InfoHub Logo

Artrıt — býynnyń irindi qabynýy. Býyndy jaralaý, býynǵa basqa irindi aýrýdan mıkrobtardyń kelýi, lımfa nemese qan tamyry arqyly kelip túsken mıkrobtar býyndy irindetip jiberedi. İrińdi artrıtke shaldyqqan naýqastyń irińin zerttegende, onda stafılokokk nemese streptokok mıkrobtary jıi kezdesti. Býynǵa oq tıgende mıkrobtardyń neshe túrlisin tabýǵa bolady. Jaralaný saldarynan paıda bolǵan artrıtti birinshi dárejeli artrıt dese, sepsıs, osteomıelıt, lımfadenıt túrin ekinshi dárejeli artrıt dep ataıdy.

Naýqas adam jaǵdaıyn nasharlatatyn artrıtterge tize býyny, jambas-san (urshyq býyny), ıyq býyny, jilinshik-taban býyndary-irińdeý jaǵdaıyna dýshar bolǵan artrıtter jatady.

Mıkrobtar býynǵa túsýine baılanysty býyn qýystaryndaǵy suıyq zattar fıbrınge baı keledi, sodan soń iriń paıda bolady. Keıinirek iriń-qan aralas suıyqtyq shirı bastaıdy. Qabyný prosesine shalynǵan býyn qapshyǵynan iriń býyn sińirine shabady. Em oıdaǵydaı bolmasa, nemese naýqas adam dárigerge keshigip kelse, iriń býyn qapshyǵyn iritip jiberedi de, bulshyq etter arasyna jaıylyp flegmona jaǵdaıyn týǵyzady.

Belgileri

Býyny irińdeý jaǵdaıyna ushyraǵanda aýyrý sezimi paıda bolady. Naýqas adam qozǵalyp, qımyldarynda aýyrý sezimi kúsheıe túsedi. Sondyqtan naýqas tósekte qozǵalmaı jatyp, yńǵaıly jáı izdeıdi. Jambas-san-urshyq býyny qabynýǵa ushyraǵanda naýqas aıaǵyn jıyńqyrap, tabanyn syrtqa qaraı buryńqyrap qoıǵanda, oǵan osyndaı jáı ońdy sıaqty kórinedi de, aýyrý sezimi azaıady.

Aýrýǵa shaldyqqan býynnyń kólemi ulǵaıyp, býyn pishini ózgerip, býyn ústindegi teri qyzaryp turady. Sol býyndy saýsaqpen bassa, aýyrý sezimi kúsheıip ketedi. Egerde iriń býyn syrtyna shyǵyp, jan-jaqqa jaıyla bastasa, naýqastyń hal-jaǵdaıy nasharlap, terileri sarǵaıyp, dene qyzýy birese kóterilip, birese tómendep, adamdy selkildetip, qalshyldatyp jiberedi de sandyraqtatady. Býyn sińirleri erip, eziligi qalǵandyqtan, múshe býyn tóńireginde bosańsyǵan jaǵdaıǵa ushyrap, býyn shyǵyp ketýi yqtımal. Aýrý bastalǵannan eki-úsh apta ótken soń býyndy rentgen sáýlesimen zertteıtin bolsaq, býyn ishindegi shemirshektiń ózgergeni, býynnyń taıyp, shyǵyp ketkeni anyqtalady. Naýqastyń qan quramy zerttelse, leıkosıtter sany kóterilip, leıkosıttik formýlanyń solǵa qaraı jyljyǵany baıqalady.

Emdeý

Artrıtti eki túrli amalmen emdeıdi. Biri — jergilikti emdeý, ekinshisi — jalpy emdeý. Emdeýdiń bir túri — ota jasaý.

İrińniń jan-jaqqa jaıylmaýy, sóıtip tóńiregindegi tinderdi irińdetpeýi úshin, sol músheni nemese býyndy qımylsyz qaldyrý shart. Sol úshin artrıttiń qaı túri bolsa da aıaqty nemese qoldy gıpsten jasalǵan qalypqa salyp qoıady. Qabyný prosesi tejelip, aýrýdyń beti qaıtsa, bul qalypty alyp tastaý kerek.

Al býyn ishindegi súıekter ózgerip, irińdep, qabynyp ketken bolsa, gıpsti uzaq ýaqytqa deıin ustaý kerek.

Býyn ishine iriń jınalǵanda onyń betin kúnara ınemen tesip, irińdi soryp alyp, shyǵarylǵan iriń ornyna antıbıotıkter dárisin eritindi túrde engizip otyrady. İrińdi aǵyzyp jibergennen keıin býyn syrtynan tańba salyp, dákemen qatty orap tastaý kerek. Mundaı em nátıje bermese, argrotomıa otasy jasalady. Artrotomıa dep býynnyń ishin ashý otasyn aıtady. Býynnyń ishi ashylǵannan keıin iriń alynady da, ishine antıbıotıkter quıylyp, rezeńkeli tútik qoıylady. Sonan soń býyn qımyldamas úshin gıpske salyp, tańyp tastaıdy. Býyn ishindegi súıekter irip-shirip ketken bolsa, ózgergen súıek kesiledi. Osydan soń býyn esh qımylsyz qalyp, ankıloz jaǵdaıy týyndaıdy. Sol sebepti otadan keıin osy býyny bar músheni kóp ýaqytqa deıin gıpsten jasalǵan qalypqa salyp, tańyp qoıady. Eger býyn ishindegi iriń súıekterdi iritip-shiritip jibergen bolsa jáne ózi sepsıs jaǵdaıyna ushyrap jatsa, naýqas adamnyń kelisimi boıynsha sol aıaqty nemese sol qoldy birjolata alyp tastaıdy, ıaǵnı ampýtasıa jasalady.

Artrıt aýrýyn dári-dármektermen emdeý arqyly jaǵdaı jaqsaryp, býyn ishindegi sary sý kólemi azaıa bastaǵanda, últrakúlgin sáýlesimen em jasaı bastalmaq.

Naýqastyń jaǵdaıyn jaqsartý úshin jalpy em júrgiziledi, kóktamyr arqyly qan, suıyq dáriler quıyp, antıbıotıkter berip, kútimin jáne tamaqtanýyn kúsheıtip, júrek, ókpe, baýyr, búırekterdiń qyzmetin jaqsartatyn dáriler kereginshe jáne aýyq-aýyq berilip otyrady.

Q. Dúrmánov medısına ǵylymdarynyń doktory, profesor

---