyz shólirkep qalatyndaımyn...

Almaty oblysy. 17 qazan, 1988 j. Maıgúl SALYQBAEVA, oqýshy

*** *** *** *** *** *** *** ***

OQYǴANDA ÓLEŃİN AQYN JANNYŃ

Oqyǵanda óleńin aqyn jannyń,
shyndyqqa men entelep jaqyn bardym.
Qýanysh pen qaıǵysyn pash etetin,
súıem jyryn aqıyq aqyndardyń.
Adamdyq «dánin» sepken kókirekke,
jolatpaıtyn árqashan ótirikke.
Kózge - sáýle, júrekke - nur quıatyn,
Óleń - saraı, kún - kúmbez syr jıatyn.
Ondaı júrek men taptym adamzattan,
janymyzǵa jylylyq otyn jaqqan.
Ondaı júrek jubatyp jylaǵandy,
jaqsylardy janyńa jaqyndatqan.
Tanys búgin bir adam bárimizge,
jas balaǵa, erjetken kárimizge.
Ot jalyndaı óleńi Farıza aqyn
sán qosady saltanat – sánimizge.
Qýat quıyp jyrymen ǵashyq janǵa,
aqqý-aqyn syrlaryn jasyrǵan ba?!
- Farıza, Farıza - dep ul menen qyz,
urandaıdy aldaǵy ǵasyrlarǵa.

Almaty oblysy.1988 j. Nesipkúl TURLYQOJAEVA, oqýshy

*** *** *** *** *** *** *** ***

AQYN BEINESİ

Qazaqta sendeı bolsa barlyq aqyn:
Dúnıeni dúrliktirip tań qylatyn,
tý etip týǵan eldiń ar-muratyn,
arnaǵan sulýlyǵyn, bar qýatyn.
Daýyldaı ekpinimen nar jyǵatyn,
janyńa jaı túsirip, jandyratyn.
Jyrymen bar dúnıege ǵashyq etip,
súıgizip jáne esińnen tandyratyn.
Tek qana adaldyqty taq qylatyn,
janynan jylaǵannyń taptyratyn.
Aınalǵan otty shardaı mańaıyna
jolatpaı byqsyqtardy laqtyratyn.
Dertine baılyq, bılik aldyrmaǵan,
jaqpasa kóńiline, handy «urmaǵan».
Jek kórip, jaqsy kórip, kezdeskenin
áıteýir jaıbaraqat qaldyrmaǵan.
Shaldyqpaı, shalynsa da shańǵa basy,
(ǵumyry — bolashaqta, alda — jasy)
bar qyzy qazaǵynyń Qurtqa bolyp,
Qobylandy bolsa deıdi bar balasy.
Rahatty aıyrbastap muńǵa, azapqa
kelesiń, endeshe, apa, jyrla, jatpa!
Jazyqsyz kúıgenderge senen basqa
arasha bolar jan joq bul qazaqta.
Farıza, Farıza apa, alaý aqyn,
Ózińde qupıa bir kúsh bar-aý, aqyn?!
Sharq uryp Namys-shyńǵa qol bastaısyń
jaly-jel minip jyrdyń jaraý atyn.
Saý bolsa týǵan eliń — aq bosaǵań,
sol ǵana — mahabbat ta, baq ta saǵan.
Qazaqtyń Aıy ońynan týar edi-aý,
dalamnyń bar jigiti tartsa saǵan!

Jambyl qalasy, 1989 j. Toqtarbek ESENQULOV

*** *** *** *** *** *** *** ***

AQYNNYŃ TÝǴAN KÚNİNE

Elýdiń erttep mindiń arǵymaǵyn,
jastyqqa tımeı júrip jar qulaǵyń.
Tabysty eńbek etip eliń úshin,
demeısiń qajydym bir, qaljyradym.
Ónerdiń aldyń asqar bıikterin,
halqyńa sóz marjanyn jıyp berdiń.
Farıza, qutty bolsyn týǵan kúniń,
árqashan qurmetteıdi súıikti eliń.
Umytpaı seni súıer aýyl baryn,
el, jer dep jyr arnadyń, daýyldadyń.
Esen-saý júrse eken dep bıikterde
tileıdi ulytaýlyq baýyrlaryń.

Maǵzumbek MASHAIYQOV. Jezqazǵan. 25 jeltoqsan, 1989 j.

