InfoHub Logo

Taqyryby: «Fızıkalyq zymyran».
Maqsaty: Synyptan tys ýaqytta jarys túrinde ótkiziletin bilim saıysy oqýshylardyń bilimin shyńdap, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatyp, olardyń oı - órisin keńeıtip, oılaý qabiletterin damytý.

Muǵalim: Sálemetsizder me, fızıkalyq saıysqa qatysýshy, aıaýly ustazdarymyz jáne saıysqa túsetin oqýshylar!
Samǵa, ushqysh!
Ólkemmenen tanystyram,
Tanymaıtyn janyńmen tabystyram,
Baýyryńdaı jandarmen qaýyshtyram,
Kóz aldyńda ár tústi ekrandaı,
Bir boıaýdan bir boıaý aýystyram.
Samǵa, ushqysh!
Qazaqtyń kómegimen
Bererimdi elime berip ótem,
Mynaý alyp aq qustyń qanatymen,
Keń ólkeme keteıin seýip óleń.

Endeshe, qurmetti kórermender, «Fızıkalyq zymyran» atty saıysymyzdy bastaıyq. Saıysymyzǵa ádil baǵa berip otyratyn ádil qazylar alqalarymen tanystyryp ótsek.
Saıysymyz VII týrdan turady.

I. Tanystyrý.
II. «Ǵarysh álemine saıahat».
III. «Oıly ortalyq» ǵalamshary.
IV. «Sıqyrly satýrn» ǵalamshary.
V. «Bilim marjandary» ǵalamshary.
VI. Ǵalamsharlar aralyq «Qus joly» meıramhanasy.
VII. Kóńilashar keremet» ǵalamshary.

I. Tanystyrý. Ár komanda óz tobyn tanystyryp ótedi.
II. «Ǵarysh álemine saıahat». Ár top bılet sýyryp, Ár suraq 1 baldyq júıemen eseptelinedi.
1 - bılet: 1) Alǵashqy raketa jobasyn kim jasaǵan?
(K. E. Sıolkovskıı)
2) Juldyzdar júıesin qalaı ataıdy? (Galaktıka)

2 - bılet: 1) Ǵarysh aılaǵy (kosmodrom) qaı jerde ornalasqan, qalaı atalady? (Qazaqstanda, Baıqońyr)
2) Eń alǵash qashan, kim ushty? (12 sáýir 1961 j.
Iý.. Gagarın)

3 - bılet: 1) Ǵaryshqa ushqan eń jas ǵaryshker kim? (G. S. Tıtov – 25 jasta).
2) Qazaqstandaǵy ǵaryshkerlerdiń atyn ata? (Toqtar
Áýbákirov, Talǵat Musabaev).

III. «Oıly ortalyq» ǵalamshary. (esep shyǵarý). Ár komanda konvert tańdap alady. Bir esepke 3 baldan beriledi.

I konvert: 1) Kúsh áreketinen massasy 1 kg dene 10m/s2 údeý alady. Osy kúsh massasy 0, 5 kg denege qandaı údeý beredi? (5m/s2).
2) Masssalary m1=100g jáne m2=50g bolatyn eki núktelik dene bir - birinen r=20m aralyqta ornalasqan. Olardyń arasyndaǵy ózara tartylys kúshin anyqtańdar.(8, 4*10 - 12N)

II konvert: 1) 60 N kúsh denege 0, 8 m/s2 údeý beredi. Qandaı kúsh osy denege 2 m/s2 údeý bere alady? (150N)
2) Bir - birinen r=10 - 16m aralyqta ornalasqan eki protonnyń gravıtasıalyq árekettesý kúshi qandaı?
Protonnyń massasy m=1, 67*10 - 27kg. (1, 86*10 - 32N).

III konvert: 1) Start kezinde jer betinen 15 m/s2 údeýmen tik joǵary qozǵalǵan zymyrandaǵy massasy 80 kg ǵaryshkerdiń salmaǵyn tabyńyzdar. (2 kN).
2) Árqaısysynyń massasy 100 kg tynyshtyqta turǵa Sharlar bir - birine 0, 1 N kúshpen tartylsa, onda olar qandaı qashyqtyqta ornalasqan? (2, 58 mm).

IV. «Sıqyrly satýrn» ǵalamshary. (Jumbaq). Bul týr kapıtandar saıysy dep atalady. Ár toptyń kapıtandary shyǵyp, Suraqqa jaýap beredi. Durys jaýabyn tapqan top kapıtanyna jáshik ishinde jasyrylǵan syılyq beriledi.

