InfoHub Logo

Ystyqkól (qyrǵyzsha Ysyk-Kól) — Soltústik Tán-SHandaǵy Kúngeı Alataý men Teriskeı Alataý taý jotalarynyń aralyǵynda, 1608 m bıiktikte (Ystyqkól qazanshuńqyrynda) ornalasqan tuıyq kól, Qyrǵyzstan jerinde. Dúnıe júzindegi iri taý kólderiniń biri. Aýmaǵy 6236 km², uzyndyǵy 178 km, endirek bóligi — 60 km, eń tereń jeri — 668 m, ortasha tereńdigi — 278 m, kólemi — 1738 km³. Jaǵalyq syzyǵynyń uzyndyǵy — 597 km. Kólge 50-den astam shaǵyn ózen quıady (olardyń jyldyq aǵyny 3 km³). İrileri — Jyrǵalań, Túp. Ystyqkól alabynyń aýmaǵy 21,9 myń km². Jaǵalary nashar tilimdelgen, tereń shyǵanaqtar shyǵys jáne ońtústik-shyǵys jaǵalaýynda ǵana kezdesedi. Klımaty qońyrjaı kontınenttik. Jaǵalaýyndaǵy aýanyń temperatýrasy shildede 16 – 17°S, qańtarda –2° – 7°S. Jyldyq jaýyn-shashyn mólsheri 110 – 470 mm. Kól betinen býlaný mólsheri — 700 mm. Kúshti jelder (jyldyǵy 30 – 40 m/s) áserinen kólde bıiktigi 3 – 4 metrlik tolqyndar bolady. Deńgeıiniń aýytqý amplıtýdasy 10 – 50 sm. Sýynyń betki temperatýrasy qańtarda 2 – 3°S, shilde–tamyzda 19 – 20°S. Qysta sýy qatpaıdy, aıazdy jyldary shyǵanaqtary ǵana qatady. Móldirligi — 12 m, tuzdyǵy — 5,8 ‰. Balyqtyń 20-dan astam túri (shabaq, sazan, kókbas, t.b.) bar. Keme júzedi. Kól óńirinde 1958 jyly Ystyqkól qoryǵy uıymdastyryldy. Basty porty — Balyqshy. Ystyqkól jaǵalaýy Ortalyq Azıadaǵy mańyzdy rekreasıondyq aýdan: Sholpanata, Jyrǵalań, Jetiógiz, Tamǵa kýrorttary, demalys úıleri, týrbazalary uıymdastyrylǵan.

---