*** *** *** *** *** *** *** ***

MAQTANYSHY ULTYMNYŃ – FARIZASYŃ

Maqtanyshy ultymnyń - Farızasyń,
Jaıma shýaq mineziń jazırasyń.
Óleń sózden esh jerde jańylmaısyń,
dúldúldeı-aq, Farıza, aryndaısyń.
Asqaqtyq pen muń esip óleńińnen,
dańqyń ketti jaıylyp ónerińmen.
Óleńińnen sýsyndap jalpy halyq,
talantyńdy kıeli kóre bilgen.
Keıde muńdy óleńiń muńaıtady,
muńaıma dep halqyńyz syr aıtady.
Farızajan, tasqynyń arta bersin,
bul tilekti biz aıtpaı, kim aıtady?!

Qańtar, 1990 j. Toǵabaı BEGALIEV

*** *** *** *** *** *** *** ***

AQYNǴA ARNAÝ

Qanattymyn, halqymmen irgelimin,
qaı kezde de qýanysh, birge muńym.
Jattap óstim «Mazasyz shaǵyńyzdy»,
jattap óstim «Bozbala kúndeligin».
Ana tildiń qaımaǵyn qalqyp ishken,
Apa, seniń dál búgin dańqyń ústem.
Tilegim de tartady
saǵan qaraı,
Júregim de álemdik tartylyspen.
Ár adamnyń ózindik bar álemi,
ásem jyryń-elińniń dara keni.
Qalaı aıtam demeısiń,
tiri bolsa,
Abaı atań arqańnan qaǵar edi.
Ómir - kúres, dep júrmiz, ómir - eges,
ór kúshpenen alynar tegi beles.
Muqaǵalı marqumnyń jigit tappaı,
muńyn Sizge shaǵýy tegin emes.
Ótti Sara aqtaryp neler zardy,
Ónerdegi taýypsyń kemel zańdy.
Meńdekesh te asyldyń synyǵy ǵoı,
meıirimin bilipti tóger jandy.
Júrekterdiń serpesiń shymyldyǵyn,
jyryń-máńgi, endeshe ǵumyrly úniń.
Saǵynyshyn keýdege jıyp kelgen,
sol báıgege qosylmaq iniń búgin.
Kóp jaılardy jıýshy em mıyǵyma,
kelip turǵan kóńildiń kúıi myna.
Shattyǵymdy shalqyǵan Ulys kúni
shapan qylyp jabamyn ıyǵyńa.
San baılyqtyń qoınaýy - nýly jerim,
sózben salam dalamnyń nurly zerin.
Úmit - óleń sáýkele, endeshe, apa,
Úki taǵyp basyńa kıgizemin.
Alyp keler kóńilge ár tań úmit,
apamyzǵa tanytyp marqa qylyq,
móldiregen bulaqtaı shýmaqtardy,
moıynyńa taǵamyn alqa qylyp.
Durys bolsa nesine qysylamyn,
darynymnyń ózime kúshi málim.
Gúl kesteli, bulqynys bir keshtegi,
Jyr-desteni baıraq qyp usynamyn.
Týra sózdiń túbi bar, qosylamyn,
túzý jolǵa túsken joq kóshim áli.
Rıza bol jyryma, Farıza apa,
rıza bol - inińniń osy bary.

Atyraý oblysy, 1988. Búrkit BAZARBAEV

*** *** *** *** *** *** *** ***

ZAMANYNYŃ KÝÁ BOLYP ǴURPYNA

Zamanynyń kýá bolyp ǵurpyna,
ózin asqaq ustap júrgen bir tulǵa.
Azamattyq júregi bar aqaýsyz
pendeliktiń kóne bermes yrqyna.
Qar jatady shyńnyń shyrqaý basynda,
uqsastyq bar Farızanyń shashynda.
Kele jatqan dúnıege tik qarap,
tartys-talqy alqymdaǵan ǵasyrda.
Tabıǵatyn qaısarlyqqa júr egep,
jyr-shybyqpen byqsyǵandy dúrelep.
Tazalyqtan, zańǵarlyqtan jaralǵan
jyrlaryńyz álem ǵoı ol bir erek!
Jaǵympazdy mańaıyna jýytpaı,
úrkekterdi tizgindeıtin quryqtaı.
Asaý janyń yryq bermes júgenge,
átteń keıbir meńireýler júr uqpaı.
Tútinimen tóńiregin ystaıtyn,
zulymdyqqa boıy buǵyp qystaıtyn,
pendelerge qarsy tulǵa - Farıza,
adamdyqtyń týyn bıik ustaıtyn.
Bıik ushar erkin jaıyp qanatyn,
kemel oıy dana jáne dara tym.
Dúleı jyrdyń maza bermes dúbiri
san júrektiń qońyraýyn qaǵatyn.
Názik deneń myqtylyǵyn saqtasyn!
Jyryń ashar ǵasyrlardyń qaqpasyn!
Tolastamas ózińe uqsas minezdi
týǵan dalań jyrǵa sýsap jatpasyn!
Elý degen erlik jasy eńseli,
adamdyqtyń bezbendeler ólshemi.
Aqtileýli sińililerdiń atynan
quttyqtaımyn, Aqyn apa, men seni!

