InfoHub Logo

Jalpaq qurttar tıpi. Kirpiksheli qurttar klasy. Aq sulama
Maqsaty: 1. Kópjasýshalylardyń ókilderi - jalpaq qurttardyń qurylym erekshelikterin, mańyzyn tanytý. Kirpiksheli qurttar klasyna jatatyn ókili - aq sulamanyń tirshiligi, qurylysymen, tirshilik áreketterimen tanystyrý.
2. Oqýshylardyń pánge qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin, óz oıyn erkin jetkizý, ózdiginen izdený, tanymdyq oılaý qabiletterin arttyrý.
3. Qosymsha materıaldardy paıdalanyp izdenýge, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: aralas
Sabaqtyń ádisi: bıologıalyq dıktant, oqýlyqpen jumys
Kórnekiligi: Sýretter, keste, slaıd
Pánaralyq baılanys: beıneleý óneri

Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý: Sálemdesý, túgeldeý, sabaqqa daıarlaý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
«Oı qozǵaý» bólimi
1. Synaq suraqtary
1. İshekqýystylarǵa qandaı jándikter jatady?
2. İshekqýystylardyń denesi neshe qabattan turady?
3. İshekqýysty jándikter tıpi neshe klasqa jikteledi? Olardy atańyzdar.
4. İshekqýystylardyń dernásili qalaı atalady?
5. Regenerasıa degenimiz ne?
6. İshekqýystylarda qorǵanysh jáne qoregin aýlaý qyzmetin atqaratyn jasýshalary týraly baıandańyz.
7. Medýza qalaı kóbeıedi?
2. Bıologıalyq dıktant.
1. Latyn tilinen aýdarǵanda "planýla" - (jalpaq) degen maǵynany bildiredi.
2. İshekqýystylarda (atpa) jasýshalary qorǵanysh jáne qoregin aýlaý qyzmetin atqarady.
3. (Las) sýdy ishkende adamdar aýrýdy kóbirek juqtyrady.
4. Kópaıaqtylardy (polıpter) dep te ataıdy.
5. Gıdra qoregin aýlaý úshin (atpa jasýshalaryn) paıdalanady.
6. İshekqýystylar aýzynyń aınalasynda (qarmalaýyshtary) bolady.
7. Medýza pishini (qolshatyr) nemese qońyraýǵa uqsas erkin júze alady.
8. Atalyq jáne analyq jynys jasýshalarynyń qosylýy (uryqtaný) dep atalady.
9. Joıylǵan dene bóliginiń qaıta qalpyna kelýi (regenerasıa) dep atalady.
10. Sıfoıdtar (grekshe "sıfos" - tabaqsha) degen maǵynany bildiredi.
Bıologıalyq dıktanttaǵy jasyryn sózderdiń aldyńǵy áripterin qossa, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby shyǵady.

İİİ. Jańa sabaq taqyryby – Jalpaq qurttar
Biz búginge deıin qurttar týraly «ne bilemin» kestesin toltyramyz.
Qurttar paıdaly ma, zıandy ma?
Qurttardyń tabıǵattaǵy mańyzy nede?
Parazıt qurttardyń aǵza esebinen tirshilik etýi týraly ne bilesińder?
Nelikten qurttar aýrý týdyrady? Kim kináli?
Bilemin
Bilgim keledi
Úırendim

İİ. «Maǵynany taný» bólimi
İ. Oqýlyqpen jumys. Oqýshylardy úsh topqa bólip tapsyrmalar berý
1 - top. Jalpaq qurttardy ishekqýystylarmen salystyrý, jalpaq qurttardyń jiktelýi.

1.
2. Venn dıagramsy
İshek qýystylar
Uqsastyǵy
Jalpaq qurt

2 - top. Jalpaq qurttardyń tirshiligindegi erekshelikterin sýretteý arqyly taldaý
1. Aq sulamanyń syrtqy kórinisi
2. Denesiniń kóldeneń kesindisi
3. As qorytý júıesi
4. Tynys alýy
5. Zár shyǵarýy
6. Júıke júıesi
7. Jynys júıesi
3 – top. Jalpaq qurttar klasynyń ereksheligin sıpattaıtyn 10 test qurastyrý.