Suraq: Keremet saıahatshy. Ol kim?
Kómekshi sóılemder:
1. Bul saıahatta 3 myń adam úmitker boldy.
2. Ol jumysshy, stýdent, agroklýb kýrsanty.
3. «Kettik» degen tarıhı sóz sonyki.
4. Ol álemdik saıahatty jalǵyz ózi atqardy.
(Gagarın)

V. «Bilim marjandary» ǵalamshary. (Sen ne bilesiń?) Ár top uıashyqty tańdap, suraqqa jaýap beredi.
A) Suraq: Nelikten atmosferaǵa shyǵarylǵan óndiris qaldyqtary aýany lastap, taýlardaǵy muzdaqtardyń azaıýyna ákelip soǵady?
Jaýap: Sebebi, shań - tozańdar muzdaqtardyń betine qonyp,
olardyń shapshań erýine ákelip tıgizedi.

V) Suraq: Terezeniń áınegin nege eki qabattan jasaıdy?
Jaýap: Sebebi, tereze áıneginiń ortasynda aýa bolady. Ol jylýdy nashar ótkizedi. Sondyqtan ishtegi jyly aýa syrtqa shyqpaıdy, syrttaǵy sýyq ishke kirmeıdi.

S) Suraq: Kóktemde nege aǵash, tal - terekterdiń túbin aqtaıdy?
Jaýap: Sebebi, kún kózinen kelip túsken sáýlelerdi aq dene shaǵyldyrady. Sondyqtan olardy kúıdirip jiberýden aq bet saqtaıdy.

VI. Ǵalamsharlar aralyq «Qus joly» meıramhanasy. (Formýla). Ár topqa formýla qurastyrylǵan qaǵazdar beriledi. Suraq belgisi qoıylyp, jasyryn turǵan fızıkalyq shamany ornyna qoıý.

VII. Kóńilashar keremet» ǵalamshary. Barlyq topqa bir logıkalyq suraq beriledi.

Suraq: Úsh brıgada qoımadan 7 toly bóshke janarmaı, 7 jartylaı toltyrylǵan janarmaı, 7 bos bóshke aldy. Janarmaıdy bóshkeden bóshkege quımaı qalaısha brıgadalarǵa teń bólip berýge bolady? Bos bóshkelerdi de qalaı teń bólýge bolady?

Jaýap: 1 brıgada – 3 toly, 1 jartylaı, 3 bos bóshke.
2 brıgada – 2 toly, 3 jartylaı, 2 bos bóshke.
3 brıgada – 2 toly, 3 jartylaı, 2 bos bóshke.

«Jer – Anaǵa oralý». Ádilqazy alqalary ózderiniń ádil baǵalaryn beredi dep, sóz kezegin beremiz.
Fızıka!
Fızıka ǵylym bolǵaly,
Paıdasyn elge tıgizdi.
Mashına, temir arbany,
Alysqa jyldam júrgizdi.
Jol salyp, kókti tilgilep,
Sharlady Aıdy, Marsty.
Fızıkany oqy bilgiń kep,
Tursa eger ǵajap alysty.
Osymen «Fızıkalyq zymyran» atty fızıkalyq keshimiz aıaqtaldy. Qatysýshylarǵa, ádil baǵalaryn bergen ádilqazy alqalaryna alǵysymdy bildiremin. Saý salamatta bolyńyzdar!!!

1) Kúsh áreketinen massasy 1 kg dene 10m/s2 údeý alady. Osy kúsh massasy 0, 5 kg denege qandaı údeý beredi?
2) Masssalary m1=100g jáne m2=50g bolatyn eki núktelik dene bir - birinen r=20m aralyqta ornalasqan. Olardyń arasyndaǵy ózara tartylys kúshin anyqtańdar.

1) 60 N kúsh denege 0, 8 m/s2 údeý beredi. Qandaı kúsh osy denege 2 m/s2 údeý bere alady?
2) Bir - birinen r=10 - 16m aralyqta ornalasqan eki protonnyń gravıtasıalyq árekettesý kúshi qandaı? Protonnyń massasy m=1, 67*10 - 27kg.

1) Start kezinde jer betinen 15 m/s2 údeýmen tik joǵary qozǵalǵan zymyrandaǵy massasy 80 kg ǵaryshkerdiń salmaǵyn tabyńyzdar.
2) Árqaısysynyń massasy 100 kg tynyshtyqta turǵan. Sharlar bir - birine 0, 1 N kúshpen tartylsa, onda olar qandaı qashyqtyqta ornalasqan?