Mańǵystaý, 1989 j. Aısyrǵa KIİKBAEVA

*** *** *** *** *** *** *** ***

FARIZA OŃǴARSYNQYZYNA

Úshbý hat arqalaǵan qyran júgin...
Zyndanǵa daýsyń jetti, shynar gúlim!
Tas kereń saraılar da ór únińnen,
asyly, bir selk etken shyǵar búgin.
Qysh bólme, temir tósek muńaıtady,
Bolaryn bilmedi aǵań bulaı háli,
Barynda tereń oıly qaryndasym,
Joqtaýshyń joq dep maǵan kim aıtady?!
Aryndy Zaman atty selge tústim,
Qapyda qanat synyp, jerge tústim.
Sezbep em, oılamap em - búgin bildim
adaldyq, myqtylyǵyn Jerde Kúshtiń.
Qoldadym jas-kárini saǵy synǵan,
Elime aq kóńilmen aǵytylǵam.
Halqymnyń shomyldym da senimine,
Taımadym ójettikpen baǵytymnan.
Ózgeniń qańqý sózin sóz demedim,
Maqsatyn jeke bastyń kózdemedim.
Aınaldym aqylyńnan, Farızajan,
Júıtkitken jolsyzdarmen sóz dónenin.
Otyrmyn shiderleýli, jylym-qaıǵym,
Qyl shylbyr janǵa batyp, shyryldaımyn.
Jalǵyz-aq súıenishim el arýaǵy,
ótken be ómir-attan jyǵylmaı kim...
Jetti ǵoı júrek sóziń myna maǵan,
Qalaısha tebirenbesin buǵan aǵań.
Aıtypsyń bórik kıgen jekeńderdi,
súıemes qulaǵandy qulamaǵan.
Qazaqta qaryndastyń orny bólek,
Aǵańa Óleń-hatyń boldy qorek.
Laıyq aıalaýǵa áz qyzdardyń,
keı bórik kes-kesteıdi joldy bógep.
Sarǵaıdym, saýalym kóp janymda shyn,
El-jurtty mekenińdi saǵynǵasyn,
Úzgendeı boldyń maǵan temir tordy,
aman bol, jiger-júrek qaryndasym!

Bishkek. 1991 j. Asanbaı ASQAROV

*** *** *** *** *** *** *** ***

Farıza

Jandardyń aqyn bolyp jaratylǵan,
İshinde eren seniń dara tulǵań.
Nár alyp jyrlaryńnan kúnnen-kúnge
kóz tarta kóriktenip baratyr mań.
Sen dese jańǵyryǵa jar basynan,
Jatady jan terbeter jalǵasyp án.
Tasıdy, senen jarqyn jyr tyńdasa
Atyraý asyp ketip arnasynan.
Kórindiń órimnen de, tórimnen de,
Shubaǵan saırap dańǵyl jol irgeńde.
Jyrlaryń týǵan jerdi aımalaıdy,
Jaıyqtyń tolqynymen órilgende.
Kórindiń sharshy topta oń qanattan,
Júrekter jyr oqy dep qolqalatqan.
Jyr-óner keldi sende kemeline
teńizdiń munaıyndaı fontan atqan.
Sende bar sútpen bitken nar qasıet,
Júrerdeı halqyń árkez arqa súıep:
Sý bolsa — eń móldiri, zámzámi dep,
Taý bolsa — eńseli zor jartasy dep.
Quıylǵan sendik sezim jyly arnadan,
Engen jan ıirimińnen shyǵa almaǵan.
Jigitten bıik qoıyp qyz basyńdy
Muń shaǵyp Muqaǵalı jyr arnaǵan.
Tamsantyp, tańdantýǵa jahan betin,
Sensiz jyr, sensiz salǵan maqam jetim.
Sen taǵy qýantýǵa qandastardy
qyz bolyp qaıta týǵan Mahambetim!
Tappaǵan tańdaǵanyn tapshy óristen,
Jurtynyń baq pen soryn qaq bólisken.
Minezi - er, jany - shýaq, ary - taza,
Jaralǵan qońyrqaı bop aq perishtem.
Erekshe ózgelerden jazar úlgiń,
Ekpini sende ómirsheń ǵajap únniń.
Árqashan tóbesine kóteretin
ózińsiń jyr-jalaýy qazaǵymnyń!

Almaty. Qarasha, 1992. Marat Ysqaq

---