InfoHub Logo

Zıgmýnd Freıd XX ǵasyrdyń eń tanymal jáne yqpaldy psıhologtarynyń biri boldy. Ol qazirgi kúnge deıin adam psıhologıasyn túsinýge negiz bolyp tabylatyn kóptegen teorıalardy jasady.

Freıdtiń mańyzdy teorıalarynyń biri ınstınkt teorıasy boldy. Ol ınstınktter bizdiń minez-qulyqty anyqtaıtyn týa bitken, bıologıalyq kúshter dep eseptedi. Freıd boıynsha negizgi ınstınktterge lıbıdo (jynystyq qanaǵattaný qajettiligi) jáne destrýktıvti ımpúlstar jatady.

Freıd ınstınktterdi eki kategorıaǵa bóldi: ómir súrýge shaqyratyn jáne ólimge shaqyratyn. Lıbıdo arqyly beınelengen ómirlik ınstınktter ómir men damýdy saqtaýǵa baǵyttalǵan. Destrýktıvti ımpúlstar nemese tanatos dep atalatyn ólim ınstınktteri, kerisinshe, joıylý men ólimge baǵyttalǵan.

Freıd sonymen qatar ınstınktterdiń ózara árekettesýin jáne bizdiń tulǵamyzdyń ártúrli aspektilerin túsindirý úshin «ıd, ego jáne sýperego» tujyrymdamasyn jasady. Id - óz qajettilikterin dereý jáne sózsiz qanaǵattandyrýǵa umtylatyn bizdiń beısanalyq  jaǵymyzdy bildiredi. Ego - bul shyndyqqa sáıkes áreket etetin jáne ártúrli qorǵanys mehanızmderi arqyly ıdentıfıkatordyń ınstınkteri men qajettilikterin retteıtin bizdiń jeke tulǵanyń aqyldy, utymdy bóligi . Sýperego jalpy qabyldanǵan normalar men qundylyqtardyń áserinen ıd- ınstınktterdi basatyn jáne olardy shekteıtin ishki moraldy bildiredi.

Freıd ınstınktter bizdiń tulǵamyz ben minez-qulqymyzdy qalyptastyrýda mańyzdy ról atqarady dep eseptedi. Onyń pikirinshe, psıhıkalyq buzylýlar ınstınktterdiń basylýyna jáne beısanalyq konflıktterdiń paıda bolýyna ákelip soqtyratyn jeke qajettilikter men qoǵam talaptary arasyndaǵy qaıshylyqtyń nátıjesinde paıda bolady.

Zıgmýnd Freıdtiń ınstınkt teorıasy onyń psıhıkalyq energıa konsepsıasymen de baılanysty. Freıd ınstınktter lıbıdo dep atalatyn psıhıkalyq energıany týdyrady dep sendi. Bul energıa ıdentıfıkatordyń qajettilikterin qanaǵattandyrý prosesinde únemi jınaqtalady jáne bosatylady.

Freıd túısikter men psıhıkalyq energıa bizdiń tilekterimizdi, minez-qulqymyzdy jáne jeke tájirıbemizdiń qurylymyn qalyptastyrýda sheshýshi ról atqarady dep aıtty. Ol sondaı-aq qanaǵattandyrylmaǵan qajettilikter janjalǵa, beısanalyq motıvterge jáne psıhıkalyq buzylýlarǵa ákelýi múmkin dep boljady. Bir qyzyǵy, Freıdtiń beıneqosylǵylary tek seksýaldyq jáne agressıvti ımpúlstardy ǵana emes, sonymen qatar tamaq, ózin-ózi saqtaý jáne tanym sıaqty obektige baǵyttalǵan basqa dıskilerdi de qamtıdy. Ol bul ınstınktterdiń barlyǵy bir-birimen baılanysty jáne ózara árekettesip, kúrdeli jáne alýan túrli psıhologıalyq ómirdi quraıdy dep eseptedi.

Freıdtiń ınstınkt teorıasynyń psıhoanalız salasyna úlken úles qosqanyn da atap ótken jón. Freıd psıhoanalız dep atalatyn taldaý ádisin ázirledi, ol beısanalyq prosester men alǵashqy ınstınkterdi olardy sheshý jáne sanaǵa biriktirý maqsatymen zertteýdi qamtıdy.        

Freıdtiń ınstınkt teorıasyna qatysty syn men qaıshylyqtarǵa qaramastan, onyń áseri áli de mańyzdy. Ol ishki qaqtyǵystardy, beısanalyq pen sanaly arasyndaǵy qarym-qatynasty, psıhıkalyq prosesterdiń minez-qulyq pen emosıalarǵa áserin túsinýdi tereńdete tústi.

"Áleýmettik jumys" mamandyǵynyń 2 kýrs magıstranty Zarbat Aqnıet
Jetekshisi: aǵa oqytýshy Avsydykova Q.Á.

---