İİ. Bilimdi qorytý jáne júıeleý.
Qurttyń denesi sozylyńqy, jalpaq, sol sebepti jalpaq qurttar dep atalady. Gelmıntologıa - parazıt qurttar týraly ǵylym.
Tirshilik ortasy: sý jáne tiri aǵzalar, sebebi daıyn qorekke, kóbeıýge beıimdelgen.
Dene qurylysy: 1. Ektoderma (syrtqy)
2. Entoderma (ishki)
3. Mezoderma (ortańǵy)
Qorektenýi. Aýyz - jutqynshaq - ishek, sebebi, jutqynshaq arqyly qoregin soryp ishek qýysynda qorytady.
Tynys alýy. Búkil denesimen tynys alady. Sebebi tynys alý músheleri bolmaıdy.
Zár shyǵarý júıesi. Qarapaıym tútikshe, denesine jınalǵan suıyq zattardy bólip shyǵarady.
Júıke júıesi - júıke túıini, sebebi denesin boılaı eki baǵanaǵa ornalasqan júıke jasýshalary arqyly syrtqy áserlerge jaýap qaıtarady.
Kóbeıýi. Jalpaq qurttar - germafrodıtter, sebebi atalyq jáne analyq jynys jasýshalary bir aǵzada ornalasqan.

Jiktelýi. Jalpaq qurttar tıpiniń klastary, ókilderi
↓
Aq sulama
Sıyr sepeni
Baýyrsorǵysh

Ereksheligi. 1. Aq sulama - jyrtqysh, sebebi usaq jándiktermen qorektenedi.
2. Taspa, sorǵysh qurttar - parazıtter, sebebi daıyn organıkalyq zattarmen qorektenedi.

İİİ. Bilimderin bekitý
Test. 1. Jalpaq qurttar tıpine jatatyn jándikterge qandaı belgiler tán?
A. Eki jaqty sımmetrıaly
V. Radıaldy sımmetrıaly
S. Eki qabatty janýar
D. Selomdy janýar
2. Jalpaq qurttar tıpiniń ishekqýystylardan ereksheligi nede?
A. Kóp jasýshaly janýarlar;
V. Jasýshalary jiktelgen;
S. Úsh qabatty;
D. Eki qabatty.
3. Jalpaq qurttardy qandaı klastarǵa bóledi?
A. Kirpiksheli, býyltyq;
V. Sorǵyshtar, jumyr, býyltyq;
S. Taspa qurttar, az qyltandy, súlikter;
D. Kirpiksheli, sorǵyshtar, taspa;
4. Jalpaq qurttarda qorǵanysh jáne tirek qyzmetin atqaratyn túzilis?
A. Qabyqsha
V. Sirqabyq
S. Planýla
D. Pillá
5. Jalpaq qurttar tıpindegi aǵzalarda qantaratý, tynys alý júıesi bolama?
A. Bolady;
V. Bolmaıdy;
S. Durys jaýap joq;
D. Báride.
6. Jalpaq qurttar tıpindegi aǵzalar qalaı tynys alady?
A. Ókpesimen;
V. Tynys alý júıesimen;
S. Jelbezekpen;
D. Búkil denesimen.
7. Kirpiksheli qurttar klasynyń ókili?
A. Baýyrsorǵysh;
V. Aq sulama;
S. Sıyr sepeni;
D. Súlik.
8. Alǵash jalpaq qurttarda paıda bolǵan júıe?
A) As qorytý
V) Qan taratý
S) Tynys alý
D) Zár shyǵarý
9. Ektoderma men entodermanyń aralyǵyndaǵy aralyq jasýshalyq qabat?
A. Mezoderma;
V. Sirqabyq
S. Pillá,
D. Ektoderma.
10. Parazıt qurttardy zertteıtin sala?
A) Paleontologıa
V) Protozoologıa
S) Gelmıntologıa
D) Mıkologıa
11. Dene qýysynyń ornynda bolatyn borpyldaq jasýshalarǵa toly túzilis
A. Mezoderma
V. Germofrodıt
S. Parenhıma
D. Sirqabyq

İV. Baǵalaý
V. Úıge tapsyrma. Q. Qaıym («Mektep» 2002) oqýlyǵynan§11 oqý. Q. Qaıym,
R. Sátimbekov. oqýlyǵynan §41 oqý

Qaraǵandy oblysy, Jańaarqa aýdany,
Atasý kenti, B. Amalbekov at. JOBBM
Bıologıa páni muǵalimi
Kýbeeva Gýlshahar Jarylgapqyzy