InfoHub Logo

Qazaqstanda aqyn jáne ánshi Jambyl Jabaevtyń týǵanyna 175 jyl tolady. Ol ejelgi batyrlardy da, zamandastaryn da maqtady. Al Uly Otan soǵysy jyldarynda "lenıngradtyqtar, meniń balalarym"poemasyn jazdy. Onyń esimi eldiń fılarmonıasy, al ol turǵan aýylda murajaı ornalasqan.

"Jambyl-ata bala kezinde mollada oqyǵan, ol arabsha sál-sál biletin, sondaı-aq oqı da, jaza da almaıtyn. Mine, onyń ómirindegi dombyranyń máni týraly ol ózi jaqsy aıtqan: "qalamsyz jáne sıasyz án shyrqaldy. Maǵan dombyra, ánshimin, bir paraq qaǵazdy almastyrdy", - dep keltiredi Jambyldyń nemeresi Jabaevtyń atasy Saltanat Jambylova.

Qazaqtar arasynda ol aıtystarǵa – dombyradaǵy sheshenderdiń mýzykalyq saıystaryna qatysqannan keıin belgili boldy. Jabaevtyń fenomenaldy esteliginiń arqasynda respýblıkada júzdegen fólklorlyq shyǵarmalar: qazaq dalasynyń eposy men epostary jazyldy.

"Jyldar boıy onyń sana-sezimi buldyr emes, jady joǵalǵan joq – bári tek ósip kele jatqan kezde boldy. Oǵan mysal: 1936 jyldan 1941 jylǵa deıingi 90 jyl ishinde on myńnan astam epıkalyq shyǵarma jazdy", – dedi ol Qazaq ulttyq fılarmonıasynyń solısi. Jambyl Jabaev Erjan Álimbetov.

"Ulttyq mádenıetke qosqan úlesi úshin Qazaq KSR úkimeti aqynǵa 75 jyldyq mereıtoıyna M-1 mashınasyn syıǵa tartty. Sol jyldary odaqtyq respýblıkada olardyń altaýy ǵana boldy. Bastapqyda ol qara boldy, biraq kúrdeli jóndeý kezinde ol kók túske boıaldy. Jaqynda biz ony garajdan shyǵardyq, ol áli de jolda".

Búkilodaqtyq taný Jambylǵa kesh keldi: 1936 jyly Máskeýde qazaq óneri men ádebıetiniń onkúndigi ótti. 90 jastaǵy aqyn dombyramen sensasıaǵa aınaldy. Bılik úshin ol kópultty eldiń túrli-tústi ókili jáne onyń jumysy halyqqa túsinikti. Shyǵarmalarda ol Stalın men partıa qaıratkerlerin, batyrlar men jumysshylardyń jetistikterin maqtady.

"Jaqyn arada keńes mádenıeti ulttyq, biraq mazmuny jaǵynan sosıalısik degen tezıstiń durystyǵyn rastaý úshin osyndaı úlgini tabý kerek boldy. Keńes ókimeti ony óz qataryna shaqyrǵan kezde, ol 70 jasta edi, ıaǵnı ol úlken ómir súrgen qart adam edi", – dep atap ótti tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Saltanat Asanova.

Soǵys jyldarynda ol áıgili "lenıngradtyqtar, meniń balalarym"óleńin jazdy.

"Lenıngradtyqtar, meniń balalarym! Lenıngradtyqtar, meniń maqtanyshym! Men dala aǵynynyń aǵynynda Neva aǵynynyń jarqylyn kóre alamyn".

Bul jumys Lenıngrad turǵyndaryna blokadanyń qıyndyqtaryna tótep berýge kómektesti. Aqyn úshin Uly Otan soǵysy jeke tragedıaǵa aınaldy-onyń uly Algadaı joǵalyp ketti.

"Soǵys, snarádtar, bombalar jaryldy, men qaraımyn-halyq kóp. Men jaqyndaımyn, qaraımyn-jáne gazet dúńgirshegi bar, elestetesiz be? Onda onyń óleńi basylǵan gazet satylady, al adamdar eshteńeden qoryqpaı kezekke turyp, ony satyp alady. Jambyl Jabaevtyń óleńi basylǵan gazetti kezekte satyp alamyz", - dep eske alady Jambyl Jabaevtyń nemeresi Saltanat Jambylova.

Aqynnyń kóptegen shyǵarmalary áli kúnge deıin ózekti, sondyqtan olardy Qazaqstanda mektepterde oqytady. Ár qalada aqynnyń esimimen atalatyn kóshe nemese memlekettik mekeme bar.

Óziniń zamanynda sanaly,daryndy adam bolǵan tulǵa ,qazirgi  tańdaǵy bizdiń bolashaq urpaǵymyzǵada áli kúnge deıin óziniń áserin tıgizetindeı shyǵarmalaryn qaldyryp ketti sony biz baǵalap qundylyǵyna jete bilý maqsatymyz bolyp keledi.

Tursynǵalıev Nurlan Nurǵalıuly

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ 3-Kýrs stýdenti

Jetekshi:PhD doktor,aǵa oqytýshy Muqan Nurzat

---